«تطبیع» (عادی سازی) کلیدواژه ای است که به ویژه پس از اعلام طرح موسوم به «معامله قرن» در ادبیات سیاسی منطقه، برجستگی خاصی پیدا کرده است.
شهر اربیل در اقلیم کردستان عراق، چند روز پیش شاهد برگزاری یک نشست جنجالی با هدف «عادی سازی» روابط با رژیم صهیونیستی بود. به گفته منابع عراقی، بیش از ۳۰۰ نفر از جمله شخصیت های عشایری و چهره های حزب بعث در این نشست حضور داشتند.
پشت پرده نشست
طراح اصلی نشست اربیل که با عنوان «صلح و استرداد» برگزار شد، آمریکا و رژیم صهیوینستی هستند. گفته می شود این نشست با تلاش «جوزپ براود» یک یهودی عراقی الاصل و همکاری مرکز ارتباطات صلح نیویورک امریکا برگزار شده است.
جوزف براود دارای اصالت یهودی و عراقی است و پدربزرگش خاخام اعظم یهودیان در عراق بوده است. وی در سال ۲۰۰۳ در فرودگاه نیویورک از سوی مقامات آمریکایی بازداشت شد و به همراه وی چندین قطعه اثر باستانی مسروقه و متعلق به موزه عراق کشف و ضبط شد و در سال ۲۰۰۴ میلادی به دنبال این اقدام زندانی شد.
هر چند تحرکات صهیونیستی در عراق خصوصا در اقلیم کردستان بی سابقه نیست، اما برگزاری نشست عادی سازی اربیل در آستانه انتخابات جای سوال دارد. به نظر می رسد آمریکا و اسرائیل تلاش دارند روند عادی سازی روابط با رژیم اشغالگر را که در دولت قبلی آمریکا در قالب پروژه «صلح ابراهیم» شکل گرفته و تعدادی از کشورهای عربی به آن پیوسته اند، در سایر کشورها از جمله عراق به پیش ببرند.
واکنش ها
کنفرانس عادی سازی روابط در اربیل، با موج عظیمی از مخالفت ها در سطح رسمی و مردمی در عراق روبه رو شد. دفتر نخست وزیری عراق با صدور بیانیه ای ضمن اعلام مخالفت قاطعانه با هرگونه عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی، اعلام کرد که برگزاری گردهمایی در حمایت از تل آویو در شهر «اربیل» از دیدگاه بغداد کاملا مردود و غیرقابل قبول است.
دفتر ریاست جمهوری عراق نیز بیانیه جداگانه ای را در محکومیت گردهمایی صهیونیست در اربیل منتشر کرد.
از طرفی، گروه های مقاومت مانند «عصائب اهل الحق»، دولت اقلیم کردستان عراق را به تسهیل در برگزاری نشست عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی در اربیل متهم کرده و برگزاری آن را تحت اشراف بارزانی دانستند.
«شیخ اکرم الکعبی» دبیرکل جنبش مقاومت اسلامی «نجباء» نیز نشست اربیل را اقدامی سفارشی و بی ارزش خواند و گفت: این نشست را برخی افراد ناموجه و خیانتکار و بی بهره از غیرت و شرافت عراق به منظور عادی سازی روابط با رژیم غاصب صهیونیستی برگزار کرده اند.
این در حالی است که دولت منطقه اربیل اعلام کرد از برگزاری این کنفرانس اطلاعی نداشته و نتایج آن بیانگر رویکرد اقلیم کردستان نیست و برخی افراد از فضای آزاد که سازمان های مدنی در اقلیم از آن بهره مند هستند، سوء استفاده کرده اند.
در سطح قانونی دستگاه قضایی عراق حکم جلب «وسام الحردان» رئیس گروه «صحوه العراق» ـ که نقش اصلی برگزاری این نشست را داشته ـ و دو شرکت کننده دیگر در این کنفرانس را صادر کرده است.
پیام های نشست
برگزاری نشست صلح و استرداد در صدد القای این پیام به عراقی ها و منطقه است که دوره جنگ و ستیز به پایان رسیده و اکنون نوبت صلح و آرامش در منطقه فرارسیده است. در این پروژه، عراق نوین که قرار است پس از انتخابات آتی شکل بگیرد رویکردی سازش جویانه خواهد داشت و زمینه های تدریجی صلح با اسرائیل را فراهم خواهد کرد.
پیام دیگر این نشست نفی رویکرد مقاومت در عراق است که در گروه های مختلفی تبلور یافته و مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران هستند. به عبارتی نشست اربیل قصد دارد با فرهنگ مقاومت و آن چه دخالت و نفوذ ایران در عراق خوانده می شود مقابله کند و فرهنگ سازش را جایگزین آن کند.
اما طراحان این پروژه و نشست های عادی سازی از شرایط خاص عراق و فرهنگ اشغال ستیز عراقی ها غافل بوده و گویی نمی دانند که عراق از همان ابتدا در کنار آرمان فلسطین ایستاده و هیچ گاه رژیم صهیونیستی را به رسمیت نشناخته است. از طرفی، همین عراق بود که با دست پروده آمریکا و اسرائیل یعنی «داعش» تا پای جان جنگید و خلافت آن را سرنگون کرد.
محکومیت گسترده و اقدام قانونی حکومت عراق علیه متولیان این نشست آمریکایی ـ صیونیستی نشان داد تلاش های مذبوحانه عادی سازی ره به جایی نبرده و تنها موجب سرشکستگی بانیان و شرکت کنندگان در این گونه نشست ها خواهد شد.
مناسبات عراق و اسرائیل
شایان ذکر است عراق و رژیم صهیونیستی هیچ گونه روابط رسمی دیپلماتیک ندارند و از سال ۱۹۴۸ و اعلام موجودیت رژیم صهیونیستی در فلسطین اشغالی، عراق علیه این رژیم اعلام جنگ کرد.
پس از سقوط رژیم صدام حسین و استقرار اشغالگران آمریکایی در منطقه کردستان، تحرکات مشکوک افسران صهیونیست در این منطقه آغاز شد.
در سال های اولیه اشغال عراق، «سيمورهرش» روزنامه نگار معروف آمریکایی برای نخستین بار گزارش مفصلي از حضور و فعاليت هاي عناصر امنيتي اطلاعاتي اسراييل در شمال عراق منتشر ساخت. يكي از مقامات اطلاعاتي سابق رژيم صهيونيستي نيز به فعاليت عناصر موساد در شمال عراق موسوم به طرح B اعتراف كرد.
استقرار پایگاه های اطلاعاتی و اتاق های فکر و اتاق های عملیات وابسته به موساد در منطقه کردستان عراق، پدیده شومی است که طی سال های گذشته تا کنون ادامه داشته و در برهه کنونی شاهد آشکارسازی آن هستیم. حمایت اسرائیل از کردها و طرح استقلال کردستان نیز از جمله عواملی است که زمینه حضور و همکاری رژیم صهیونیستی را در شمال عراق فراهم کرده است.
دولت اسرائیل پس از انتشار اخبار مربوط به برگزاری این نشست در اربیل، حمایت خود را از برگزاری چنین نشستی در خاک عراق اعلام کرد و یائیر لاپید، وزیرخارجه این رژیم تاکید کرد از آن روزی که کابینه نفتالی بنت قدرت را به دست گرفته، هدف ما توسعه «توافق ابراهیم» و عادی سازی روابط بوده است.
دلایل عدم ورود عراق به روند سازش
در مجموع می توان گفت بنا بر دلایل زیر عراق به سادگی و حداقل در کوتاه مدت به روند صلح مورد نظر آمریکا و اسرائیل نخواهد پیوست:
- فضای کلی عراق بر ضد آمریکا و خصوصا رژیم صهیونیستی است. عموم مردم عراق نسبت به آرمان فلسطین حساسیت خاصی دارند و با سیاست های توسعه طلبانه اسرائیل به شدت مخالف هستند.
- صرف نظر از برخی جریانات سیاسی که با آمریکا روابط خوبی دارند و بعید نیست نهایتا تسلیم خواسته ها و فشارهای آمریکا شوند، عمده گروه های سیاسی خصوصا گروه های مقاومت با محوریت حشد الشعبی به عنوان پرچمدار مقابله با آمریکا و اسرائیل در این کشور از جایگاه و توانمندی بالایی برخوردار هستند.
-- مرجعیت عالی در عراق از جمله نهادهایی است که سازش با رژیم اشغالگر قدس را برنمی تابد. پس از اعلام طرح موسوم به «معامله قرن» توسط آمریکا در ژانویه سال 2020، نماینده آیت الله سیستانی در خطبه های نماز جمعه کربلا با بیان محکومیت شدید مرجعیت عراق نسبت به طرح معامله قرن، از همه مسلمانان و آزادگان جهان خواست برای استیفای حقوق فلسطینی ها و تشکیل کشور مستقل فلسطین کمک کنند.
شایان ذکر است پایگاه صهیونیستی «دبکا» در سال گذشته با انتشار یک گزارش تحلیلی، آیت الله سیستانی را بزرگترین خطر حال حاضر برای ادامه بقای رژیم صهیونیستی قلمداد کرد. به گفته این پایگاه، خطر واقعی برای اسرائیل از سوی جمهوری اسلامی ایران نیست، زیرا ایران دشمن آشکار ماست، بلکه خطر پنهان و بزرگ ما از عراق و دقیقا از نجف می آید.
بنا بر این، با توجه به جایگاه منیع مرجعیت در عراق، سازش بین عراق و اسرائیل بسیار دشوار و بعید خواهد بود.
- روابط نزدیک و راهبردی عراق با جمهوری اسلامی، از دیگر عواملی است که در قبال روند سازش نوعی بازدارندگی ایجاد می کند. ایران موجودیت رژیم صهیونیستی را قبول ندارد و به عنوان کانون محور مقاومت در منطقه، مهمترین مانع و مخالف روند سازش است. قطعا تداوم مناسبات بغداد ـ تهران که از قضا برای عراق از اهمیت و اولویت خاصی برخوردار است ـ منوط به باقی ماندن عراق در محور مقاومت خواهد بود.
با توجه به آن چه ذکر شد، آمریکا و اسرائیل در تحقق اهدافی چون دور کردن عراق از محور مقاومت و نزدیک ساختن آن به محور سازش و عادی سازی مناسبات با رژیم غاصب، ناکام بوده و تلاش های مذبوحانه و بی ارزشی همچون نشست اربیل محکوم به شکست می باشد.