در معاملات هفته گذشته قیمت نفت برنت با بیش از ۲ درصد افزایش به سطح ۹۰ دلار در هر بشکه رسید که در ۷ سال اخیر بی‌سابقه بوده است. قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمدیت برای تحویل در ماه مارس با ۱.۹ درصد افزایش به ۸۷.۲۴ دلار در هر بشکه رسید. قیمت آتی نفت خام برنت برای تحویل در مارس ۲۰۲۲ نیز با ۲.۱ درصد افزایش به ۹۰.۰۵ دلار در هر بشکه رسید.
به باور برخی از کارشناسان نگرانی از کاهش عرضه به دلیل تنش بین اوکراین و روسیه و حمله به امارات متحده عربی قیمت نفت را به بالاترین سطح خود از سال ۲۰۱۴ رسیده است. با این وجود بازیگران اصلی بازار نفت امیدوارند با بهبود تقاضای جهانی پس از پیامدهای کرونا و افزایش شدید قیمت‌ها، شتاب سال گذشته ادامه یابد، اما نباید از خطرات بالقوه نیز غافل شد.
گزارش اخیر شرکت تحقیقاتی Wood Mackenzie به ۵ عامل اصلی که بر عملکرد بازار جهانی نفت در سال ۲۰۲۲ تأثیر می گذارد، اشاره کرده است. همچنین انتظارات مثبتی از رشد تقاضای جهانی برای نفت در سال جاری توسط سه نهاد اصلی یعنی اوپک، آژانس بین‌المللی انرژی و اداره اطلاعات انرژی وجود دارد. برای توضیح بیشتر در مورد روند بازار نفت در سال ۲۰۲۲، لازم است که به صورت کوتاه به آنها اشاره شود.
ریسک‌ها‌ی منفی
باید شکل و مقیاس شیوع ویروس کرونا و واکنش‌های دولت و تورم بالا را به عنوان عوامل منفی برای بهبود اقتصاد و رشد تقاضای نفت در سال ۲۰۲۲، بدانیم.
همچنین سیاست‌های مربوط به برقی کردن خودروها و سرعت اجرای آن در سال ۲۰۲۲ نیز بر تقاضای جهانی برای سوخت حمل‌ونقل در این دهه و پس از آن تاثیرگذار خواهد بود. به عنوان مثال در چین، بزرگترین واردکننده نفت جهان، انتظار می‌رود که که علیرغم پایان یافتن یارانه برق توسط دولت، فروش خودروهای الکتریکی در داخل کشور از ۶ درصد سال ۲۰۲۰ به ۱۵ درصد و ۱۹ درصد در سال جاری و آینده افزایش یابد.
در مقابل، اتحادیه اروپا در حال بررسی حذف معافیت‌های مالیاتی سوخت هواپیما و دریایی فروخته شده در منطقه اقتصادی اروپا از سال ۲۰۲۳ است.
رشد عرضه
براساس اکثر پیش بینی‌ها، انتظار می‌رود عرضه جهانی نفت در سال جاری به میزان ۴.۸ میلیون بشکه در روز افزایش یابد و به نوعی در سال ۲۰۲۲ بازار با کمبود نفت مواجه نباشد آژانس بین‌المللی انرژی در آخرین گزارش ماهانه خود پیش‌بینی می‌کند عرضه جهانی نفت در سال جاری به میزان ۶.۲ میلیون بشکه در روز افزایش یابد.
احتمالاً کشورهای غیراوپک تقریباً نیمی از رشد عرضه جهانی نفت را به خود اختصاص می‌دهند که در راس آنها آمریکای شمالی است و انتظار می رود تولید نفت ایالات متحده پس از کاهش طی دو سال گذشته دوباره افزایش یابد. اداره اطلاعات انرژی آمریکا انتظار دارد تولید نفت آمریکا در سال آینده به رکورد جدیدی با میانگین ۱۲.۴۱ میلیون بشکه در روز برسد و رکورد ۱۲.۲۹ میلیون بشکه در سال ۲۰۱۹ را پشت سر بگذارد.
همچنین روسیه، برزیل و دریای شمال نیز از جمله مناطقی خواهند بود که ممکن است شاهد افزایش قابل توجه تولید خارج از اوپک باشند.
سیاست اوپک پلاس
با هدف حفظ ثبات بازار نفت؛ سیاست ائتلاف اوپک پلاس در سال جاری مطابق برنامه باقی خواهد ماند، اما نشست ماهانه این امکان را می‌دهد که در صورت نیاز تغییر کند. توافق اوپک پلاس برای افزایش تولید ماهانه ۴۰۰ هزار بشکه در روز تا سپتامبر ۲۰۲۲ ادامه خواهد داشت.
برخی از تحلیل‌گران بازار نفت انتظار دارند کل تولید نفت خام اوپک در ۲۰۲۲ با رشد حدودا دو میلیون بشکه در روز به ۲۸.۳ میلیون بشکه در روز افزایش یابد.
فعالیت پالایشی
برآورد می‌شود تقاضای جهانی نفت میزان بهره‌برداری از ظرفیت پالایشگاهی را افزایش دهد. با وجود اضافه شدن پالایشگاه جازان عربستان سعودی و پالایشگاه Dangote در نیجریه که در اواسط سال ۲۰۲۲ با ظرفیت ۶۵۰۰۰۰ بشکه فعالیت را آغاز می‌کند، تقاضای جهانی نفت در سال جاری حدود ۱.۶ میلیون بشکه در روز به تقاضای پالایشی بیافزاید.
تحولات سیاست‌های دولت چین در ارتباط با ظرفیت پالایش، سهمیه‌های واردات و صادرات محصولات پالایش‌شده و همچنین راه‌اندازی واحدهای هیدروژن زدایی پروپان، بر بازار نفت در سال ۲۰۲۲ رصد خواهد شد.
استراتژی سبز
شرکت‌های نفتی با هدف تنوع در سبد سرمایه‌گذاری و تمرکز بر سیاست‌های سبز، احتمالاً با مانعی در یافتن علاقه کافی از سوی خریداران و سرمایه‌گذاران مواجه خواهند شد. این امر در حالی صورت می‌گیرد که سال گذشته بر روی جذاب‌ترین دارایی‌های موجود در پرتفوی تصمیم گیری شده است.
پالایشگاه‌ها از سوی سهامداران و دولت‌ها برای طراحی استراتژی‌های کاهش کربن تحت فشار قرار خواهند گرفت که هزینه را افزایش می‌دهد و ممکن است در نهایت منجر به تعطیلی پالایشگاه‌های بیشتری در سال جاری شود.
تنش روسیه و اوکراین
به نظر می‌رسد تنش در مرزهای روسیه و اوکراین افزایش یابد. بنابراین این احتمال وجود دارد که این بحران به بازارهای جهانی انرژی که هنوز از اثرات کاهش عرضه نفت و گاز و افزایش قیمت‌ها به سطوح بی‌سابقه بهبود نیافته‌اند، آسیب وارد کند. باید توجه داشت که روسیه دومین تولیدکننده نفت در جهان و بزرگترین صادرکننده گاز به اروپا است
علاوه بر این واشنگتن تهدید کرده است که تحریم‌های مالی را در پاسخ به حمله احتمالی روسیه به اوکراین اعمال خواهد کرد، که تأثیر قابل توجهی بر بازارهای انرژی خواهد داشت. هرچند رئیس جمهور ایالات متحده و برخی از رهبران غرب، تصور می‌کنند که روسیه از نفت و گاز به عنوان ابزار سیاسی استفاده نخواهد کرد، چون اقتصاد روسیه وابستگی بالایی به درآمدهای حاصل از سوخت فسیلی دارد.
درآمدهای نفت و گاز روسیه در ۹ ماهه اول سال ۲۰۲۱، ۶۰ درصد افزایش یافته است که مهمترین متغیر در رشد درآمدهای مسکو محسوب می‌شود.
در حال حاضر روسیه سهم ۵۰ تا ۶۰ درصد از واردات اروپا سوخت و مشتقات را در اختیار دارد پس از آن عربستان سعودی با ۱۰ تا ۲۰ درصد و هند با ۵ تا ۱۵ درصد در رتبه های بعدی قرارد دارند.بنابراین در صورت اعمال تحریم بر صادرات روسیه، اروپا باید واردات خود از عربستان سعودی و هند را سه برابر کند تا این کمبود را جبران کند.
بر اساس داده‌های Vortexa، بنادر روسیه در سال گذشته ۵.۰۵ میلیون تن نفت سوخت تقطیر خلاء (VGO) را به مقاصد اروپایی ارسال کردند. روسیه تنها تامین کننده نفت کوره تقطیر خلاء به اروپا است و انتظار می‌رود که پالایشگاه‌ها برای جایگزینی این منابع با مشکل مواجه شوند
عربستان سعودی با ۱.۷۲ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ دومین صادرکننده بزرگ نفت کوره تقطیر خلاء در جهان است، اما عرضه عربستان با شروع کار بر روی واحدهای ثانویه در پالایشگاه جدید جازان با ظرفیت تولید ۴۰۰ هزار بشکه در روز کاهش خواهد یافت.
البته بسته شدن پالایشگاه‌های کوچک در اروپا طی دو سال گذشته، تولید نفت کوره تقطیر خلاء را کاهش داده است. بطوریکه بنادر اروپایی در سال گذشته کمتر از یک میلیون تن را حمل را دریافت کردند که کمتر از یک‌پنجم میزان سال ۲۰۱۹ است.
در مورد نفت کوره، روسیه با نزدیک به ۹ میلیون تن در سال گذشته بزرگترین تامین کننده اروپا بود. همچنین صادرات محموله‌های نفت کوره روسیه با سولفور بالا به آسیا، آفریقا، آمریکای شمالی و خاورمیانه بین ۳ تا ۳.۵ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ رسید.
اختلال در عرضه نفتای روسیه به شمال غربی اروپا مشکلاتی را هم برای میکسرهای بنزین و هم برای تولیدکنندگان پتروشیمی ایجاد می‌کند. به گفته Vortexa ، Ust-Luga بزرگترین تامین کننده نفتا به شرق اروپای غربی است که تقریباً ۵۰۰۰۰۰ تن در ماه یا یک سوم کل جریان نفتا را در سال گذشته به خود اختصاص داده است.
البته پالایشگاه های اروپایی می‌توانند هرگونه کاهش در عرضه مشتقات روسیه را با افزایش نرخ بهره برداری پالایشگاه جبران کنند. در این راستا پالایشگاه‌های اروپایی باید نرخ بهره‌برداری را حدود ۱۰ درصد افزایش دهند، یعنی نزدیک به ۹۰ درصد از ظرفیت کل ۱۵ تا ۱۶ میلیون بشکه در روز خواهند رسید که بالاترین میزان بهره برداری است.
بنابراین در صورت مختل شدن عرضه نفت خام روسیه بسیاری از پالایشگاه‌های اروپا با خطر تعطیلی روبه‌رو می‌شوند. همچنین به گزارش گروه مالی «جی پی مورگان» اعلام کرد که این تنش‌ها تهدیدی برای افزایش قیمت نفت است و افزایش قیمت به بشکه‌ای ۱۵۰ دلار رشد تولید ناخالص داخلی جهانی را در نیمه اول سال جاری به تنها ۰.۹ درصد کاهش می‌دهد و همچنین نرخ تورم را با بیش از افزایش دو برابری به ۷.۲ درصد خواهد رساند.
تاثیر قیمت نفت بر تورم ایالات متحده
براساس گزارش ماه نوامبر اداره کار ایلات متحده، نرخ تورم نقطه به نقطه ماه نوامبر آمریکا ۶.۸ درصد اعلام شد که نسبت به ماه قبل ۰.۶ واحد درصد افزایش داشته است تا در قله ۴۰ سال اخیر قرار بگیرد. یعنی این نرخ از سال ۱۹۸۲ تاکنون بی‌سابقه بوده و به چالش بزرگی برای سیاستمداران و فعالان اقتصادی تبدیل شده است.
بیشترین افزایش قیمت در ماه نوامبر مربوط به انرژی بوده است. انرژی به‌طور میانگین ۳۳ درصد رشد را تجربه کرده که این عدد در گزارش ماه اکتبر ۳۰ درصد بود. در این گروه نیز بیشترین افزایش قیمت مربوط به سوخت اتومبیل بوده که ۵۸ درصد افزایش را نشان می‌داد که بالاترین عدد ثبتی از سال ۱۹۸۰ بوده است.
همانطور که ذکر شد انرژی بیشترین سهم را در تورم این کشور دارد و حالا روند صعودی قیمت نفت میتواند آن را تشدید کند. چون چون دو سوم قیمت بنزین در ایلات متحده تحت تاثیر قیمت نفت است و قیمت این کالا در بودجه مصرف کنندگان نفش مهمی دارد.
ایالات متحده بزرگترین مصرف کننده بنزین در سراسر جهان است که مصرف آن در سال گذشته به ۸.۷۹ میلیون بشکه در روز رسید و پیش بینی می‌شود امسال از ۹ میلیون بشکه در روز فراتر رود. بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، قیمت بنزین آمریکا در سال گذشته با ۳ دلار در هر گالن به بالاترین حد خود در ۷ سال گذشته رسید و ممکن است امسال به ۳.۰۶ دلار در هر گالن افزایش یابد.
به گزارش رویتز اگرچه دولت بایدن متعهد شده است اقدامات بیشتری را برای مهار افزایش قیمت بنزین انجام دهد، اما ابزارهای آمریکا برای این کار محدود است. بطوریکه دولت تنها میتواند برداشت از ذخایر استراتژیک نفت را افزایش دهد، اما عرضه چنین ذخایری در مقایسه با اندازه بازار جهانی محدود است و تاثیر آنچنانی نخواهد گذاشت.
از همین روی به نظر می رسد دولت ترامپ روی گزینه های دیگر مانند فشار بر اوپک برای افزایش عرضه روی آورد که پذیرش آن در شرایط فعلی بعید به نظر می رسد. با این حساب دولت بایدن، باید منتظر تورم بالاتر و البته انتقادهای تند جمهوری خواهان نیز باشد.