راهبرد اقدام؛ ضربت متقابل
کیهان: اروپا، دو سیاست متناقض «اعلامی» و «اِعمالی» را در پیش گرفته است. ادعای آنها، حفظ برجام است و عمل آنها، نقض کامل تعهدات بلکه عمل معکوس آن. یک مسئله این است که دولت و وزارت خارجه ما نه بر اساس رفتار ضد برجامی اروپایی‌ها بلکه مطابق با وعده آنها رفتار کنند؛ حال آنکه اروپا یک سال است عملا از برجام خارج شده است. نام معطلی و تاخیر فاز در واکنش را نمی‌توان به خاطر تلقین فریبکارانه اروپایی‌ها، «صبر راهبردی» گذاشت.
دفتر ماکرون پریشب، پس از گفت‌و‌گوی تلفنی او با آقای روحانی ادعا کرد «دو طرف درباره ایجاد شرایط از سرگیری مذاکرات هسته‌ای تا پانزدهم جولای (۲۴ تیر) توافق کرده‌‌اند». چه مذاکره‌ای؟ مگر موضوع مبهم و تعهد توافق نشده‌ای وجود دارد؟! قطعا از سرگیری مذاکرات در حالی که جنازه توافق برآمده از دو سال مذاکره، زیر پای اروپا و آمریکاست، به تعبیر آقای روحانی دیوانگی است. قطعا مذاکره مجدد اتفاق نخواهد افتاد
کوهی از تجربه تلخ و اشباع‌شده را درباره اروپا پشت سر گذاشته‌ایم و ضرورت دارد رویکرد ما نیز طبق همین تجربه تغییر کند. برجام، تعهد متقابل بود اما در عمل مسخ شد و به تعهد یکطرفه تغییر ماهیت داد. واقعا تعهد بانکی اروپایی‌ها، اینستکس بود که معاون وزیر خارجه می‌گوید «فعلا اروپایی‌ها فقط در حوزه بانکی توانسته‌اند اقدامی عملیاتی انجام دهند که حاصل آن اینستکس است»؟ خطای راهبردی دولت که غرب را تا همین اواخر دچار سوءمحاسبه کرد، این بود که پای حداقل‌ها و خطوط قرمز خود نایستاد و جز حفظ برجام به هر قیمت، به خط قرمز دیگری اهمیت نداد، ولو ضرورت برداشتن تحریم‌ها. بنابراین در حالی که طبق برجام باید ما و اروپا از آمریکا به خاطر نقض برجام (ضمیمه قطعنامه 2231 شورای امنیت) شکایت می‌کردیم، آمریکا پرونده ایران را به شورای امنیت می‌برد و موضوع نشست آژانس می‌کند؛ نمایندگی دائم ما در وین هم در توییتر، اقدام آمریکا را «طنز تلخ» می‌خواند.
در این شرایط، چرا باید با تاخیر و تدریج و گرفتن ضرب اقدامات تلافی‌جویانه، هزینه حریف در ارتکاب خیانت را پایین بیاوریم؟ چرا با شوک دادن، رفتار خصمانه را برای طرف مقابل، پرهزینه و غیر قابل تحمل نکنیم؟ اقدام قاطع و بازدارنده اولا باید شامل توقف همه تعهدات ما در مقابل نقض عهد کامل آنها باشد. ثانیا، راهبرد اقدام و زدن ضربات نامتقارن اما دردناک توسعه پیدا کند. راهبرد خروج یا تعلیق کامل تعهدات در مقابل خروج طرف مقابل، تنگه در برابر تنگه، نفتکش در برابر نفتکش، و ضربه در برابر ضربه باید تبدیل به سرلوحه رفتار ملی در دوره جدید شود.
3 آمار غیرمنتظره اقتصادی
خراسان: مرکز آمار ایران گزارشی مفصل از وضعیت اقتصاد ایران در سال 97 منتشر کرد که در آن رشد برخی بخش های اقتصاد ایران با وجود رشد منفی 4.9 درصدی اقتصاد ایران در سال گذشته و رشد منفی 8.4 درصدی در زمستان سال گذشته، جالب توجه است. مروری بر این رشدهای جالب توجه و غیر منتظره با وجود شرایط رکودی اقتصاد ایران خالی از لطف نیست. گزارش مرکز آمار در بخش ساختمان قابل توجه است. در حالی در اوج بحران ارزی کشور، تعداد پروانه های ساختمانی صادر شده برای بخش خصوصی در نقاط شهری کشور نسبت به زمستان 96، 21.4 درصد افزایش یافته که مساحت زیربنای این پروانه ها رشد 29.8 درصدی را نشان می دهد. این به معنای روی آوردن بخش خصوصی به احداث واحدهای بزرگ متراژ است. به نظر می رسد رشد نرخ ارز و ایجاد چشم انداز بسیار مثبت بخش ساختمان اقبال سرمایه گذاران به این بخش را رقم زده و موجب افزایش تقاضای احداث ساختمان شده است.
داده های این گزارش ذیل بخشی با موضوع بررسی اجزای محصول ناخالص داخلی، نشان می دهد که در زمستان 97 و در حالی که در بین 13 بخش اقتصادی، بیشترین رشد ارزش افزوده منفی بود، بخش های ماهیگیری توانست با رشد 16.1 درصدی، پدیده این فصل به شمار رود. پس از این بخش، «اداره امور عمومی و خدمات شهری، آموزش، فعالیت های مربوط به سلامت انسان و مددکاری اجتماعی» با رشد 6 درصدی شگفتی ساز شد و دیگر خدمات، حمل و نقل و انبارداری و تامین آب، برق و گاز در رده های بعدی با رشد مثبت قرار گرفتند.
در بخش صنعت نیز آمارهای قابل تاملی در این گزارش دیده می شود که می تواند حاکی از اقبال و امید فعالان اقتصادی به آینده باشد. در زمستان گذشته، تعداد جواز تاسیس، پروانه بهره برداری ایجادی و پروانه بهره برداری توسعه ای، همگی با رشد مثبت 12.4، 2.7 و 20.2 درصدی نسبت به زمستان سال 96 روبه رو بوده است. هر چند سرمایه و اشتغال پیش بینی شده در این پروانه و جوازها، گاهی افت نسبت به پروانه های سال قبل را نشان می دهد. این آمارها در بخش مجوز صنفی صادر شده نیز، حاکی از رشد تعداد مجوزهای صادر شده در هر سه بخش تولید، توزیع و خدماتی هستند.
گردونه انتخابات
صبح نو: با توجه به اینکه کمتر از هشت ماه به برگزاری انتخابات مجلس باقی مانده است، به نظر می‌رسد چرخ این انتخابات به جریان افتاده و جریان‌های گوناگون سیاسی درصدد ایجاد لوازم مورد نیاز برای پیروزی در آن هستند. مفروض اصلی آن است که همه گرایش‌های داخلی بنای مشارکت حداکثری در انتخابات را دارند؛ اما بخش تندروی یک طیف خاص سیاسی که همیشه نانش را در تنور اختلاف و شبهه‌آفرینی داغ کرده، این‌بار هم در حال نمایشی از ناز کردن و شرط‌گذاری است که تا با راهبرد مظلوم‌نمایی جایگاه خود را تثبیت کند. حال آنکه واقعیت آن است که دولت کنونی با همه مشکلات و دشواری‌هایش، ماحصل انتخاب، حمایت و پشتیبانی جریان اصلاحات (از همه طیف‌ها و گروه‌ها) است و این جناح سیاسی نمی‌تواند خود را از زیر بار چنین مسوولیت مهمی خلاص کند. اصلاح‌طلبان، دولت اعتدال را بر سر کار آوردند و در غم و شادی آن شریک‌اند و مظلوم‌نمایی در نسبت با آنچه اتفاق افتاده، گرهی از کارشان باز نمی‌کند؛ مضاف بر اینکه روال دو دهه اخیر نشان داده که این برنامه‌ریزی‌های رسانه‌ای، صرفاً تا یکی، دو ماه مانده به برگزاری انتخابات خواهد بود و از آنجا که کسب کرسی مجلس، برای برخی بسیار بااهمیت است،نمی‌توانند با وجود آنچه محدودیت‌های تأیید صلاحیت و... می‌نامند از چنین عرصه تاثیرگذاری چشم بپوشند. تجربه لیست‌های فاقد ایدئولوژی و برآمده از لابی‌ها و رانت‌ها در دو انتخابات اخیر مجلس و شورای شهر (به اذغان چهره‌های دوم خردادی) اثبات چنین مدعایی است.
انحصار قدرت ها در فناوری‌های ارتباطی را می‌شکنیم
وطن امروز: سردار سرلشکرحسین سلامی در مراسم رونمایی و تحویل سامانه ارتباطات تاکتیکی «سپهر ۱۱۰» به یگان‌های مردم‌پایه، در جمع فرماندهان، مسؤولان و مدیران حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات سپاه، عرصه ارتباطات را از ضروری‌ترین ابزارهای نیروهای مسلح برشمرد و با تاکید بر اینکه در حال شکستن انحصار قدرت‌های بزرگ در عرصه فناوری‌های پیشرفته ارتباطی هستیم، گفت: مانند تمام عرصه‌هایی که در زمان تحریم استعدادها شکوفا شد و ناگزیر شدیم به اندیشه، تفکر و ذهن جوان ایرانی روی بیاوریم؛ در این عرصه نیز این مهم صورت گرفت و بحمدالله شاهد نتایج و معجزات زیادی بودیم. وی با تاکید بر اینکه در نظر داریم ارتباطات سپاه را در تراز پیشرفته‌ترین سیستم‌های ارتباطی دنیا قرار دهیم، تصریح کرد: نرخ تولید علم و فناوری در عرصه ارتباطات، اطلاعات و سایبر بسیار بالا و به روز است.
جای خالی گزارش سفید
دنیای اقتصاد: وقتی در ماه‌های قبل، خبری درخصوص سهمیه‌بندی مجدد بنزین در رسانه‌ها منتشر شد، اتفاقات زیر روی داد: هجوم مردم به پمپ‌های بنزین و تشکیل صف‌های طولانی، اعلام مخالفت تلویحی مجلس، تکذیب وزارت نفت، بازداشت یک فرد مسوول درخصوص اطلاع‌رسانی، مسکوت ماندن موضوع تا اطلاع ثانوی! در این شکی نیست که وضعیت فعلی بنزین، قابل تداوم نیست.
بنابراین دیر یا زود تصمیماتی در این خصوص اجرایی خواهد شد، اما در این بین جای یک موضوع خالی است: گفت‌و‌گوی سیاست‌گذاران با مردم و کسب نظرات آنها. بدیهی است این گفت‌و‌گو باید در یک فضای آرام و همراه با فرصت کافی صورت گیرد، در غیر این صورت مردم منتظر گفت‌و‌گو نخواهند نشست و ترجیح می‌دهند به صف‌های پمپ بنزین هجوم ببرند! از این رو پیشنهاد می‌شود سیاست‌گذاران محترم، به جای تمرکز صرف بر اصل غافلگیری از خرد جمعی و رویه‌های مبتنی‌بر مردم‌سالاری استفاده کنند.
در دنیا، بخش‌های دولتی و سیاست‌گذاری، گزارش‌هایی را منتشر می‌کنند که به نام‌های مختلفی شناخته می‌شود که از آن جمله می‌توان به گزارش‌های موسوم به گزارش سفید (white paper) اشاره کرد. در این قبیل گزارش‌ها تصمیم سیاست‌گذار درخصوص یک موضوع مهم مناقشه‌برانگیز و راهکار مدنظر سیاست‌گذار، تبیین و منتشر می‌شود. به این ترتیب این فرصت در اختیار جامعه قرار می‌گیرد تا درباره جنبه‌های مختلف و مغفول موضوع، بحث و اظهارنظر کنند و بازخوردهای جامعه در این خصوص دریافت شود و برآوردی از تاثیرات احتمالی سیاست، حاصل شود. بدیهی است هر تصمیمی کل اقتصاد را تحت‌تاثیر خود قرار خواهد داد و ذی‌نفعان بنا به فهم و دانش خود از موضوع و همچنین منافع خود درباره آن اظهارنظر می‌کنند. گزارش سفید، گزارش رسمی دولتی است که عزم بر اجرای آن وجود دارد. در مقابل، گزارش سبز نیز وجود دارد که صرفا در حد طرح موضوع است و تصمیم‌گیری درخصوص آن، نهایی نشده است. البته این نام‌گذاری‌ها تا حدود زیادی، سلیقه‌ای و در کشورهای مختلف، متفاوت است.
درخصوص موضوع سهمیه‌بندی بنزین هم پیشنهاد می‌شود اگر مجموعه سیاست‌گذاران به تصمیمی رسیده‌اند، آن را در قالب یک گزارش، همراه با ارقام و مستندات و جنبه‌های مختلف موضوع منتشر سازند. البته بحث و تبادل‌نظر در این خصوص چندین سال است که در رسانه‌ها و محافل مختلف صورت می‌گیرد، اما همچنان طیف سناریوهای تصمیم‌گیری دولت بسیار متنوع است و از واریانس بالایی برخوردار است و یک تصمیم نهایی در برابر قضاوت جامعه وجود ندارد.
پایان صبر راهبردی ایران
صبح صادق: کاهش «تعهدات برجامی» از سوی ایران، مهم‌ترین تصمیم مسئولان جمهوری اسلامی پس از انعقاد این توافق‌نامه بین‌المللی و اجرای آن به حساب می‌آید. با اجرایی شدن برجام، دولت ایران به سرعت به همه تعهدات برجامی خود عمل کرد؛ اما طرف مقابل نه تنها به آن تعهدات پذیرفته شده در برجام عمل نکرد، بلکه آمریکا با تصمیم ترامپ از برجام خارج شد و سیاست تشدید تحریم‌ها و وضع تحریم‌های جدید علیه ملت ایران را در پیش گرفت. سه کشور اروپایی شامل انگلیس، فرانسه و آلمان، با ابراز تأسف از خروج آمریکا از برجام، ضمن دعوت ایران به خویشتن‌داری در قبال این رفتار آمریکا، وعده دادند در صورت باقی ماندن جمهوری اسلامی در برجام، به تعهدات خود در راستای بهره‌مند شدن ملت ایران از منافع اقتصادی برجام عمل کنند و در مقابل تحریم‌های آمریکا بایستند. با گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام و استمرار پایبندی ایران به تعهدات برجامی، مشخص شد اروپایی‌ها نه تنها هیچ اراده‌ای برای شکستن تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران ندارند؛ بلکه در اعمال فشارهای ظالمانه به جمهوری اسلامی به صورت علمی و برخلاف شعارهای اعلامی، با آمریکا همراه هستند. بدیهی است در چنین شرایطی، استمرار صبر راهبردی ایران و تداوم خویشتن‌داری در برابر بدعهدی‌ها، معنایی جز پایمال کردن «حقوق ملت ایران» نداشته باشد. بر همین اساس، جمهوری اسلامی در سالروز خروج آمریکا از برجام و در راستای تأمین منافع ملی و امنیت ملی، به دوران خویشتن‌داری در برابر عهدشکنی‌های طرفهای مقابل در برجام پایان داد و سیاست «کاهش محدودیت‌ها» در فعالیت‌های هسته‌ای را در پیش گرفت.
جمهوری اسلامی فرایند کاهش محدودیت‌ها را با تعیین مهلت 60 روزه مشخص و به اروپایی اعلام کرد تحت هیچ شرایطی این مهلت تمدید نخواهد شد. تنها شرط جمهوری اسلامی برای بازگشت به تعهدات برجامی، عمل طرفهای مقابل به تعهدات طبق برجام است. در بخشی از بیانیه شورای عالی امنیت ملی، ضمن تشریح چرایی پایان صبر راهبردی جمهوری اسلامی، فرایند اعمال سیاست کاهش تعهدات و محدودیت‌ها اعلام شده است: «اکنون یک سال از خروج غیر قانونی ایالات متحده آمریکا از توافق برجام و نقض مصوبات شورای امنیت سازمان ملل متحد توسط آمریکا می‌گذرد و آن کشور با قلدری تمام و برخلاف تمامی اصول شناخته شده بین‌المللی تحریم‌های یکجانبه و غیر قانونی خود را مجدداً اعمال کرده است. این زورگویی آشکار آمریکا متأسفانه با هیچ اقدام در خور و متناسب از سوی شورای امنیت و یا اعضای باقی مانده در برجام مواجه نشده است. جمهوری اسلامی ایران در طول یک سال گذشته، نهایت خویشتن‌داری را از خود نشان داده و به درخواست دیگر اعضای برجام، فرصت قابل توجهی در اختیار آنها قرار داده است تا اثرات و تبعات خروج آمریکا از برجام را جبران کننند.»