به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بصیرت ماه «ذی‌الحجه» دوازدهمین و آخرین ماه از ماههای قمری و همچنین از ماههای حرام و ماههای حج است. این ماه فضلیت های بسیار زیادی دارد و برای گرامیداشت آن تاکید فراوانی شده است. یکی از مهمترین اتفاقی که در این ماه رخ داده است معروف به مباهله است. این روز که به نوعی قدرت‌نمایی اسلام در مقابل مسیحیان بود، با دیگر حقانیت پیامبر و اهل بیت او را به جهانیان اثبات کرد.
معنای لغوی مباهله
مباهله اساسا از« بَهل» به معنی رها کردن و برداشتن قید و بند از چیزی است، ولی مباهله به معنای لعنت کردن یکدیگر و نفرین کردن است. 24 ذی الحجه در تقویم مسلمانان یکی از ماندگارترین روزهای تاریخ صدر اسلام است، روزی که قدرت نفوذ دین رحمانی پیامبر اسلام (ص) بر مسیحیان نجران ثابت شد، روزی که از آن با عنوان «روز مباهله» یاد می شود و آیه تطهیر یعنی آیه ۳۳ سوره احزاب و نیز آیه ۶۱ سوره آل عمران در بزرگداشت مقام اهل البیت پیامبر (ص) نازل شد.
در منابع شیعه و سنی بسیاری آمده است، روزی که پیامبر خدا (ص) قصد مباهله کردند، عبا بر دوش مبارک انداختند و حضرت اميرالمؤمنين (ع)، فاطمه(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) را در زیر عبای مبارک جمع کردند و گفتند: پروردگارا! هر پیغمبری را اهل بیتی بوده است که مخصوص ترین خلق به او بوده‌اند. خداوندا! اینها اهل بیت من هستند. پس شک و گناه را از ایشان برطرف کن و ایشان را پاک کن.
در این هنگام جبرئیل نازل شد و آیه تطهیر را در شأن ایشان فرود آورد: «إِنَّمَا یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَیطَهِّرَکمْ تَطْهِیراً» جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند.
ماجرا چه بود؟
پس از فتح مکه، طائف و مسلمان شدن اهالی یمن و عمان، تقریباً تمامی مناطق جزیرة العرب در پوشش نظام اسلامی پیامبر(ص) قرار گرفت. با وجود این، اقوام، قبایل و طوایفی بودند که همچنان در برابر اسلام تسلیم نشدند یا حتی دشمنی و فتنه‌انگیزی می‌کردند. نجران که مسیحیان مقیم آن با پشتیبانی کشورهای مسیحی شمال آفریقا و قیصر روم ادامه حیات می‌داد، جزو همین گروه ها بودند.
شرح اجمالی واقعه مباهله
مباهله پیامبر (ص) با مسیحیان نجران، در روز بیست و چهارم ذی الحجّه سال دهم هجری روی داد. رسول اکرم( ص) طی نامه ای اهالی مسیحی نجران را به آئین اسلام دعوت کرد اما مردم نجران حاضر به پذیرفتن اسلام نبودند به همین دلیل گروهی از مسیحیان نجران همراه با چند تن از علما و اسقفهایشان مثل« عاقب» و« سید» براي تحقيق پیرامون حضرت محمد صلی الله علیه و آله و گفتگو و مناظره با وی به مدینه آمدند.
آن ها به خدمت پیغمبر رسیدند و مباحثه را آغاز کردند، آن ها طی صحبت های خود عیسی (ع) را پسر خدا معرفی نمودند و دلیل آن ها همان تولد عیسی بدون پدر بود. خداوند در جواب آن ها اظهار می دارد که داستان عیسی پیش خداوند مانند داستان آدم است که وی را از خاک آفرید، یعنی درصورتی که عیسی پدر نداشت آدم هم پدر و مادر نداشت و درصورتی که بنا باشد که عیسی را بخاطر آن خصوصیت پسر خدا بدانند، باید در مورد آدم هم چنين اعتقادی داشته باشید، بلکه آدم اولی است. درحالی که هر دو نفر مخلوق خدا هستند و خداوند با قدرت خود آن ها را بطور غیر معمول افریده است.
وفد نجران این جواب را که حقیقتاً مستدل و منطقی بود نپذیرفتند و بنابراین پیغمبر به فرمان خداوند، آن ها را به« مباهله» دعوت کرد. به این صورت که آن ها دوستان خود مثل فرزندان و زنان و جانهایشان را بخوانند و اینها هم چنين کنند و روبروی هم قرار بگیرند و هر دو گروه دست به دعا بردارند و در پیشگاه خدا گریه و زاری نمایند و طرف ديگر را نفرین کنند و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار بدهند.
هنگامی که پیغمبر آن ها را به مباهله دعوت کرد و آن ها اطمینان خاطر و ثبات قدم پیغمبر را دیدند از وی یک شب زمان خواستند تا در این مورد بیندیشند. آن ها به قرارگاه خود برگشتند و درباره پیشنهاد پیغمبر با هم‌دیگر مشورت کردند. اسقف بزرگ آن ها گفت: فردا بنگرید درصورتی که محمد با نزدیکان و خانواده خود براي مباهله آمد، از مباهله با وی جلوگیری کنید ولی درصورتی که با اصحاب خود آمد با وی مباهله کنید.
در روز 24 ذی الحجه پیغمبر قبل از آنکه مباهله کند، عبا بر دُوش مبارک گرفت و حضرت امیرالمؤمنین و فاطمه و حَسَن و حسین عَلیهمُ السلام را داخل در زیر عبا نمود و گفت: پروردگارا هر پیغمبرى را اهل بیتى بوده است که مخصوص ترین خلق بوده اند به او، خداوندا اینها اهل بیت من هستند پس از ایشان برطرف کن شک و گناه را و پاک کن ایشان را پاک کردنى. پس جبرئیل نازل شد و آیه تطهیر در شأن ایشان آورد. پس حضرت رسول( ص) آن چهار بزرگوار را بیرون برد از براى مباهله زیرا نگاه نصارى بر ایشان افتاد و حقّیّت آن حضرت و آثار نزول عذاب مشاهده کردند جُرأت مُباهله ننمودند و استدعاى صلح و قبول جزیه نمودند و در این روز هم حضرت امیرالمؤمنین( ع) در حال رکوع انگشترى خود را به سائل داد و آیه اِنَّما وَلِیُّکُمُ اللّهُ در شانش نازل شد.
حقانیت دعوت
سران نجران پیش از رسیدن به مکان مباهله به یکدیگر گفتند، اگر رسول خدا (ص) با فرماندهان و یارانش به مباهله آمد، معلوم است مقاصد دنیوی دارد، از رسالت و نبوتش خبری نیست و باید با وی مباهله کرد. اما اگر با فرزندان و اهل بیت خود برای این کار اقدام کرد، مقاصد دنیوی ندارد و قصدش هدایت و راهنمایی انسان‌ها از جهالت، کفر و شرک است. در آن صورت مباهله کردن با او خطرناک است و باید به وی ایمان آورد یا دست‌کم با وی مصالحه کرد.
پیامبر (ص) در موعد مقرر و در میعادگاه مباهله به همراه اهل بیتشان رفتند. چون مسیحیان دیدند پیامبر(ص) با اهل بیت خویش برای مباهله آمدند، احساس خطر کردند، از مبارزه و مباهله با آن حضرت منصرف شدند، به آن حضرت پیشنهاد مصالحه کردند و در برابر عظمت و حقانیت دین مبین اسلام سر فرود آوردند.
این واقعه علاوه بر یکی از معجزات بزرگ پیامبر(ص)، دلیل روشنی بر حقانیت و معصومیت خاندان پاک رسول خدا(ص) است؛ همان که نزول آیه تطهیر را در منزلت و پاکی ایشان نازل کرد.