نشریه اخبار و تحلیل‌های یکشنبه، ۱ خرداد ماه

نشریه اخبار و تحلیل‌ها word

نشریه اخبار و تحلیل‌ها pdf

▼حرف روز        

ضرورت مبارزه با سازوکارهای فسادزا

در شرایطی که همه تلاش‌های دولت معطوف توسعه اقتصادی است، مبارزه با سازوکارهای فساد برانگیز اهمیت زیادی دارد؛ به‌واقع دلایل زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد سازوکارها و روش‌های معیوب مانع از توسعه اقتصادی است در اهمیت این موضوع توجه به نکاتی ضروری است.

نکات تحلیلی: 1- بازی با کارت سیاست برای کسب سود شخصی همان چیزی است که اقتصاددانان آن را رانت جویی می‌نامند. در این فرایند سازوکارها به‌گونه‌ای است که منابع به جای تزریق شدن به بخش‌های مولد، به جیب کسانی می‌رود که نباید برود. به‌واقع این سازوکارها فرصتی فراهم می‌آورد تا هزینه اهداف و امیال خصوصی برخی گروه‌ها و افراد از منابع عمومی هزینه گردد و منفعت‌طلبی‌ها جای منافع ملت را بگیرد. 2- به‌طورکلی سازوکارهای غلط عاملی وسوسه‌برانگیز برای فساد آن دسته از کارمندان و یا احیاناً مدیرانی است که موقعیت تخلف و سوءاستفاده را دارند؛ تخلف در صدور مجوزهای واردات و صادرات، تخلف در فرایند ترخیص کالا در گمرک، تخلفات در شبکه توزیع و ... همه محصول بسترهای فساد ناشی از روش‌ها و سازوکارهای معیوب است. 3- سازوکارهای غلط ضمن ایجاد ممانعت از رشد تولید و رقابت اقتصادی، افراد و صاحبان سرمایه را تشویق می‌کند تا برای رسیدن به ثروت و یا حفظ و افزایش سرمایه، مسیر دیگری غیر از تلاش در عرصه‌های کارآفرینی و تولید محصول را دنبال کنند. در این فضا غالب منابع به سمت واسطه‌گری و دلالی سوق پیدا می‌کند. 4- رسیدن به یک ساختار بدون رانت و عاری از فساد الزامات زیادی مانند شفاف‌سازی اقتصاد، دوری از انحصار در همه شئونات اقتصادی و سیاسی، ایجاد ساختارها و نهادهای هم‌افزا (integrative institution)، کاهش امورات کاغذمحور و استقرار و عمق‌بخشی دولت الکترونیک و ... دارد که هرچند در سال‌های گذشته در تحقق آن‌ها قدم‌هایی برداشته شده ولی نیازمند بازبینی مجدد و جراحی اشکالات و خطاهاست.

نکته پایانی: طرح مردمی سازی و عادلانه سازی نظام پرداخت یارانه‌ها صرف‌نظر از همه نواقصی که ممکن است به همراه داشته باشد، نقطه شروع خوبی برای اصلاح سازوکارهای رانت آفرین بوده و قدم گذاشتن در مسیر مبارزه با فساد است. مقام معظم رهبری (حفظه الله) در این خصوص می‌فرمایند: «دستگاه‌های حکومتی؛ چه قوّه مجریه و چه سایر قوا [توجه داشته باشند] موانع تولید زیاد است؛ این‌ها باید از سرِ راه برداشته شود» و بی‌شک یکی از موانع در این مسیر، رانت‌ها و امتیازهای سازمان‌یافته است که غالباً منجر به فساد سیستمی می‌شود. (نویسنده: حسین حسینی نژاد)

▼گزارش روز               

سریالِ پرتکرار آزمون و خطای برجامی

با شروع طرح تحول اقتصادی توسط دولت که عقلانیت و ضرورت اجرای این طرح از سوی قاطبه کارشناسان اقتصادی مورد تأیید قرار گرفته، برخی عاملان وضع موجود، فرصت را غنیمت شمردند تا شاید در حرکت فرار به جلو با بندِ دوباره مشکلات کشور به خارج و گره زدن آب‌ونان مردم به برجام، میراث بی‌عملی و بی‌تدبیری خویش را از اذهان و افکار عمومی پاک نمایند!

گزاره خبری: 1-علی ربیعی، سخنگوی دولت تدبیر و امید در یادداشتی در سایت آفتاب نوشته است: «حالا قبول کردید دولت روحانی زیر فشار تحریم‌ها بود؟ هر چه بود آن روز‌های سخت گذشت و تاریخ قاضی منصفی است. پیش‌تر، وقتی از تأثیر مرگبار تحریم‌های ظالمانه در تهدید زندگی، معیشت، نشاط و روان جامعه و نیز از همبستگی تحریم و FATF در به خطر انداختن جان انسان‌ها سخن گفته می‌شد، باید ریسک انواع برچسب‌ها به جان خریده می‌شد. این روز‌ها آنچه انکار می‌شد، اندک‌اندک بر زبان‌ها جاری می‌شود». 2- عباس عبدی، تحلیلگر اصلاح‌طلب نیز در روزنامه اعتماد نوشت: «پاسخ به حل مسئله امروزِ اقتصاد ایران را نباید در دانش اقتصادی دنبال کرد. متأسفانه امید به حل مسائل اقتصادی امروز ایران را باید در میدان سیاست جست‌وجو کرد که راه آن نیز باز نیست. از همه مهم‌تر اینکه بدون حل برجام چشم‌انداز روشنی نخواهد داشت!».

گزاره‌های تحلیلی: 1- یکی از دلایل مهم مشکلات اقتصادی، درون‌زا نبودن اقتصاد کشور و تأثیرپذیری شدید آن از تکانه‌های بیرونی است که خود نتیجه پیروی از سیاست‌های غرض‌آلود بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول- البته با طرح‌ریزی و پیاده‌سازی توسط نئولیبرال‌های کارگزارانی و اعتدالی در قالب برنامه‌های توسعه- است. 2- طرح مجدد تأثیر برجام و نپیوستن به FATF در تداوم این مشکلات، در حالی توسط سخنگوی دولت قبل ارائه می‌شود که تنگنای امروز معیشتی در کشور، نتیجه اتکا به کدخدا و امید به دشمنان موجودیت ملت ایران بوده که از فردای اجرای این سند مخدوش و با همه پیش‌پرداخت‌های طرف ایرانی، به اذعان خودِ مسئولین دولت سابق، هیچ گشایش اقتصادی توسط آمریکایی‌ها و شرکای اروپایی آن‌ها برای ایران فراهم نشد. 3- تغییر زمین بازی از اقتصاد به سیاست و ادعایِ راه‌حل سیاسی داشتنِ مشکلات اقتصادی در صورتی است که خروجی این نگاه در 8 سال گذشته، موجب توجه بیش از حد به تک گزینه مذاکرات برجامی شد که در پی آن شاهد بی‌عملی و بی‌تدبیری در داخل و رها کردن ظرفیت‌های بومی و بیکاری هر چه بیشتر جوانان تحصیل‌کرده کشور بودیم.

نکته پایانی: سریالِ پرتکرار «نگاه امیدوارانه به غرب» دولت قبل، با امید بستنِ با کدخدا و دموکرات‌های مؤدب، درنهایت، به دستاورد «هیچ» منجر شد و به‌جای تکیه بر درون و تلاش در تحقق اقتصاد مقاومتی و عمل به طرح تحول اقتصادی به عنوان سند بالادستی، به شرطی‌سازی و پیوند زدن مسائل و مشکلات اقتصادی به میز مذاکره با نظام استکباری انجامید. با توجه به نیاز مبرم این نظام زیاده‌خواه سرمایه‌داری به تأمین منابع ارزان انرژی از یک‌سو و بهره‌برداری از بازار مصرف منطقه از سویی دیگر، خنده‌های دیپلماتیک غربی بار دیگر قصد انحراف باور ایرانی از مسیر خودباوری عزتمندانه به سمت نگاه تک‌خطی به بیرون از مرزها و تأمین نیاز از ماحصل نیم‌نگاه دشمن بیرونی دارد؛ درحالی‌که مسیر مشخص است و برنامه مطلوب، همانا اقتصاد درون‌زای برون‌نگر است و بس. (نویسنده: جواد خسروی)

▼ اخبار

احیای پروژه صادرات گاز به عمان در دولت رئیسی

گزینه صادرات گاز به عمان در سال‌های ابتدایی دهه ۸۰ شمسی روی میز قرار گرفت و نخستین تفاهم‌نامه آن در اسفند ۸۳ بین وزیران نفت ایران و عمان امضا شد. طبق این تفاهم‌نامه قرار بود ایران از سال ۲۰۰۸ میلادی صادرات گاز به عمان را با ۳۰ میلیون مترمکعب در روز آغاز کرده و این رقم را تا سال ۲۰۱۲ میلادی به رقم ۷۰ میلیون مترمکعب در روز افزایش دهد. همچنین بر اساس توافق سال ٢٠١٣ میان دو کشور، قرار شد برای ۱۵ سال روزانه ۲۸ میلیون مترمکعب گاز ایران از طریق یک خط لوله از بستر خلیج‌فارس به عمان صادر شود. درآمد سالانه کشور از این محل بیش از یک میلیارد دلار برآورد شده بود که به‌این‌ترتیب طی ۲۵ سال مدت قرارداد، درآمدی بین ۲۵ تا ۳۰ میلیارد دلار نصیب کشور می‌شد. این پروژه بزرگ منطقه‌ای در زمینه صادرات گاز که دو دهه دچار بن‌بست شده بود، در دولت رئیسی احیا شده است. باید توجه داشت که درصورتی‌که ایران بتواند به صادرات گاز به عمان مبادرت ورزد، درواقع ایران سهم مهمی در بازار جهانی صادرات انرژی به دست آورده است و لذا صادرات گاز ایران به عمان از این منظر بسیار مهم است. بر اساس توافق دیگر میان ایران و عمان، قرار است میدان هنگام توسط دو کشور توسعه پیدا کند. میدان هنگام تنها میدان مشترک ایران و عمان است و سبک‌ترین نفت ایران از این میدان تولید می‌شود. میدان هنگام، هم لایه گازی دارد و هم لایه نفتی که بخشی از لایه نفتی آن توسعه پیدا کرده و اکنون ایران و عمان برای توسعه فازهای بعدی آن، توافق کرده‌اند.

سدسازی ترکیه؛ گره کور محیط زیستی در منطقه!

ترکیه با توجه به قرار گرفتن بر سرچشمه رودهای معروف منطقه مانند دجله و فرات، در حال سدسازی و استفاده امنیتی از آن‌ها است. ترک‌ها با تکمیل پروژه «گاپ»، ۵ برابر ظرفیت دجله و فرات، بر روی این رودخانه‌ها سدسازی کرده‌اند و پروژه سدسازی موسوم به «داپ» نیز بر روی بالادست حوضه ارس در حال انجام است. باغخانی‌پور، کارشناس محیط‌زیست معتقد است که ترکیه برنامه بسـیار جدی برای استفاده از آب به‌عنوان ابـزار امنیتی علیه کشورهای همسایه داشته اسـت و فقـط در ۱۸ سـال اخیـر ۵۸۵ سـد ساخته اسـت! این امر موجب واکنش وزیر خارجه در صحن علنی مجلس شد. روز سه‌شنبه (20 اردیبهشت‌ماه) امیرعبداللهیان در نشست علنی مجلس گفت: «اقدامات ترکیه در حوزه سدسازی و تأثیرهای منفی آن بر محیط‌زیست، برای جمهوری اسلامی ایران قابل‌قبول نیست. در سدسازی ترکیه برای ما ابهام‌های فنی وجود دارد»؛ بااین‌حال وزارت خارجه ترکیه ایجاد گردوغبار به‌واسطه سدسازی در ترکیه را قبول ندارد و اعلام کرده است که منشأ توفان‌ و گردوخاک‌ها ناشی از صحرای آفریقا و بیابان‌های خاورمیانه است. آنچه مهم است این است که دولت باید در اسرع وقت نسبت به ایجاد یک کارگروه بین‌المللی حقیقت‌یاب و افزایش دیپلماسی منطقه‌ای نسبت به نحوه واکنش به این مسئله تصمیم جدی اتخاذ نماید.

انتخابات لبنان از دید سید حسن نصرالله

سید حسن نصرالله در اظهارات اخیر خود بعد از انتخابات پارلمانی لبنان، ضمن اشاره به شکست دشمنان در دستیابی به اهداف انتخاباتی، چشم‌اندازی برای آینده این کشور به‌دوراز هرگونه اختلاف و جناح‌بندی ترسیم کرد. منظور دبیرکل حزب‌الله از این پیروزی در وهله نخست مربوط به شرایطی است که انتخابات در آن برگزار شد. محور آمریکایی ـ سعودی، در وهله نخست به دنبال برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی بود و در وهله بعدی بعد از پیش‌بینی احتمال بالای پیروزی ائتلاف حزب‌الله، تلاش کرد اصلاً انتخاباتی برگزار نگردد. از طرف دیگر با وجود هزینه‌های میلیون دلاری عربستان و آمریکا و تلاش برای خرید آرای مردمی، اما نتیجه چیزی نبود که این محور می‌خواست. هرچند ائتلاف حزب‌الله اکثریت پارلمانی را از دست داد؛ اما درصد آرایی که خود حزب‌الله و جنبش امل به دست آوردند حتی بیشتر از دوره قبل بوده و بیانگر مقبولیت بالای مقاومت نزد مردم لبنان است.

اخبار کوتاه

◄ ضرب‌الأجل پرداخت بدهی‌های عراق به ایران!/ وزیر برق عراق اعلام کرد: «تا پایان ماه میلادی فعلی بدهی‌های گازی ایران را پرداخت می‌کنیم». سازوکار مالی عراق گره‌خورده به قوانین خزانه‌داری آمریکاست؛ ازاین‌رو، تحریم‌های بانکی آمریکا علیه کشورمان موجب شده است که تسویه بدهی‌های عراق به ایران بابت خرید انرژی، با مشکل مواجه شود. در مقطع فعلی که مهلت قرارداد گازی ایران با عراق رو به پایان است، طرف عراقی تلاش دارد با تسویه بدهی‌های خود و به‌اصطلاح با نشان دادن خوش‌حسابی، زمینه بستن قرارداد دیگر با ایران را فراهم آورد.

◄ قطر: ایران به دنبال راه‌حل منصفانه برای احیای برجام است/ شبکه خبری الجزیره به نقل از آل ثانی، وزیر امور خارجه قطر گزارش داد: «سران ایران به ما خبر دادند که آماده یک راه‌حل بینابین درباره پرونده هسته‌ای هستند». وی همچنین گفت که یافتن راهکار برای حل پرونده هسته‌ای ایران، باعث افزایش ثبات در کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس خواهد شد. ورود نفت ایران به بازارهای جهانی، باعث ثبات قیمت نفت خام و کاهش تورم خواهد شد.

◄ دستگیری ۶۶ اخلالگر ارزی در کشور/ رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا خبر داد: «کارآگاهان با تلاش‌های شبانه‌روزی و اشراف اطلاعاتی طی ۲ ماه جاری، ۶۶ نفر از اخلالگران ارزی را به عنوان متهم در سطح کشور شناسایی و دستگیر کردند. همچنین در بازدید و بازرسی از محل فعالیت متهمان بیش از ۱۴ میلیون و ۱۸۱ هزار واحد انواع ارز از آن‌ها کشف شد». تصمیم‌گیری‌های سخت اقتصادی همواره موجب بروز التهابات حداقل مقطعی در بازار شده و همین امر موجب فعال شدن سودجویان ارزی در کشور می‌شود. فراجا طی سال‌های گذشته با کسب تجارب گوناگون در این حوزه، قادر است عاملین را شناسایی کرده و از بر هم خوردن روند عادی بازار جلوگیری کند.

◄ دولت: افزایش قیمت بنزین، شایعه است/ «بهادری جهرمی» سخنگوی دولت در واکنش به اخبار منتشرشده درباره سیاست دولت برای افزایش دوباره قیمت بنزین در کشور، گفت: «دولت سیزدهم هیچ برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین در ایران ندارد». او در خصوص قیمت‌گذاری گازوئیل و دیگر حامل‌های انرژی نیز افزود: «هیچ برنامه‌ای برای افزایش هیچ‌یک از حامل‌های انرژی در ایران وجود ندارد. قرار نیست هیچ مدل از حامل‌های انرژی گران شود. تنها برنامه برای گاز بود که مربوط به سال گذشته بود نه امسال».

◄ نتیجه تصمیم ایران بر گرانی مواد غذایی در افغانستان!/ افغانستان که به گفته بازرگانان نزدیک به ۸۰ درصد از نیازمندی‌های خود را از ایران وارد می‌کند، پس از افزایش قیمت کالا‌های یارانه‌­ای در کشورمان، با افزایش قیمت این کالا‌ها روبه‌روست. در حال حاضر مواد غذایی، چون ماکارونی، برنج، روغن، شکلات و مواد شوینده در بازار هرات با دو برابر قیمت فروخته می‌شود.