جنگ اوکراین فرسایشی شده، تعداد آوارگان و پناهجویان به کشورهای اروپایی رو به افزایش است اما مذاکرات میان اوکراین و روسیه هنوز به نتیجه ای نرسیده است. حالا ترکیه از سوی اروپا ماموریت یافته تا با میانجیگری مناقشه اوکراین را به سمت توافق بکشاند هر چند اوکراین هم تلویحا برخی شروط روسیه را قبول کرده ولی به گفته مقام ارشد مذاکره کننده اوکراینی این به معنای توافق نیست و رسیدن به آن زمانبر است. برای بررسی بیشتر آخرین وضعیت جنگ روسیه و اوکراین با دکتر رضا عابدی، تحلیلگر مسائل بین الملل گفتگویی داشتیم که در ادامه میخوانید.
دکتر عابدی! تحلیل و ارزیابی شما در مورد آخرین وضعیت جنگ اوکراین چیست آیا میانجی گری ترکیه می تواند منجر به توافق و نهایتا خاتمه جنگ شود؟
در مورد جنگ اوکراین باید گفت که طرفین هنوز با یک توافق صلح فاصله زیادی دارند یعنی اگر مواضع آقای زلنسکی، لاوروف و پوتین را نگاه کنید فاصله خیلی زیادی با توافق وجود دارد. بین خواسته های روسیه و اوکراین فاصله زیاد است هر چند که آقای زلنسکی گفته اگر امنیت ما تامین شود حاضریم بی طرفی خودمان را اعلام کنیم و به ناتو نپیوندیم، اما با توجه به اهداف پوتین و هزینه‌ای که هم به لحاظ نظامی، هم حیثیتی و هم تحریم‌ها انجام داده به نظر میرسد حداقل چند ماه دیگر طرفین تا توافق فاصله داشته باشند.
در خصوص میانجی گری ترکیه به نظر میرسد بخشی از آن می تواند منافع خود ترکیه باشد با توجه به روابط گسترده‌ای که ترکیه با روسیه در بحث‌های اقلام خوراکی، گندم و جو و همچنین دانه های روغنی دارد و اینکه بخش بزرگی از واردات روغن ترکیه از همین روسیه و اوکراین میباشد؛ تاثیری که این جنگ بر اقتصاد ترکیه و بر تورم داخلی آن گذاشته، کاهش ورود جهانگردهای روسی و اوکراینی که به ترکیه می آمدند و اکنون با این جنگ تبعات بسیاری برای اقتصاد ترکیه به همراه داشته است. ترکیه دنبال منافع خودش هم هست و بعلاوه بنظر میرسد شاید هم ماموریتی از طرف اروپا و آمریکا به ترکیه برای میانجیگری داده شده است تا با توجه به مواضع خصمانه ای که غرب به ویژه آقای بایدن و حتی کشورهای سابق بلوک شرق مانند لهستان علیه پوتین و به نفع اوکراین و غرب اتخاذ کردند با میانجی گری قضیه را حل و فصل کند چرا که خود اروپا هم از این جنگ آسیب میبیند.
اکنون حدود چند میلیون نفر از اوکراینی ها از کشورشان خارج و آواره شده‌اند و این موج آوارگان در کشورهایی مثل لهستان و آلمان قطعا معضلاتی را برای این کشورها در حوزه های مختلف اقتصادی و امنیتی و... ایجاد میکند و احتمال اینکه ناامنی و جنگ در اوکراین به دیگر کشورها سریز بکند زیاد است. از طرفی با توجه به اینکه هر دو طرف هم روس ها و هم اوکراینی‌ها و هم غرب از نیروهای مزدور استفاده میکنند قطعا در بلند مدت تبعات مهمی برای کشورهای هم جوار اوکراین در بر خواهد داشت لذا بنظر میرسد که خود غربی ها بیشتر از آمریکایی ها چون به طور مستقیم با معضل اوکراین درگیر هستند و تحریم هایی که علیه روسیه اعمال میکنند بر اقتصاد خودشان هم تاثیر گذار بوده بیشتر مشتاق توافق هستند. روسیه حجم بسیاری از بازارهای مواد غذایی اروپا را تامین میکند و بعلاوه وابستگی که کشورهای اروپایی به انرژی روسیه دارند تبعات زیادی را برایشان به دنبال داشته، مثل اعتراضاتی که در کشورهای اروپایی جریان گرفته است. تمام این مسائل سبب شده اروپا به دنبال کاهش درگیری و تنش بوده یا دنبال این هستند که شرایط در بهترین حالت به قبل از درگیری‌ها برگردد.
از منظر شما آیا غرب توان توقف روسیه را در شرایطی که پیش میرود خواهد داشت؟
ببینید توقف شرایط موجود، توافق و ختم جنگ بیش از همه به نفع اروپا است و این اروپایی ها هستند که از نتیجه بخشی مذاکرات منفعت میبرد چرا که این جنگ زیان‌های مختلف اقتصادی، امنیتی و ... برای آنها ایجاد کرده و حتی به نظر می رسد شاید آمریکایی ها میلشان به پایان درگیری کمتر باشد و به دنبال این هستند که اوکراین تبدیل به باتلاقی برای روسها شود تا بتوانند به پوتین ضربه بزنند.
در دوره ترامپ با توجه به سیاست یک جانبه آقای ترامپ شاهد اختلاف و چالش بین اروپا و آمریکا بودیم اما بایدن از این بحران برای یکدست کردن کشورهای غربی در برابر روسیه و چین برای منافع خود و بویژه دولت آمریکا استفاده میکند. هرچند بایدن وضعیت خوبی در نظر سنجی های میزان محبوبیت در آمریکا قبل از این بحران نداشت چرا که عملکرد دموکرات ها برای فضای اقتصادی آمریکا مناسب نبود. آقای بایدن و مکرون از این فضا برای اقدامات پوپولیستی و مواضعی که میگیرند استفاده میکنند.
اگر دقیق رصد کنید خواهیددید بایدن و دموکرات ها به نوعی خود را سردمدار مقابله با روسیه و رژیم اهریمنی و دیکتاتوری آقای پوتین نشان می دهند تا به زعم خود به نوعی محبوبیتشان را بالا ببرند. با توجه به اینکه انتخابات فرانسه را هم در پیش داریم و اتفاقا این بحران اوکراین و مواضع آقای مکرون و ژست ابرقدرتی و ایستادن مقابل پوتین و بحث ها رسانه ای خیلی در آرا به نفعش بوده و دقیقا همین موضوع را آقای بایدن هم می خواهد در آمریکا استفاده کند .
به نظر میرسد آمریکایی ها نفعشان این است که این داستان کشدارتر بشود تا به نوعی شکاف بین اروپا و آمریکا ترمیم و یک ضربه اساسی به پوتین بزنند چون تا این تحریم‌ها در ساختار اقتصادی روسیه اثر بگذارد حداقل 6 ماه طول میکشد. ولی موضع اروپا به این صورت نیست و اروپا میخواهد مسئله هرچه زود ختم به خیر و جنگ تمام شود چرا که اروپا از طریق لهستان و مولداوی با اوکراین هم مرز میباشد ولی آمریکایی‌ها مرز مشترکی با اوکراین ندارند و خیلی تبعات امنیتی و نظامی که در اروپا اتفاق میافتد برای آمریکایی‌ها آسیبی نداشته است.
با توجه به فرسایشی شدن جنگ اوکراین و پذیرش تلویحی شروط روسیه توسط آقای زلنسکی پیشبینی شما از خاتمه جنگ چیست؟
پیشبینی سختی است. در خبرها آمد که کشورهای عضو ناتو میخواهند جلسه‌ای در مورد ارسال برخی سلاح‌ها به اوکراین بگذارند و این میتواند مسئله را به ویژه از منظر روسها خیلی پیچیده و در نتیجه حساسیتی که روسها دارند، بحث را پیچیده کند. به نظر من بخشی از این معادله به آقای پوتین و زلنسکی ربط دارد و بخش دیگر آن منافع ایالات متحده و منافع نابخردانه و تنش‌زای آنهاست تا آمریکا مجبور نشود برخی از سیاست‌ها را تعدیل کند. دموکرات‌ها و آقای بایدن استاد جنگ و بحران هستند برخلاف چیزی که در جامعه ما باب شده که ما جمهوری‌خواهان را جنگ طلب میدانیم درآمریکا دموکرات‌ها را جنگ طلب میدانند. لذا بخشی از خاتمه این جنگ وابسته به رفتار ایالات متحده آمریکا و سیاست تنش‌زای دموکرات‌ها است.
ببینید به جز بحث سیاسی بحث‌های تاریخی، هویتی و تمدنی و... هم میان روسیه و اوکراین وجود دارد چرا که هر دو بخشی از فرهنگ و تاریخ و هویت مشترک یکدیگر هستند. غربی ها بین دو ملت چنان شکافی ایجاد کردند و دو ملتی که از پوست و گوشت و استخوان یکدیگر بوده‌اند را وارد درگیری و رقابت و جنگ و برادر کشی میکند، این محصول سیاست های ایالات متحده است. اما باید به این نتیجه برسد که این سیاست ها برایش هزینه ایجاد خواهد کرد.