یک مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا که نخواسته است نامش فاش شود، در گفت و گو با رسانه های این کشور به نکات قابل تاملی در خصوص آخرین وضعیت مذاکرات وین اشاره کرده است. این مقام آمریکایی( که احتمالا رابرت مالی می باشد) در این خصوص مدعی شده است :
" توافق در مذاکرات وین بر سر توافق هسته‌ای برجام امکان‌پذیر است اما برخی اختلافات جدی باقی مانده‌اند که حل نشده‌اند. آمریکا به ایرانی‌ها گفته چنانچه توافق فنی با آژانس اتمی تمدید نشود، تهران توافق بر سر بازگشت به برجام را به شدت پیچیده خواهد کرد. ضمانتی در کار نیست. این را ما می‌دانیم، ایران هم می‌داند. بهترین تضمین بازگشت به توافق و اجرای متعهدانه آن است."
اظهارات این مقام آمریکایی به وضوح نشان می دهد که واشنگتن هنوز تصمیم نهایی و واقعی خود را در خصوص "احیای برجام" نگرفته است. به عبارت بهتر، دولت بایدن تصمیم گرفته است فعلا ضمن "بازی با کلمات" و " به کارگیری تاکتیکهای پارادوکسیکال"، شرایط مذاکرات وین را مورد واکاوی و ارزیابی قرار دهد. مدتهاست مقامات آمریکایی در جریان اقداماتی که باید در راستای "بازگشت واقعی به برجام" صورت دهند قرار گرفته اند.
آنها به خوبی می دانند که در قبال مطالباتی حقوقی و شفاف از سوی جمهوری اسلامی ایران مانند "راستی آزمایی احیای برجام"،" ارائه تضمینهای لازم از سوی کاخ سفید جهت حفظ برجام" و " نحوه رفع تحریمهای ضد ایرانی" باید چه اقدامی را صورت دهند.به عبارت بهتر، انچه ایران پشت میز مذاکره با اعضای 1+4 در وین مطرح کرده، صرفا شامل "مطالبه گری" نبوده و "راهکارهای این مطالبه گری" نیز به صورت دقیق و شفاف برای دیگر اعضای دخیل در انعقاد توافق هسته ای تشریح شده است. با همه این اوصاف، آمریکا اساسا علاقه ای به "شفافیت در مذاکرات وین" ندارد! دلیل این مسئله کاملا مشخص است : اینکه دولت بایدن در بعد "حقوقی" و " فنی"، با توجه به خروج یکجانبه ایالات متحده از توافق هسته ای در دوران ریاست جمهوری ترامپ، قدرت مانوری در عرصه مذاکرات ندارد .از این رو هر اندازه "مختصات و شرایط جاری در مذاکرات وین" شفاف تر شود، این مسئله بیشتر به ضرر آمریکا و متحدان اروپایی آن خواهد بود.
بازی با برگ آژانس
چنانچه قبلا نیز پیش بینی می شد، آمریکا پس از آنکه به لحاظ حقوقی خود را در جایگاه متزلزلی در مذاکرات وین یافت، تصمیم گرفت از ظرفیت یک "سازمان ظاهرا بین المللی" به نام "آژانس بین المللی انرژی اتمی" در راستای "اعمال فشارهای حقوقی" به ایران استفاده کند. به عبارت بهتر، کارویژه آژانس و شخص رافائل گروسی مدیر کل این نهاد در مذاکرات وین، "مهیا سازی صحنه بازی تبلیغاتی –سیاسی واشنگتن" در مواجهه با افکار عمومی دنیا و جمهوری اسلامی ایران می باشد. با این حال دستان گروسی در این صحنه به اندازه ای خالی بوده است که به نوعی ناچار به "بازگشایی پرونده پی ام دی"و " طرح ادعاهای منسوخ و تاریخ مصرف گذشته" در خصوص فعالیتهای هسته ای کشورمان شده است. تاکید مقامات آمریکایی بر روی " تمدید توافق فنی با آژانس" در همین راستا قابل ارزیابی است! در این معادله، تفکیک بازی واشنگتن و آژانس از یکدیگر،خطایی محض محسوب می شود زیرا این دو در آستانه برگزاری دور هفتم مذاکرات وین ( که احتمالا طی روزهای آتی برگزار خواهد شد) به مثابه دو مکمل و همراه بازی خواهند کرد.
بهترین تضمین از دید آمریکایی ها!
مقامات کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا مدعی هستند که بهترین تضمین در خصوص "حفظ توافق هسته ای "،"اجرای متعهدانه" آن می باشد! واقعیت امر این است که دموکراتها در سال 2016 میلادی( نخستین سال اجرایی شده توافق هسته ای ) که مصادف با حضور اوباما در کاخ سفید بود، به وضوح نشان دادند که کمترین تعهدی نسبت به توافق هسته ای و مفاد و تبصره های آن ندارند. مهم ترین و اساسی ترین کارشکني هاي علني آمريکا در مغايرت با برجام، در دوران رياست جمهوري اوباما و حضور دموکراتها در کاخ سفيد صورت گرفت. همگان به ياد دارند که وزارت خزانه داري آمريکا در دوران اوباما و پس از انعقاد توافق هسته‌اي، مانع عادي سازي روابط بانکي و اعتباري با ايران و لغو تحريمها شد.
پس از آن نيز ترامپ با استفاده از ظرفيت‌هايي که دموکراتها در برجام و خارج آن تعريف کرده بودند( خصوصا مکانيسم ماشه و لزوم تاييد تعليق تحريمهاي ايران در بازه زماني ۱۲۰ روزه از سوي رئيس جمهور آمريکا ) از اين توافق خارج شد. از این رو دموکراتها خود "ناقض برجام" محسوب می شوند و قطعا تضمینی که آنها جهت بقا در توافق هسته ای باید به ایران بدهند، صرفا ناظر به "دولت بعدی آمریکا" نیست! بخش مهمی از نگرانی های موجود در این خصوص، عهد شکنی صریح دموکراتها در قبال مواردی مانند رفع تحریمهای ضد ایرانی می باشد که قبلا نیز مسبوق به سابقه بوده است.
قطعه ای از یک پازل!
نوع نگاه دموکراتها در قبال توافق هسته ای با ایران کاملا مشخص است. سران حزب دموکرات معتقدند که اگر آنها بخواهند به برجام باز گردند، بايد از جمهوري اسلامي ايران امتيازات جديد و بيشتري بگيرند! منظور دموکراتها از امتيازات جديد، دائمي کردن محدوديت‌هاي مشخص شده زماني در برجام و متعاقبا، خلع سلاح موشکي ايران است.این نگاه، حتی در دوران ریاست جمهوری ترامپ نیز در میان دموکراتها نهادینه شده بود. در سال 2019 میلادی “فارين پاليسي” در گزارشي به قلم «ايلان گلدنبرگ»، مشاور سابق «جان کري»، وزير خارجه اسبق آمريکا و «اريک بروئر»، کارشناس انديشکده «مرکز امنيت جديد آمريکا» نوشت:
“رئيس‌جمهور بعدي بايستي از اهرم فشاري که پس از خروج ترامپ از برجام ايجاد شده براي رسيدن به تفاهم اوليه بر سر بسياري از مسائل محل اختلاف با ايران و آينده برنامه هسته‌اي اين کشور استفاده کنند. پيامي که بايد به ايران و دنيا بدهيم اين است: ما انتظار داريم که بار ديگر به توافق برگرديم، اما قبل از آن لازم است صحبت کنيم! ما بايد براي بازگشت به برجام امتيازات بيشتري از ايران بگيريم.”
همان گونه که مشاهده می شود، دموکراتها نه تنها "اراده ای عملی" برای بازگشت به توافق هسته ای با ایران ندارند، بلکه "نیتی واقعی" نیز در این خصوص نداشته و نخواهند داشت. در چنین شرایطی "اصرار بر ارائه تضمین واقعی و شفاف از سوی آمریکا" جهت حفظ توافق هسته ای، نباید حتی لحظه ای از دستور کار دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان در مذاکرات وین خارج شود.