* از موشک‌های دور برد تا ماهواره
اگر بخواهیم تاریخچه‌ای از پیشینه تولید فناورانه بر مبنای دانش بومی را شرح دهیم، موارد بسیاری در تاریخ چهل و اندی ساله انقلاب اسلامی وجود دارد؛ اما شاید مهم‌ترین گزینه تولید موشک‌های دور بُرد در زمان جنگ تحمیلی از سوی شهید طهرانی‌مقدم با دانش بومی و تولید واکسن‌های مورد نیاز از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی باشد.
وقتی با دست خالی و تنها بر مبنای دانش داخلی و تحلیل اجزای یک موشک غنیمت گرفته شده شهید طهرانی‌مقدم اقدام به تولید موشک کرد، در حقیقت آغازگر راهی شد که بعدها به عرصه‌ای گسترده در تولیدات دانش‌بنیان نظامی مبدل شد؛ همان مسیری که امروز به تولید دانش‌بنیان ماهواره نور ۲ منجر شده است.
* واکسن با دانش بومی
در تولید واکسن هم ایران اسلامی راهی بس طولانی را از ابتدای انقلاب با تولید واکسن‌های فلج اطفال و دیگر واکسن‌ها و سرم‌های مورد نیاز داخل طی کرد؛ تولیدی دانش‌بنیان که از همان ابتدا جوانان تحصیلکرده و نخبه بسیاری در عرصه تولید دارو و واکسن را جذب کرد و این مسیر امروز در تولید واکسن کرونا و دریافت مجوز سلامت بین‌المللی خود را نشان داد.
تولیدات دانش‌بنیان در ایران اسلامی بعد از انقلاب از موشک و تجهیزات و ادوات نظامی تا ماهواره و واکسن و دارو، نانو و روباتیک و دیگر عرصه‌های علم و فناوری همواره نقش مهمی در اشتغال‌آفرینی در کشور ایفا کرده است و امروز نیز همچون گذشته قرار است با توجه بیشتر به آن و هموار کردن مشکلات و موانع پیش روی شرکت‌های دانش‌بنیان مطابق شعار سال و دغدغه رهبری بخش مهمی از آمار اشتغال کشور را به خود اختصاص دهد.
* اشتغال‌آفرینی
باید گفت تولید باید مبتنی بر علوم دانش‌بنیان که رکن اساسی توسعه و پیشرفت اقتصادی است، انجام شود تا اشتغال پایدار گسترش یابد. به عبارتی تولیدی که مبتنی بر علم، دانش و علوم فناورانه باشد، علاوه بر درآمدزایی پایدار، گردش مالی و ارزش‌افزوده نقش بسزایی در ایجاد اشتغال مولد و سالم خواهد داشت.
* خروج از آزمایشگاه
برخی تحلیلگران این عرصه معتقدند، شرط اول تحول اقتصاد با کمک مجموعه‌های دانش‌بنیان خروج آنها از شرایط گلخانه‌ای و آزمایشگاهی است. لذا باید در حوزه‌هایی مثل کشاورزی، صنعت و همچنین مسکن به عنوان لکوموتیو پیشران اقتصاد ایران، تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین، پایه‌ریزی تا به توسعه و اشتغال سالم ختم شود.
سال‌هاست محور اصلی اقتصاد کشور بر پایه درآمدهای نفتی متمرکز است، درآمدهایی که با اندک تغییرات بین‌المللی و کاهش قیمت نفت، کشور را دچار چالش می‌کند.
اما هستند کشورهایی که از درآمدهای نفتی و مواهب طبیعی این‌چنینی در اعماق سرزمین‌شان بی‌بهره‌اند؛ اما اقتصادی سالم و پیش‌رونده دارند، نگاهی به شرایط حال و گذشته این کشورها ما را به همان مسیری می‌رساند که رهبر معظم انقلاب سال‌هاست از آن می‌گویند؛ یعنی تولیدات دانش‌بنیان و فناورانه، درآمدهای حاصل از آن و اشتغال ناشی از این مسیر آگاهانه.
* ورود به رقابت بین‌المللی
به طور حتم ورود ایران به عرصه رقابت اقتصادی بین‌المللی و حرکت در جاده توسعه و پیشرفت از طریق مسیر مرسوم سنتی توسعه و پیشرفت اقتصادی، امکان‌پذیر نخواهد بود. بر همین اساس باید به دنبال اقدامات تحولی و شاید انقلابی در حوزه تولید به عنوان رکن اصلی پیشرفت اقتصادی باشیم. باید عنوان کرد تولید دانش‌بنیان و علم محور، فضای نوینی است که در صورت تحقق و پیاده‌سازی عملا یک میان‌بر بسیار مهم و مستحکم برای ارتقای سطح تولید ناخالص کشور تلقی خواهد شد؛ چنانچه تجربیات بین‌المللی در این عرصه خود گویای درستی مسیر انتخاب شده سال ۱۴۰۱ است.
* ارزش‌افزوده
به گفته کارشناسان و محققان این حوزه، شرکت‌های دانش‌بنیان به جهت ارزش‌افزوده بالایی که ایجاد می‌کنند، نقش ویژه‌‌ای در رشد کشور در زمینه‌های علمی، فناوری و نیز اقتصادی بر عهده دارند.
کشوری را در جهان نمی‌توان یافت که در یکی از بخش‌های اقتصاد به رشد و توسعه رسیده باشد؛ مگر در سایه نگرش و کارکرد سیستمی و ترکیب بهینه سه بخش اقتصاد، یعنی کشاورزی، صنعت و خدمات. در واقع با تکیه بر اقتصاد دانش محور می‌توان به رشد و توسعه اقتصادی دست یافت، زیرا برای رسیدن به توسعه، رابطه بسیار شدیدی بین سه بخش اقتصاد، یعنی کشاورزی، صنعت و خدمات وجود دارد. در حقیقت اتکا به یک بخش از اقتصاد برای شکوفایی و پیشرفت، کاری عبث و بیهوده خواهد بود. در واقع کشاورزی رونق نخواهد یافت، مگر آنکه صنعت و خدمات امکانات لازم جهت رشد کشاورزی را فراهم آورند و دانش لازم برای بهره‌گیری از این صنعت موجود باشد.
* رونق اقتصادی
لذا باید در نظر داشت که توجه به تولید و رفع موانع آن علاوه بر رونق اقتصادی و ارزش‌افزوده، بدون شک در افزایش اشتغال و کارآفرینی و کاهش معضل بیکاری می‌تواند نقش بسیار مهمی داشته باشد.نگاه علمی و بهره‌گیری از توان مراکز تحقیقاتی و اقتصاد مبتنی بر دانش بومی در تولید کالاهای کیفی نقش زیادی دارد و این خود بسترساز اشتغال پایدار و عامل کاهش معضل بیکاری است و شرکت‌های دانش‌بنیان بستر این امر را هموار می کنند.در حقیقت شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند بسترساز ایجاد اشتغال پایدار برای جوانان کشور به ویژه قشر بیکار تحصیلکرده باشند. از منظر دیگری نیز می‌توان به این مهم توجه کرد و آن، اینکه تولیدات سنتی توانایی پاسخگویی به نیازها و ظرفیت‌های جامعه گسترده و بزرگ را ندارند؛ لذا تغییر نهادهای تولید و حرکت به سمت تولیدات دانش‌بنیان امری ضروری و حیاتی است. شرکت‌های دانش‌بنیان با توجه به ظرفیت‌های خود و آمیختگی و انتقال دانش و پژوهش به کسبوکارهای محلی و تولیدی باعث ارتقا و عمومی کردن دانش فنی در جامعه می‌شوند.