شوک و وحشت

«دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا این هفته ناو موشک‌انداز «یواس‌اس لیک ایری» و یک زیردریایی تهاجمی سریع به نام «یواس‌اس نیوپورت نیوز» را به سمت کارائیب روانه کرد. قرار است این ناوگان نظامی در نزدیکی ونزوئلا پهلو بگیرند و طبق گزارش‌ها، به سه ناوگان آبی- خاکی، سه ناوشکن و یک زیردریایی تهاجمی دیگر در آن منطقه بپیوندند. این حجم از تجهیزات نظامی قابل توجه است. ناوگان‌های آبی- خاکی با نام‌های «یواس‌اس سن آنتونیو»، «فورت لادردیل» و «ایوو جیما»، حامل ۴۵۰۰ سرباز هستند؛ از جمله یک واحد عملیاتی تفنگداران دریایی متشکل از ۲۲۰۰ نفر. این رزمایش نظامی، ناظران بین‌المللی را نگران کرده است. 

در فوریه ۲۰۲۵، ترامپ ۹ کارتِل مواد مخدر در آمریکای لاتین را به عنوان سازمان‌های تروریستی خارجی معرفی کرد که دو مورد در ونزوئلا هستند. گزارش‌های تأیید نشده حاکی از آن است که دستورالعمل محرمانه‌ای از سوی رئیس‌جمهور آمریکا به پنتاگون ابلاغ شده که نیرو‌های نظامی را به استفاده از زور علیه این کارتل‌ها موظف می‌کند. همچنین «مارکو روبیو» وزیر خارجه آمریکا، در ماه مارس پیامی برای آقای مادورو فرستاده و تأکید کرده است ونزوئلا باید از آب‌های نفت‌خیز متعلق به گویان، همسایه این کشور دور بماند.

نکته اینجاست که حملات محدود آمریکا به آزمایشگاه‌های ادعایی مواد مخدر در ونزوئلا، به چنین تجهیزات سنگینی نیاز ندارد و حتی افزایش بازدارندگی برای دفاع از گویان نیز چنین نیازی ایجاد نمی‌کند. آنچه ممکن است به چنین حجم قابل‌توجهی از نیرو‌های نظامی آمریکا نیاز داشته باشد، تلاش برای تحت فشار گذاشتن آقای مادورو برای کناره‌گیری از قدرت یا حتی برکناری اوست، آن هم بدون نیاز به استقرار نیروی زمینی. آیا ترامپ چنین خواسته‌ای دارد؟
سرنگونی مادورو یک هدف ارزشمند برای آمریکاست؛ زیرا نزدیک‌ترین متحدان او روسیه، کوبا، چین و ایران هستند و به زعم وال استریت ژورنال، «گمان می‌رود که دولت او انقلابی به سبک کوبا را در منطقه بکارد.» ترامپ در حمایت از اپوزیسیون ونزوئلا رفتار متغیری داشته است. وی در سال ۲۰۱۹ از رهبر مجمع ملی، «خوان گائیدو» رئیس‌جمهور موقت حمایت کرد، اما با بروز مشکلات در اجرای این طرح عقب نشست. او تحریم‌هایی را برای جلوگیری از همکاری شرکت‌های نفتی با رژیم مادورو وضع کرده، اما در عین حال تحت فشار لابی‌گران، معافیت‌هایی برای شرکت «شورون» این کشور در نظر گرفت.

کارشناسان ونزوئلا و دیپلمات‌های سابق آمریکا نسبت به وقوع یک حمله «شوک و وحشت» به سبک بغداد در کاراکاس ابراز تردید می‌کنند، «کریستوفر ساباتینی» پژوهشگر ارشد مطالعات آمریکای لاتین در مؤسسه چتم هاوس، در این باره به روزنامه «گاردین» گفت: «هیچ فرد عاقلی فکر نمی‌کند که با ۴۵۰۰ نفر بتوان کشوری را که کوهستان، جنگل و چندین مرکز شهری دارد، مورد حمله قرار داد.» «جیمز استوری» دیپلمات ارشد سابق آمریکا در امور ونزوئلا در فاصله سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳ نیز این تحرکات را «بیشتر نمایش قدرت» خواند تا «استفاده واقعی از نیروی نظامی».

استوری در ادامه افزود: «آیا این نیرو‌ها قادر خواهند بود برای مثال موشک شلیک کنند و یک حمله دقیق به پایگاه نظامی «فورته تیونا» (مکانی که تصور می‌شود مادورو در آن زندگی می‌کند) انجام دهند؟ بله، می‌توانند. اما چنین کاری بدون این نمایش پرزرق و برق نیرو نیز امکان‌پذیر است. بنابراین، من فکر نمی‌کنم ایده یک حمله نظامی همه‌جانبه حقیقت داشته باشد.» 

«ایوان الیس» متخصص آمریکای لاتین از دانشگاه جنگ ارتش آمریکا به «فایننشال تایمز» گفت که این استقرار دریایی به آمریکا اجازه می‌دهد تا «به سرعت نیرو‌های زیادی را در خاک ونزوئلا مستقر کند»؛ اما این پژوهشگر دانشگاهی که در دوران دولت اول ترامپ تحت نظر مایک پمپئو، وزیر امور خارجه وقت، خدمت می‌کرد، تأکید کرد که به زعم او، ترامپ هنوز «پایبند به انجام چنین مأموریتی» نیست.
آنچه به نظر می‌رسد، هدف اصلی ترامپ از این تحرکات، بیشتر به وحشت انداختن حلقه داخلی اطراف مادورو برای پایان دادن به حاکمیت ۱۲ ساله اوست که بعید است به سرانجام برسد. از سوی دیگر، به زعم تحلیلگران، چندان بعید نیست که ایالات متحده ونزوئلایی‌ها را به خطر انداختن تشویق کند و سپس آنها را رها کند؛ همان‌گونه که شش دهه پیش در عملیات خلیج خوک‌ها در کوبا انجام داد. 

«استوری» و بسیاری از کارشناسان حوزه ونزوئلایی تخمین می‌زنند که تغییری در کار نخواهد بود. به گفته این دیپلمات سابق، هیچ شواهدی از یک برنامه جدی برای آنچه در صورت سرنگونی مادورو ممکن است رخ دهد یا چگونگی مدیریت هرج و مرج سیاسی و اجتماعی پس از آن وجود ندارد. وی افزود: «می‌توان با اطمینان گفت که مادورو جایی نمی‌رود. هیچ کس آماده برکناری مادورو نیست.»