سید عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه کشورمان و نماینده جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات جدید با اعضای 1+4 بر سر احیای برجام، تاکید کرده است که مسیر پیش رو ( مکسیر احیای برجام) آسان و بدون پر پیچ و خم نیست! او تاکید کرده است که این مسیر پر از سنگلاخ بوده و اختلافات طرفین ( خصوصا ایران و آمریکا) بر سر نحوه احیای برجام و بازگشت به تعهداتی که در توافق هسته ای مدنظر قرار گرفته، هنوز بر طرف نشده است. با این حال مقامات وزارت امور خارجه کشورمان تاکید دارند که مذاکرات در مسیر درستی قرار دارد! بر همین اساس، هفته گذشته نمایندگان ایران، روسیه، تروییکای اروپایی و چین از آغاز روند نگارش "توافق " خبر دادند.
"نگارش توافق یا "احیای توافق"؟!
ایران و کشورهای حاضر در مذاکرات هسته‌ای می‌گویند به مرحله نگارش متن توافق درباره بازگشت به برجام رسیده‌اند. عبارتی آشنا برای آنهایی که مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه کشورهای ۵+۱ را در سالهای اخیر دنبال کرده‌اند. نگارش متن در روند گفتگوهای منتهی به برجام البته مسیری طولانی بود. طرفین برای اینکه از پیشرفت کار خود مطلع باشند، تصمیم گرفتند با آغاز مکتوب کردن آنچه بر سر آن توافق حاصل شد، مسیر مشخص‌تری برای ادامه راه در پیش داشته باشند.شبکه یورونیوز در این خصوص گزارش داده است:
"این نگارش متن البته به بیان بسیاری از دیپلمات‌ها پر بود از پرانتزها. پرانتزهایی که هرچه تعدادشان بیشتر بود، نشان از فراوان بودن تعداد مواردی بود که هنوز بر سر آنها توافقی حاصل نشده است. اما حالا و در مذاکراتی که در وین در حال برگزاری است، طرفین می‌گویند در مذاکرات برای احیای آن توافق به پیشرفت‌های خوبی دست یافته‌اند."
کارگروه سوم یا کارگروه "توافق گام به گام"؟!
در حالی که وزارت امور خارجه کشورمان مدعی شده است که توافق گام به گام در خصوص بازگشت به برجام معنا و مفهومی نداشته و واشنگتن جهت احیای توافق هسته ای، باید کل تحریمهای یکجانبه و مغایر با برجام را به صورت یکجا رفع کند، شواهد موجود نشان دهنده تشکیل کارگروهی جدید از سوی اعضای 1+4( با موافقت آمریکا) جهت بررسی اقدامات گام به گام می باشد! رسانه های غربی تاکید کرده اند که در تحولی تازه، روز سه‌شنبه ۲۰ آوریل طرفین به توافق رسیدند کار گروه سومی را تشکیل دهند که توالی اقدامات طرفین برای بازگشت به برجام را مدیریت کند. در هر حال، ماهیت و ماموریت کارگروه سوم به وضوح نشان می دهد که آمریکا و تروییکای اروپایی طرفدار بازگشت مرحله به مرحله به برجام بوده و اساسا اصالت و موضوعیتی برای اصل این توافق و احیای واقعی برجام قائل نیستند.
بدیهی است که پذیرش بازگشت گام به گام به برجام، آن هم در حالی که ایالات متحده آمریکا در سال 2018 میلادی به صورت یکجانبه از توافق هسته ای خارج شده و سخت ترین تحریمها را علیه کشورمان اعمال کرده است، نوعی خبط استراتژیک راهبردی محسوب می شود. اکنون آمریکا باید هزینه خروج خود از توافق هسته ای را به صورت کامل بپردازند و حداقلی ترین این هزینه، بازگشت بدون چون و چرا به توافق و تن دادن به راستی آزمایی لغو تحریمها از سوی جمهوری اسلامی ایران می باشد. در این میان، مقامات و رسانه های غربی سعی دارند با پس زدن این مسیر منطقی( رفع تضمین شده و قابل راستی آزمایی تحریمهای ایران از سوی آمریکا)، تشکیل کارگروه سوم را گامی ضروری برای پیشرفت و حصول به توافق نهایی بدانند. ند پرایس سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا سه‌شنبه با بیان اینکه پیشرفت‌های خوبی در مسیر گفتگوها حاصل شده تاکید کرد ایالات متحده از شکل‌گیری کارگروه سوم در کمیسیون مشترک برجام استقبال می‌کند.
معنای "توالی" چیست؟!
به راستی معنای "توالی" در پروسه احیای برجام چیست؟ اگر منظور از توالی، طراحی همزمان و موازی گامهای ایران و ایالات متحده جهت بازگشت به توافق هسته ای باشد، باید نسبت به این واژه و مصادیق آن گارد بسته ای داشت. بارها عنوان شده است که آمریکا به صور یکجانبه از توافق هسته ای با ایران خارج شده و از این رو، بازیگر طغیانگر برجام محسوب می شود. در مقابل، ایران از سال 2018 تا 2019 میلادی، به مدت حداقل یکسال به تمامی تعهدات خود وفق برجام وقطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد پایبند بوده و متعاقبا، با استناد به "متن برجام"، به کاهش تعهدات خود به صورت مرحله به مرحله روی آورده است. به عبارت بهتر، خروج یکجانبه آمریکا از برجام در "تضاد با متن برجام" و کاهش تعهدات برجامی ایران مطابق متن توافق هسته ای و در ذیل آن صورت گرفت.بنابراین، ما با دو بازیگر خطاکار در برجام مواجه نیستیم، بلکه تنها بازیگر نامطلوب و طغیانگر در این خصوص، ایالات متحده آمریکا می باشد.
پیشتر دو کارگروه به صورت موازی اقدامات خود را برای بررسی تحریم‌هایی که باید از سوی آمریکا لغو شوند و همچنین اقداماتی که ایران باید برای بازگشت به تعهدات هسته‌ای خود انجام دهد آغاز کرده اند!اما اکنون سخن از کارگروه سومی به میان آمده که قرار است ضرباهنگ گامهای متوازن طرفین را با یکدیگر تنظیم کند! بدیهی است که کلیت تشکیل این کارگروه ، حکایت از انحراف مسیر مذاکرات دارد، مگر آنکه ماموریت و کارویژه کارگروه سوم چیزی غیر از موارد اعلامی باشد!
مگر "توافق مبنایی" وجود ندارد؟!
نکته دیگر اینکه ما در برهه فعلی ( سال 2021 میلادی) ، قصد احیای یک "توافق مبنایی" را داریم که قبلا در خصوص بند بند آن مذاکره صورت گرفته است. مکانیسم بازگشت به این توافق ( برجام) هم کاملا مشخص است. در چنین شرایطی دلیل اصرار آمریکا و تروییکای اروپایی و متاسفانه سکوت وزارت امور خارجه کشورمان در قبال پروسه "پیچیده سازی مذاکرات "چیست؟! اگر میان طرفین ( ایران و غرب) توافقی وجود نداشت ، در آن زمان سخن گفتن از "نگارش توافق اولیه" یا حتی "توافق موقت" می توانست توجیهی حقوقی داشته باشد .
حتی اگر توافق برجام رسما و به صورت کامل منهدم و نابود شده بود، واژه "نگارش توافق جدید" می توانست قابل درک و هضم باشد. اما هم اکنون مطابق آنچه ادعا می شود، "برجام" توافق مبنایی طرفین محسوب می شود و قرار است طرفی که برای نخستین بار برجام را نقض کرده و از آن رسما خارج شده، بار دیگر به آن باز گردد! به راستی در چنین فضایی مانور "نقاط اختلافی" یا همان"پرانتز ها" چه معنایی دارد؟!