طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ترسیم و ابلاغ سیاستهای کلی نظام و جهتگیری کشور بر عهده رهبر معظم انقلاب اسلامی است. یکی از شیوههای ترسیم جهتگیری کلی نظام و مسئولان که حضرت آیتاللهالعظمی خامنهای (مدظلهالعالی) آن را مطرح و دنبال فرمودهاند، انتخاب شعار سال و نامگذاری هدفمند سالهای گوناگون بوده است. ایشان هر سال در لحظات آغازین سال نو و بهار طبیعت، با صدور پیامی خطاب به ملت ایران، با اهداف زیر شعار سال را اعلام میفرمایند.
۱ ـ ترسیم جهتگیری کلی نظام و مسئولان؛
۲ ـ معین کردن مسیر حرکت یکساله کشور؛
۳ ـ ایجاد اجماع برای تمرکز بر مهمترین مسئله کشور؛
۴ ـ توجه افکار عمومی به یک مسئله خاص و مهم؛
۵ ـ جهتبخشی به سیاستهای اجرایی، عملکرد مسئولان دولتی و حاکمیتی و کوشش مسئولان برای رفع نقیصههای مهم اجرایی کشور.
مضاف بر اهداف مطروحه، معظمله چهار الزام مهم برای عملیاتیسازی شعار را اینگونه بیان میکنند:
الفـ کمک دستگاههای مختلف به هم.
بـ پیگیری جدی تصمیمها.
جـ ثبات در سیاستها و تصمیمهای اقتصادی.
دـ مشارکت دادن مردم.
یکی دیگر از پرسشهایی که ممکن است درباره شعار سال مطرح شود، این است که این شعار پس از اعلام عمومی از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی چگونه باید به اجرا درآمده و عملیاتی شود؟ رهبر معظم انقلاب اسلامی سال ۱۴۰۲ در جریان دیدار با مسئولان نظام به صورت مفصل به این پرسش پاسخ میدهند: «اگر بخواهیم این شعار عملیاتی بشود، اولاً لازم است که دستگاههای مختلف و بخشهای مختلف کشور اولویت این امر را بپذیرند؛ اول این است. «اولویت را بپذیرند» یعنی چه؟ یعنی همه همتها، همه ارادهها در طول سالـ یک سال در مقابل ماست دیگرـ متوجه این نکته کانونی باشد. اینجور نباشد که ما چند صباحی بگوییم و حرف بزنیم و در سربرگها بنویسیم و تبلیغ بکنیم، بعد آرامآرام کهنه بشود، به انزوا کشیده بشود، به حاشیه برود، فراموش کنیم؛ نه. البته این شعار فقط مال یک سال نیست، این شعارها غالباً ادامه دارد و باید ادامه پیدا کند، اما حالا تا آخر امسال، سال ۱۴۰۲، همه همتها، هم در تقنین، هم در اجرا، هم در قوه قضائیه، هم در بخشهای گوناگونِ دیگر متوجه این مسئله کانونی باشند؛ یعنی توجه کنند که این وظیفه، یک وظیفه اصلی و کانونی است. اولویت دادن، یک معنای دیگر هم دارد و آن، این است که از همه ظرفیتهای کشور برای این کار استفاده بشود؛ ما ظرفیتهای زیادی در کشور داریم.»
ایشان در امتداد همین سخنرانی میفرمایند: «گاهی اوقات یک سیاستی اعلام میشود، یک کارگروهی هم درست میشود، دستوری هم داده میشود، اما اینها کافی نیست... اگر چنانچه به این [مسئله]اولویت داده بشود، آخر سال میشود اثر محسوس آن را دید.»
ممکن است اینگونه برداشت شود که رهبر معظم انقلاب شعاری را به عنوان شعار سال برگزیده و آن را اعلام میکنند و پس از آن تا سال آینده که ایشان شعار جدیدی را اعلام میکنند، همه چیز تمام میشود؛ اما رجوع به بیانات ایشان نشان میدهد چنین برداشتی صحیح نیست و اتفاقاً شعار سال به منزله آغاز ماجراست و مختص یک سال معین نیست؛ بلکه لازم است همواره و در طول سالهای آینده نیز مورد اهتمام و پیگیری واقع شود. کما اینکه معظمله سال ۱۳۹۰ در دیدار با مردم استان فارس در این زمینه میفرمایند: «حالا ما گفتیم جهاد اقتصادی. یک حرکت عظیمی جلوی همت مسئولین کشور هست. هم مردم، هم مسئولین باید دست به دست هم بدهند، امسال این حرکت جهاد اقتصادی را شروع کنند. همان طور که گفتیم، شعارهای سال به معنای شروع این جریان است، نه اینکه مخصوص امسال است.»