ریزش‌ها و رویش‌ها در تمامی انقلاب‌های جهان امری مرسوم می‌باشد. هر چه از عمر انقلاب‌ها بیشتر می گذرد وضعیت تلخ و گریزناپذیر ریزش‌ها و یا منحرف شدن انقلاب و انقلابیون از اهداف اولیه شدت بیشتری می گیرد. انقلاب اسلامی ایران از حیث اهداف و اصول تنها انقلابی بود که با تمامی انقلاب‌های شکل گرفته در قرن بیستم تفاوت داشت و در واقع از یک جامعیت آرمانی و هدف‌گذاری دینی برخوردار بود؛ لیکن در انقلاب اسلامی نیز همچون سایر انقلاب‌ها شاهد ریزش‌هایی بوده ایم. پایگاه اطلاع‌رسانی بصیرت گفتگویی صمیمانه با دکتر مصطفی ملکوتیان، استاد و محقق حوزه انقلاب اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در این رابطه انجام داده که متن این گفتگو در ادامه می‌آید.
انقلاب اسلامی همانطور که از نامش پیداست مبتنی بر گفتمانی دینی است و از این نظر با انقلاب‌هایی که برای بهبودی شرایط سیاسی- اقتصادی رخ داده متفاوت است زیرا ایمان و اعتقاد مذهبی و اسلامی امری نیست که با اندک مشکل و مسئله‌ای دستخوش تغییر شود. در انقلاب‌های مبتنی بر خواسته‌های صرفاً سیاسی و اقتصادی، هم میزان شرکت کنندگان کم است و هم با حوادث روزمره، گروه‌های بیشتری از انقلابی‌ها به سرعت از انقلاب بریده و یا به ایدئولوژی‌های دیگر می‌پیوندند و حتی رهبران انقلابی هم ممکن است رنگ عوض کنند. انقلاب اسلامی از نظر ریزش‌ها وضعی بسیار بهتر از سایر انقلاب‌های معاصر داشته است. ریزش‌ها معمولاً در انقلاب‌هایی روی می‌دهد که کسانی یا از ابتدا اعتقاد راسخی به اصول و آرمان‌ها نداشته‌اند و مبانی فکری و فلسفی مخالفی با انقلاب داشته و افکارشان از ابتدا دچار خدشه بوده است و در مسیر حوادث بعد از انقلاب تحت تأثیر القائات بیگانگان و یا افکار غیر انقلابی قرار گرفته و از انقلاب دور شده‌اند و بخش دیگر ریزش کنندگان کسانی هستند که در مسیر زمان به جهت القائات دشمنان انقلاب از مسیر انقلاب فاصله می‌گیرند. تبلیغات و تلاش‌هایی که دشمنان روی گروه‌های هدف و بخش‌هایی از نسل‌های جدید صورت می‌دهند تا آن‌ها را یا بی‌تفاوت ویا مقابل انقلاب قرار دهند موجب این ریزش‌ها می‌شود. بنابراین هم ریزش‌ها ریشه‌های اعتقادی و عقیدتی دارد و هم ممکن است که با توجه به گذشت زمان و تغییر شرایط و نقش رسانه‌ها در دوره جدید رخ بدهد و آنچه در این بین مهم است این است که فرزندان انقلاب اهمیت انقلاب و جایگاهش را فراموش نکنند و هر کاری را با برنامه‌ریزی‌های هدفدار و زمان دار و با راهبردهای حساب شده به پیش ببرند و اتحاد خودشان را حفظ کنند و نگاه به آینده داشته باشند و در مقابل نقشه‌های و برنامه‌های دشمنان دائماً برنامه‌ریزی کنند، حساس باشند و دائماً برای خنثی کردن آن‌ها بویژه در بین نسل‌های جدید تلاش بکنند. تجربه نشان داده که حضور انقلابی‌ها در حاکمیت و فعال بودن آن‌ها باعث افزایش اقتدار و توان انقلاب می‌َشود و علی رغم ریزش‌هایی که ممکن است وجود داشته باشد این رفتار در کل به افزایش رویش‌ها منجر می‌شود.
انقلاب‌ها که تا زمان پیروزی عموماً از همیاری و همراهی مردم خود برخوردار هستند، ممکن است در اثر بازتاب‌های انقلاب در سطوح منطقه‌ای و جهانی از همراهی توده‌های مردم در کشورهای دیگر هم برخوردار شوند نمونه این امر انقلاب اسلامی ایران است که امروزه و در سال سی و هشتم خود توانسته است هم پایگاه مردمی در داخل را حفظ کند و هم در سطح منطقه‌ای و جهانی یارگیری کرده و به اقتدار قابل توجهی دست یابد.
همانگونه که بیان شد مسئله ریزش‌ها و رویش‌ها در همه انقلاب‌ها وجود دارد ولی در انقلاب‌های دارای زمینه دینی ریزش‌های کم‌تری اتفاق می‌افتد. انقلابی‌ها باید با تلاش و کار مضاعف بر کارآمدی نظام بیفزایند و زمینه بهره‌برداری بیگانگان از شرایط را برطرف کنند در این صورت ریزش‌ها به حداقل رسیده و رویش‌های بیشتری صورت می‌پذیرد. ریزش‌ها اگر در مورد عناصر اصلی صورت گیرد ضربه قوی‌تری وارد می‌کند اما در هر صورت انقلابی‌ها با توجه به در اختیار داشتن زمام امور و منابع قدرت و ثروت، با اتحاد و برنامه‌ریزی می‌توانند همه برنامه‌های دشمنان داخلی و خارجی را به شکست کشانده و راه خود برای رسیدن به آرمان‌های انقلاب را کوتاه کنند.
یکی از توصیه‌های حضرت امام (ره) این بود که نگذارید انقلاب به دست نااهلان و نامحرمان بیفتد. رخنه عناصر غیر انقلابی در میان مقامات و انقلابی‌ها به دنبال استحاله ارزش‌های انقلابی امکان پیدا می‌کند. هر چه کارآمدی افزایش یابد و امکانات کشور بسیج شده در راستای هدف‌های عالی انقلاب گام برداشته شود و کارها هدفدار و راهبردی باشد و تلاش برنامه‌ریزی شده در این رابطه انجام شود با دستیابی به هدف‌گذاری‌ها می‌توان شاهد کاهش ریزش‌ها و افزایش رویش‌ها در جامعه بود.
چه ضرورتی برای ماندگاری روحیه انقلابی و تداوم اصول و اهداف انقلاب اسلامی در مقطع فعلی متصور است و چرا با گذشت 38 سال از انقلاب اسلامی شاهدیم که برخی از اصول انقلاب اسلامی هنوز محقق نشده است ؟
انقلاب‌ها بعد از وقوعشان با طوفانی از حوادث داخلی و خارجی مواجه می‌شوند. بسته به وضعیت شکل گرفته، کشورهایی و گروه‌هایی که منافعشان با وقوع انقلاب به خطر افتاده در واقع شدت این حوادث متفاوت خواهد بود. با وقوع انقلاب اسلامی نظام سلطه از یک طرف منافع خودش در منطقه و ایران را از دست داد. ایران تا قبل از انقلاب ژاندارم امریکایی‌ها در منطقه بود و با ظهور انقلاب اسلامی در ایران این ژاندارمی از بین رفت و قدرت حافظ منافع امریکا و غربی‌ها در منطقه به قدرتی مقابل منافع آن‌ها تبدیل شد.
همچنین ایران عضو پیمان سنتو و پیمان مانیل (آسیای جنوب شرقی) بود که با وقوع انقلاب عملاً این پیمان‌ها از بین رفت و خلأ قدرتی در منطقه به وجود آمد که بازنده اصلی آن امریکایی ها و غربی‌ها بودند. امنیت رژیم صهیونیستی نیز با وقع انقلاب اسلامی به خطر افتاد که این امر برای امریکایی بسیار مهم است و آن‌ها خودشان را ملتزم به حفظ این امنیت می‌دانند.
این موارد را باید اضافه کرد به تأثیری که انقلاب اسلامی روی جنبش‌های آزادی بخش اسلامی و حتی غیر اسلامی به جا گذاشت. بنابراین حرکت انقلابی در ایران منافع امریکایی‌ها چه در گذشته و آینده را به خطر انداخت و باعث ایجاد امید و تکیه گاه محکمی شد برای جنبش‌های مسلمان منطقه به طوری که طی این سال‌های گذشته هم مشاهده شد که در نتیجه تداوم پیشرفت اصول انقلاب اسلامی و قدرت گرفتن بیش از پیش این الگوی اسلامی یعنی ایران، بیداری اسلامی در بین ملت‌های مسلمان نیز گسترش یافته است.
استکبار جهانی از همان ابتدا با توجه به ضربه‌ای که به منافعش خورد و آینده سیاست‌هایش را با وقوع انقلاب اسلامی در خطر می‌دید از همان ابتدا برای ممانعت از اجرای اصول انقلاب دست به اقدام زد. نقشه‌ها و توطئه‌های مختلفی انجام شد و همچنان نیز با همان شدت ادامه دارد. بنابراین مقابله با این دشمنی‌ها و حفظ داشته‌های معنوی و مادی ایجاب می‌کند که روحیه انقلابی و عدم وادادگی را در مقطع فعلی همچنان حفظ شود.
بی‌شک جمهوری اسلامی ایران بخشی از نیرو و توان خودش را طی دهه‌های گذشته برای مقابله با این توطئه‌ها به کار برده و همچنان برای مقابله با این اقدامات براندازانه هزینه می‌دهد. بنابراین اگر بخشی از اصول انقلاب هنوز محقق نشده دقیقاً به این خاطر است.
در عین حال حجم کاری که جمهوری اسلامی ایران در طی این سال‌های بعد از انقلاب انجام داده بسیار گسترده و با ارزش است و این مطلب ثابت می‌کند فقط با روحیه انقلابی است که می‌توانیم این همه حجم عظیم کار را در این فرصت و با وجود انواع فشارها، تحریم‌ها و مانع‌تراشی‌ها انجام بدهیم.
فهرست کارکردهای انقلاب اسلامی بسیار طولانی است. از آبادانی روستا‌های کشور در حوزه‌های آب، برق، تلفن و سایر خدمات اجتماعی گرفته تا امور زیربنایی، گسترش راه‌های ارتباطی، صنایع پتروشیمی، نیروگاه‌ها و پیشرفت‌های علمی در حوزه‌های مختلف هسته‌ای، لیزر، علم فضا، نانو و پیشرفت در دانش پزشکی و ...
در واقع انقلاب اسلامی برای رسیدن به اهدفش با بسیج نیروها و با کم‌ترین هزینه‌ها کوتاه‌ترین مسیر را طی کرده است. اهداف عالی و ارزش‌ها از مسیر انقلاب می‌گذرد. بایستی برای رسیدن به پیشرفت‌های بیشتر این روحیه انقلابی‌گری همچنان حفظ شود و در اقشار مختلف جامعه از دانشگاهیان و قشرهای نخبگی کشور تا توده‌های مردم تقویت شود. تنها با تعقیب مسیر انقلاب است که می‌شود هم مقابل بیگانگان ایستاد و طرح و نقشه‌های ظالمانه آن‌ها را خنثی کرد و هم می‌توان به پیشرفت و موفقیت دست یافت. تنها با روحیه انقلابی است که می‌توان امکانات و توانمندی‌های ملی را هدفمند به کار برد و با سرعت بیشتر و هزینه کمتر کشور را به موفقیت‌های بیشتری رساند.
به نظر شما مهم‌ترین انتظارات جوانان امورز کشور از انقلاب و مسئولین نظام جمهوری اسلامی چیست؟
نسل‌های جدید از یک طرف عملکرد رژیم سابق را شاهد نبودند و از طرف دیگر هدف بمباران فکری و فرهنگی دشمنان متخاصم جمهوری اسلامی هستند. بنابراین وظیفه ماست که شرایط و ویژگی‌های رژیم نگون بخت پهلوی از جمله وابستگی به بیگانه را برای این نسل بیان کنیم و این نسل را از توطئه و دام‌هایی که برایش پهن شده آگاه کنیم. در این رابطه رسانه‌های کشور نقش مهمی را می‌توانند ایفا کنند.
انتظار نسل‌های جدید در واقع انتظارات خود انقلاب است. بنده به مواردی از این خواسته‌ها و انتظارات اشاره می‌کنم. یکی از این موارد می‌تواند داشتن برنامه راهبردی در همه امور و اجرای متعهدانه آن‌ها باشد. نسل چهارم انقلاب انتظار دارند ما هیچ کاری را - بویژه در سطح ملی وقتی صحبت می‌کنیم- در سطح کشور بدون داشتن برنامه و راهبرد و هدف انجام ندهیم و به اجرای آن‌ها متعهد باشیم.
دومین مورد، برخورد قاطع و جدی با خاطیان و کسانی است که برخلاف قوانین و مقررات عمل می‌کنند. از جمله برخورد شدید با کسانی که به خزانه ملی دستبرد می‌زنند یکی از خواسته‌های جدی و بسیار مهم تمامی نسل‌ها بویژه نسل‌های جوان کشور است.
سومین انتظار این است که ما در جهت افزایش تولید ملی و اشتغال جوانان و انجام جرح و تعدیل‌های اقتصادی در داخل با اهداف عبرت آمیز و در راستای اجرای اقتصاد مقاومتی تلاش مضاعف بکنیم، که هر چه در این زمینه تلاش بکنیم موجب پیشرفت کشور می‌َشود و هم پادزهری است در مقابل تهدید‌ها و تحریم‌های خارجی و هم می‌تواند یک تعادل اقتصادی بهتری را به وجود آورد تا همه قشرهای مردم بتوانند زندگی بهتری را تجربه کنند.
چهارمین مورد تلاش‌های مضاعف به منظور به حداکثر رسانی پیشرفت‌های اقتصادی، علمی و فناوری کشور است. یعنی این که ما بایستی مسیری را که برای پیشرفت علمی و فناوری داشته‌ایم، با جدیت تمام ادامه دهیم و در این مسیر ذره‌ای هم غفلت نکنیم. ضمن این که بایستی علم را تبدیل به ثروت بکنیم. فرض بکنید ما در زمینه ساخت ماهواره به پیشرفت‌های خوبی رسیده‌ایم ولی بایستی این دانش را مدام ارتقاء دهیم و به صورت سالیانه پرتاب‌های جدیدی از ماهواره‌های پیشرفته‌تر را تجربه کنیم تا کشورهای دیگر ما را به عنوان یکی از مراجع اصلی ساخت و ارسال ماهواره شناخته و تقاضای استفاده از تکنولوژی‌های ما را داشته باشند که این خودش می‌تواند ثروت ملی ما را افزایش دهد. در واقع نباید ما تنها به فکر بالا بردن توان علمی باشیم بلکه علم بایستی به فناوری و به تعبیری به صنعت تبدیل شود و بایستی بتواند از یک برند ایرانی سطح بالا برخوردار شود و در دنیا نام ایران اسلامی را بالا ببرد. این هم یکی از انتظاراتی است که نسل‌های جوان کشور دارند و انصافاً کشور ما هم در این سال‌ها به قابلیت‌ها و توانمندی‌های خوبی در این زمینه‌ها دست یافته است و ثابت کرده که با برنامه‌ریزی و داشتن هدف‌های عالی و راهبردهای مشخص در کنار روحیه جهادی می‌توان موفق شد.
پنجمین انتظاری که از نظام مقدس جمهوری اسلامی می‌رود این است که بایستی در مقابل اعمال و رفتارهایی که از سوی دشمنان منطقه‌ای و جهانی در برابر ما انجام می‌شود بی‌تفاوت نباشد و با توجه به مصالح و منافع ملی و همین‌طور شرایط منطقه‌ای و جهانی به آن‌ها ثابت کند که جمهوری اسلامی ایران کشور قدرتمندی است. نباید در برابر رفتارهای برخی از دولت‌هایی که آشکارا مشکل و مزاحمت درست می‌کنند با مسامحه برخورد کرد. این مواردی که عرض شد از انتظاراتی است که نسل‌های جدید از جمهوری اسلامی دارند و با توجه به افزایش اقتدار ملی و بین‌المللی که در نتیجه پیشرفت‌های علمی، نظامی و اقتصادی بدست آورده‌ایم باید به این خواسته‌ها نیز توجه بکنیم. البته می‌توان موارد دیگری را به این خواسته‌ها اضافه کرد که در نسل جدید نسبت به نظام اسلامی وجود دارد.
از دکتر ملکوتیان بابت حوصله و وقتی که در اختیارمان قرار دادند تشکر می‌کنیم.
مصاحبه: اکبر کریمی