اگرچه ظاهرا سازمان‌های بین المللی با دستور کار ایجاد صلح یا ثبات در نظام بین الملل ایجاد شده و مأموریت اعلامی آنها نیز جلوگیری از تشدید تنش‌ها در نظام بین الملل می باشد، اما این قاعده در عمل اساسا نمودی ندارد. طی روزهای اخیر، رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی پس از سکوتی مشکوک و چند روزه، در سخنانی مدعی شده است که هرگز اجازه نمی دهد حل و فصل مسائل پادمانی در ایران تحت تأثیر گزاره ها و القائات سیاسی قرار گیرد. این ادعا در حالی مطرح می شود که آژانس اصلی ترین عامل سیاسی کاری در قبال پرونده هسته ای ایران بوده و اکنون، وارونه نمایی صحنه بازی را در هماهنگی مطلق با صهیونیستها و بازیگران غربی در دستور کار قرار داده است. بدیهی است که در این برهه حساس و سرنوشت ساز، باید مراقب بازی رافائل گروسی در زمین تل آویو، واشنگتن و اتحادیه اروپا بود زیرا سوء سوابق مدیر کل آژانس و ساختار سلطه محور این نهاد جایی را برای خوشبینی نسبت به آن باقی نخواهد گذاشت. فراتر از آن، باید مناسبات خاص گروسی با مقامات آمریکایی و صهیونیستی را در ترسیم نقشه راه این نهاد طی روزهای آتی مدنظر قرار داد.
پرده برداری از بازی آژانس
بر همگان مسجل است آژانس در سلسله مذاکرات وین ، نهایت تلاش خود را در خصوص تحمیل تعهدات فراپادمانی و فراپروتکلی به کشورمان به کار گرفت و البته در این خصوص ناموفق بود. اگرچه از همان ابتدا و به‌خصوص در مذاکرات منتهی به برجام (طی سال‌های ۹۲ تا ۹۴) تشکیل مثلث واشنگتن- آژانس - اتحادیه اروپا بیش از هر زمان دیگری عیان و آشکار شد، اما بازتعریف این مثلث در مرحله کنونی(برگزاری مذاکرات احیای توافق هسته‌ای) نیز مورد توجه هر سه بازیگر قرار گرفته است. اکنون، در یک مقطع زمانی، آژانس، آمریکا و اروپا در حال هدایت یک نقشه مشترک هستند. بر این اساس، نمی‌توان آژانس را یک بازیگر مستقل در قبال بررسی پرونده هسته‌ای ایران و مذاکرات وین دانست.صورت‌بندی این بازی مشترک چندان دشوار به نظر نمی‌رسد. گروسی، با انتشار مواضع مغرضانه خود در قبال فعالیت‌های هسته‌ای ایران، آن هم در بحبوحه بررسی پاسخ‌های متقابل ایران و آمریکا ، قصد دارد مؤلفه‌های فشار بر کشورمان را به گونه‌ای افزایش دهد که حتی در صورت احیا نشدن توافق هسته‌ای، تهران ناچار شود در روند دسترسی‌های آژانس و پذیرش تعهدات فراپادمانی و فراپروتکلی، امتیازاتی را به این سازمان دهد. با این حال، مدیرکل آژانس و اعضای شورای‌حکام باید این مسئله را مدنظر قرار دهند که شاهد باج‌دهی هسته‌ای تهران نخواهند بود.
موضوع اختلافات پادمانی
طبق آنچه در پاسخ آمریکا آمده ، موضوع مسائل پادمانی ایران در ماه‌های اخیر به یکی از موانع اصلی پیشرفت در مسیر گفت‌وگوهای هسته‌ای تبدیل شده است. مقامات آژانس در صدد هستند با استناد به آنچه «موارد ادعایی»خوانده می شود، ابهاماتی را به صورت عامدانه در قبال فعالیت‌های هسته ای ایران حفظ کنند تا در سایه آنها، به هدف خود مبنی بر «بازرسی فرازمانی و فرامکانی» از کشورمان دست یابند. در مقابل اما مقامات کشورمان با استناد به رفتارها،گزارش‌ها و مواضع آشکار ونهان رافائل گروسی ، وی را به سیاسی کاری و پیروی از مواضع اسرائيل متهم می‌کنند.این اتهام بارها به اثبات رسیده و منجر به بی اعتمادی مطلق ایران به آژانس شده است. در اسفند سال گذشته و طی سفر گروسی به تهران حتی توافقی هم میان آژانس و ایران بر سر ارائه پاسخ به پرسش‌های گروسی به امضا رسید و قرار شد سازمان انرژی هسته‌ای ایران تحت یک ساز و کار جدید به موارد مد نظر آژانس پاسخ دهد. با وجود گذشت حدود ۶ ماه از آن زمان، آژانس با بهانه های واهی از جمله تردیدبرانگیز بودن فعالیت‌های هسته ای ایران، در مسیر این همکاری مشترک سنگ اندازی می کند.
پرونده هایی که باید مختومه شود
اکنون مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی از یک سو باید پاسخگوی بر هم زدن توافق ماه مارس و تصویب قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام باشد و از سوی دیگر، مسیر حل و فصل (مختومه ساختن ) پرونده های ادعایی آژانس علیه کشورمان را به صورت واضح و عملیاتی ترسیم کند. بدیهی است که اگر چنین توافقی صورت نگیرد و موارد ادعایی به قوت خود باقی بماند، جمهوری اسلامی ایران حتی در صورت امضای اولیه توافق برجام آن را عملیاتی نخواهد ساخت. تهران اعلام کرده است که اجرایی شدن توافق هسته ای ، مرهون حل و فصل این موارد ادعایی بوده و صرفا «پاسخدهی و اظهار نظر آژانس»در قبال پرونده های مطروحه نمی تواند کمکی به حل و فصل این موارد کند! در این میان، آژانس باید با استناد به آنچه قبلا در حل و فصل پرونده PMD مورد استناد قرار گرفته، پرونده ها را یک بار برای همیشه مختومه نماید.
ایران خواستار مختومه شدن مسئله پادمانی همزمان با برجام است تا به بیان تهران، در آینده دیگر فضايی برای اعمال فشار علیه ایران و یا اعمال تحریم‌های تازه مسدود شود. این در حالی‌است که کشورهای غربی موضوع مسائل پادمانی و برجام را دو مسئله غیرمرتبط با یکدیگر می‌خوانند و از ایران خواسته‌اند بدون ارتباط دادن این مسئله به گفت‌وگوهای احیای برجام به پرسش‌های آژانس پاسخ دهد. در هفته‌های اخیر گزارش‌هایی منتشر شده بود که طرفین پذیرفته‌اند از یک سو ایران تعهد دهد که به پرسش‌های آژانس پاسخ خواهد داد و در ادامه کشورهای غربی هم تعهد داده اند
تا این موارد در شورای حکام آژانس مختومه شود. در هر حال، آنچه برای ایران اهمیت دارد، وعده های طرح شده از سوی کشورهای غربی نیست بلکه عملیاتی شدن آنهاست. امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه در این خصوص رایزنی هایی را با گروسی صورت داده است اما تا زمانی که این موارد تبدیل به یک نقشه راه عملیاتی و تضمین شده نشود، جمهوری اسلامی ایران گارد خود را بر روی آژانس بسته نگاه خواهد داشت. فراموش نکنیم که حتی در صورت امضای توافق هسته ای، اجرایی شدن آن مشروط به بسته شدن ( مختومه شدن) پرونده های ادعایی واهی آژانس بین المللی انرژی اتمی علیه کشورمان خواهد بود. موضوعی که بستگی به اراده واقعی گروسی و همراهانش در آژانس خواهد داشت.
منبع : روزنامه رسالت/فخرالدین اسدی