سوم خرداد 1361 در میان بهت و حیرت جهانیان، رزمندگان اسلام طی عملیات بیت‌المقدس خرمشهر را از نیروهای بعث صدام بازپس گرفتند. موفقیت رزمندگان جهان اسلام در نبرد با دشمن بعثی بخصوص در آزادسازی خرمشهر، موجب بازنگری رویکرد غرب و دشمن در مواجهه با انقلاب اسلامی شد.
یعنی سوم خرداد قدرت جمهوری اسلامی ایران را در حوزه میدان به دنیا نشان داد. میزان اهمیت فتح خرمشهر در تغییر روند جنگ به نفع نظام اسلامی به اندازه ای است که پرداختن به این موضوع یک ضرورت انکار ناپذیر است.
با توجه به فرارسیدن سوم خرداد بعنوان سالروز ازادسازی خرمشهر، نگاهی به عملیات بیت المقدس خو اهیم داشت.
اهداف عمده و استراتژیک عملیات بیت المقدس
در پی آغاز عملیات بیت‌المقدس در نیمه ی شب دهم اردیبهشت سال ۱۳۶۱ چند هدف عمده استراتژیک و تاکتیکی از جانب رزمندگان اسلامی دنبال می‌شد این اهداف عبارت بودند از:
الف: بیرون راندن نیروهای متجاوز به پشت مرزهای بین‌المللی
ب: نشان دادن برتری قدرت سیاسی-نظامی و اجتماعی جمهوری اسلامی به عراق و حامیان او در منطقه
ج: انهدام نیروهای متجاوز در منطقه بین غرب کارون تا خط مرزی
د: آزادسازی خرمشهر از اشغال متجاوزین
در ساعت ۲ بعد از ظهر روز ۳ خرداد ۱۳۶۱ پس از ۳۴ روز نبرد بی‌امان، خرمشهر به طور کامل از اشغال نظامیان عراق خارج شد و عملیات بیت‌المقدس که در دهم اردیبهشت این سال آغاز شده بود، به پیروزی رسید.
در حالی که اشغال خرمشهر توسط عراق به عنوان آخرین و مهم‌ترین برگ برنده این کشور برای وادار ساختن ایران به شرکت در هر گونه مذاکرات صلح تلقی می‌شد، آزادسازی این شهر می‌توانست سمبل تحمیل اراده سیاسی جمهوری اسلامی ایران بر نیروهای متجاوز و اثبات برتری نظامی‌اش باشد.
بر همین اساس، با توجه به اینکه منطقه عمومی غرب کارون آخرین منطقه مهمی بود که همچنان در اشغال عراق قرار داشت، از یک سو فرماندهان نظامی ایران برای انجام عملیات در این منطقه اشتراک نظر داشتند، و از سوی دیگر عراق نیز که طراحی عملیات آزادسازی خرمشهر را پس از عملیات فتح‌المبین قطعی و مسجل می‌پنداشت، با در نظر گرفتن اهمیت این شهر و جایگاه آن در دفاع از بصره، به ضرورت حفظ این منطقه معتقد بود.
از این رو، بلافاصله پس از اتمام عملیات فتح‌المبین، در حالی که قوای ارتش عراق در منطقه عمومی خرمشهر تقویت می‌شد، به تمام یگان‌های تحت امر قرارگاه مرکزی کربلا دستور داده شد تا ضمن بازسازی و تجدید قوا، به شناسایی و طراحی عملیات بپردازند.
در پایان این نبرد علاوه بر پایان بخشیدن به ۱۹ ماه اشغال بخشی از حساس‌ترین مناطق خوزستان و آزادسازی خرمشهر، ضربه‌ای سنگین به توان رزمی و روحیه نیروهای عراقی وارد آمد. در جریان آزادسازی خرمشهر حدود ۱۶ هزار نیروی عراقی کشته و زخمی شدند و همچنین ۱۹ هزار نفر نیروی عراقی به اسارت نیروهای ایرانی درآمدند. در جریان آزادسازی خرمشهر ۱۹ هزار نفر نیروی عراقی به اسارت درآمدند.
نتایج نظامی به دست آمده از عملیات بیت‌المقدس:
ـ آزاد سازی ۵۴۰۰ کیلومتر مربع از خاک کشور اسلامی از جمله خرمشهر و تأمین ۱۸۰ کیلومتر خط مرزی
ـ ۱۹ هزار اسیر و ۱۶ هزار کشته از دشمن
ـ انهدام ۶۰ فروند هواپیما ، ۳ فروند هلی‌کوپتر، ۴۱۸ دستگاه تانک و نفربر، ۳۰ قبضه توپ، ۴۹ دستگاه خودرو.
ـ غنایم به دست آمده : یک فروند هلی‌کوپتر، ۱۰۵ دستگاه تانک و نفربر و ۵۶ دستگاه خودرو.
اهداف سیاسی فتح خرمشهر
ماجرای فتح خرمشهر و پیچیدگی‌هایی که در آزادسازی آن وجود داشت، جزء یکی از نقاط مهم و حساس تاریخ انقلاب اسلامی و دفاع مقدس محسوب می‌شود. رهبر انقلاب در یکی از سخنرانی‌های خود (۱۳۸۱/۳/۱) در مورد این موضوع فرمودند: "هیچ کس در دنیا باور نمی‌کرد که نیروهای مسلح ما بتوانند خرمشهر را پس بگیرند؛ چون خرمشهر رفته بود."
خرمشهر، شهر خون
خرمشهر از تاریخ تأسیس خود در سال ۱۲۲۷ ه.ق تاکنون، چهار بار مورد اشغال نیروهای بیگانه قرار گرفته است. این شهر اولین‌بار در سال ۱۲۵۳ ه.ق از سوی علیرضا پاشا حاکم بغداد اشغال شد؛ ۲۰ سال بعد یعنی در سال ۱۲۷۳ ه.ق نیروهای انگلیسی خرمشهر را اشغال کردند؛ در سال ۱۳۲۰ه.ش نیز خرمشهر به اشغال نیروهای این کشور درآمد و نهایتاً در آبان‌‌ماه ۱۳۵۹ه.ش ارتش بعثی عراق خرمشهر را اشغال کرد.
وقتی عراق خرمشهر را اشغال کرد، مستشاران روسی و آمریکایی به پیشنهاد صدام، طرح ۲۰ ساله‌‌ی دفاع از شهر را طرح‌‌ریزی و اجرا کردند.
در این طرح، میادین وسیع مین، احداث کانال‌‌ها و خندق‌‌ها و تمام پیش‌‌بینی‌‌های بازدارنده برای ادامه‌‌ی اشغال شهر انجام شده بود؛ به‌طوری که سه رده خاکریز (دژ اول، دژ دوم و خاکریز مارد از کارون تا جاده‌‌ی اهواز ـ خرمشهر) و از جاده تا شلمچه هم یک خاکریز ممتد شرقی ـ غربی احداث شد.
عدم تاثیر تبلیغات دشمن در روحیه رزمندگان
ناظران خارجی در پی شروع عملیات بیت‌المقدس و پیشروی نیروهای ایرانی، تحولات صحنه‌ی نبرد را که حاکی از برتری قاطع رزمندگان ایرانی بود، وارونه منعکس می‌‌کردند. رادیو «مونت‌کارلو» بازستادن خرمشهر را با وجود موانع پدافندی متعدد عراق در منطقه‌ی عملیاتی برای ایران غیر ممکن قلمداد کرد. رادیو بی‌بی‌سی نیز گفت: چنان‌چه ایرانیان درصدد بازپس‌گرفتن خرمشهر برآیند، سخت‌ترین گردو را برای شکستن برگزیده‌‌اند.
روزنامه‌ی «دویچه‌سایتونگ» چاپ آلمان نوشت: «خطر پیروزی ایران و درنتیجه درهم ریختن عراق، نظام‌‌های حاکم منطقه را پس از سقوط رژیم بعثی بغداد تهدید می‌‌کند و احتمال مداخله‌ی ابرقدرت‌ها را نیز به دنبال دارد.»
رادیو عربستان سعودی نیز گفت: «کشورهای عربی به‌طور جمعی درس فراموش‌نشدنی به ایران خواهند داد.»
اینها نمونه هایی از تلاش دشمن برای اثرگذاری منفی در روحیه رزمندگان کشورمان بود، که هرگز به هدف خود نرسید و پاسداران حریم کشور بدون توجه به کوچکترین تهدید دشمن توانستند بزرگترین کار ممکن در طول تاریخ انجام دهند.
در وضعیت کنونی نیز دشمن همواره از طریق جنگ ترکیبی به دنبال گرفتن اراده مردم کشورمان برای جلوگیری از فتح الفتوحات برزگ است. در واقع غرب متوجه آن شده است که اگر بتواند اراده و قدرت ادارکی جامعه را تغییر دهد از پیروزی رزمندگان اسلام در عرصه های مختلف جهادی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جلوگیری کند، غافل از آنکه فتح خرمشهر سر آغاز فتح الفتوحات بزرگ است که از سال 61 آغاز شده است.
در واقع فتح خرمشهر آغازی راهی بود که قرار است با رسیدن به قله های بزرگ تداوم یابد. موفقیت در دانش هسته ای، موفقیت در انقلاب اقتصادی که لازمه اصلی کشور است، بازنشانی فرهنگ غنی کشورمان برای جلوگیری از احاطه فرهنگ و هویت بیگانه در کشور، لزوم تقویت بعد روحیه معنوی در کشور برای الگو شدن در جهان مادی و... مسیری است که با در نظر گرفتن شرایط جنگی دیروز و موفقیت های دیروز، شدنی است. لازمه رسیدن به چنین موفقیتی تقویت جبه خودباوری در درون به توجه تخریب روحیه ما می توانیم توسط دشمن است.