دستگاه دیپلماسی کشورمان درحالی به وعده تزریق 15 میلیاردی به اینستکس دل خوش کرده که فرانسه نه‌تنها به هیچ یک از تعهدات برجامی خود عمل نکرده بلکه نشان داده در هماهنگی کامل با آمریکا به سر می‌برد و جز فریب طرف ایرانی سودایی در سر ندارد.
حجت‌الاسلام روحانی و امانوئل ماکرون روسای جمهور ایران و فرانسه شب یک‌شنبه طی مکالمه‌ای تلفنی که به گفته واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور، 2 ساعت به طول انجامید درباره مسائلی مانند برجام، روابط دوجانبه، تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی به تبادل‌نظر پرداختند.
رئیس‌جمهور کشورمان در این تماس تلفنی، تلاش‌های پاریس در راستای حفظ برجام را «مجدانه» دانست و با بیان اینکه «رویکرد اصلی جمهوری اسلامی ایران حفظ برجام بوده و همواره در این راستا تلاش می‌کند»، تأکید کرد: «اجرای کامل تعهدات طرفین در برجام و تأمین امنیت کشتیرانی آزاد در همه آبراه‌ها ازجمله خلیج فارس و تنگه هرمز، دو هدف اصلی ایران در مذاکرات کنونی است.»
هشدار روحانی
روحانی با بیان اینکه «رفع کامل همه تحریم‌ها علیه ایران، زمینه‌ساز مذاکرات بعدی است» تأکید کرد: «اگر اروپا نتواند تعهدات خود را عملیاتی کند، ایران گام سوم در کاهش تعهدات برجامی را به اجرا خواهد رساند که البته این اقدام هم مانند دیگر مراحل اقدامی قابل بازگشت خواهد بود.»
دکتر روحانی تصریح کرد: «مفاد توافق برجام تغییرناپذیر بوده و همه طرف‌ها باید نسبت به محتوای آن متعهد باشند.»
درخواست ماکرون
دفتر ریاست جمهوری فرانسه به دنبال گفت‌وگوی تلفنی شب یک‌شنبه روسای جمهوری ایران و فرانسه، بیانیه‌ای صادر کرد. در این بیانیه آمده است: رئیس‌جمهوری فرانسه در گفت‌وگوی تلفنی با رئیس‌جمهوری ایران «اجرای کامل تعهدات برجامی ایران» و کمک آن در چارچوب تأمین صلح و ثبات منطقه را خواستار شد.
رئیس‌جمهور فرانسه همچنین اظهار داشت: «مطمئناً ادامه گفت‌وگوها و حل مشکلات از طریق مذاکره، تصمیمی درست است و باید این مسیر را تا رسیدن به نتیجه مطلوب ادامه دهیم.»
مسیر غلط خوش‌بینی
شایان ذکر است که حسن روحانی و امانوئل ماکرون در طول ۳ ماه گذشته، 6 بار طی تماس تلفنی به گفت‌وگو و تبادل‌نظر پرداخته‌اند. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان که اول شهریورماه جاری با رئیس‌جمهور فرانسه دیدار کرده بود، هفته گذشته به دعوت ماکرون دوباره به فرانسه و البته محل برگزاری نشست جی ۷ رفت که البته از سوی رسانه‌ها اقدامی غیرمنتظره تلقی شد.
از طرفی سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه کشورمان هم که اوایل مردادماه سال جاری با وزیر خارجه فرانسه دیدار کرده بود، در ادامه رایزنی‌های بین ایران و فرانسه، امروز (دوشنبه) به پاریس سفر کرده و با مقامات این کشور اروپایی دیدار و رایزنی می‌کند.
کم و کیف تماس‌های تلفنی و سطح دیدار و رایزنی‌های اخیر دیپلماتیک فیمابین جمهوری اسلامی ایران و فرانسه و حرف‌های روحانی درخصوص مذاکرات با فرانسه، «بسته‌های پیشنهادی» و «مجدانه» دانستن اقدامات آنها، حاکی از شکل‌گیری و تقویت نوعی اراده مشترک برای معامله‌ای جدید است هرچند معامله‌ای یک‌طرفه و نابرابر! که برخلاف اصول و قواعد بین‌المللی مانند برابری، نفع دوجانبه، حسن نیت و انصاف بوده و تنها نشان‌دهنده مسیر غلط خوش‌بینی دولت به نقش‌آفرینی فرانسه است. شاهد مدعا آنکه محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در اوایل ماه جاری در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه با نگاهی بسیار خوش‌بینانه به بسته پیشنهادی توهین‌آمیز فرانسه گفت: «پیشنهادات ماکرون درباره کاهش تنش‌ها درباره توافق هسته‌ای ایران در مسیر صحیحی به پیش می‌رود» و «کار بیشتری باید انجام شود.» و این در حالی بود که ماکرون چند روز قبل از آن، مذاکره درباره توان موشکی و منطقه‌ای ایران و دائمی‌کردن محدودیت‌های برجامی و توقف کاهش تعهدات برجامی را به‌عنوان بسته پیشنهادی خود مطرح کرده بود!
شایان‌ذکر است در همین مناسبات جدیدی که بین ایران و فرانسه در حال شکل‌گیری بوده و گمانه نقش واسطه‌گری فرانسه بین ایران و آمریکا را تقویت می‌کند، برخی مدعیان اصلاحات به تعریف و تمجید از این تحولات پرداخته و به طرح این گزاره پرداختند که فرانسه ما را سورپرایز می‌کند!
بسیاری از ناظران بر این باورند که هدف فرانسه؛ عقب‌نشینی ایران بدون کاهش تحریم‌های آمریکا است و سفر نابجای ظریف به فرانسه و سپس اظهارنظر روحانی درباره اشتیاق به مذاکره با آمریکا، مصداق دیپلماسی انفعال بود! چندی پیش یکی از دیپلمات‌های سابق که اتفاقاً از حامیان برجام است در مصاحبه‌ای با بیان اینکه «نگاه چندان خوش‌بینانه‌ای به موفقیت ماکرون و برنامه‌های کاخ الیزه ندارم» گفت: «بدون شک هماهنگی و ارتباط گسترده‌ای درخصوص مذاکرات با ایران میان ماکرون و همتای آمریکایی‌اش وجود دارد» و «هدف نهایی فرانسه در مذاکرات اخیر، عقب‌نشینی ایران از مواضع خود، بدون کاهش تحریم‌های آمریکاست.»
فریب فرانسوی!
پرواضح است که دولت فرانسه مانند دیگر طرف‌های اروپایی خواهان این است که جمهوری اسلامی ایران به هر طریقی هم که شده از برجام خارج نشود. بر اساس آنچه در برجام تعریف شده، برای کاهش تعهدات برجامی سه مرحله در نظر گرفته شده است که دو مرحله آن طی شده و مرحله سوم قرار است که ظاهراً انجام شود. بررسی تحولات و رصد تحرکات حاکی از آن است که حالا و در ایام نزدیک به اجرای مرحله سوم، طرف اروپایی با ابتکار عمل و نقش‌آفرینی فرانسه درصدد آن است که در ادامه سناریوی «پلیس خوب» وارد میدان شده و جمهوری اسلامی را مجاب کند که در ازای وعده تزریق 15 میلیارد دلار به اینستکس (که فریب اروپایی است تا کانال مالی) نه‌تنها از اجرای مرحله سوم کاهش تعهدات برجام خودداری کند بلکه مرحله اول و دوم را هم به شرایط قبل از اجرا بازگرداند! و این‌همه در حالی است که؛
1. اروپایی‌ها در حالی وعده اعتبار 15 میلیارد دلاری به اینستکس می‌دهند که پیش از آن، حاضر نشدند وعده 4 میلیون یورویی برای اینستکس را عملی کنند.
2. دولت فرانسه از زمان خروج آمریکا از برجام (طی یک سال و نیم گذشته) نه‌تنها به هیچ‌یک از تعهدات برجامی خود درباره مقابله با تحریم‌های مالی، بانکی و نفتی عمل نکرده بلکه با نقض و زیرپاگذاشتن قراردادهای خود با ایران مانند توتال، پژو و ایرباس و... نشان داده برای تشدید تحریم‌ها در هماهنگی کامل با آمریکا به سر می‌برد و جز فریب طرف ایرانی سودایی در سر ندارد.
3. سه روز پیش فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بعد از نشست غیررسمی وزرای خارجه اتحادیه اروپا در هلسینکی در یک کنفرانس خبری درخصوص اجرای اینستکس گفت: «اولین معاملات اینستکس هنوز به اتمام نرسیده است و زمان می‌برد و زمان بسیار زیادی می‌برد.»
4. ماکرون چند روز پیش در نشست خبری مشترک با ترامپ در اظهاراتی خصمانه و با ادبیاتی تحقیرآمیز علیه ملت ایران گفت: «ما می‌خواهیم یک توافق هسته‌ای جدید با ایران منعقد کنیم. ما باید به توافقی گسترده‌تر برای تأمین خواسته‌های امنیتی خود دست‌یابیم» و «با ترامپ موافقم که ایران باید به تعهدات خود در برجام پایبند باشد». رئیس‌جمهور فرانسه در ادامه مدعی شد: «اکنون هدف اصلی ما این است که اجازه ندهیم ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند» و «رئیس‌جمهور ترامپ صراحتاً اعلام کرده است که ما به توافقی طولانی‌تر نیاز داریم که به ما اجازه دهد بر سایت‌های هسته‌ای بیشتری در ایران نظارت کنیم.»!
5. درخصوص هماهنگی میان فرانسه و آمریکا لازم به یادآوری است که در اوایل خرداد ماه سال جاری، ماکرون در کنفرانس خبری مشترک با ترامپ گفت: «فکر می‌کنم ما قطعاً اهداف یکسانی در قبال ایران داریم. چه کارهایی مدنظرمان است که انجام دهیم؟ اول، می‌خواهیم مطمئن شویم آنها به سلاح هسته‌ای دست پیدا نمی‌کنند، منظورم این است تا سال ۲۰۲۵ ابزاری در اختیار داریم، می‌خواهیم از آن فراتر برویم و به اطمینان کامل در درازمدت دست پیدا کنیم.» ماکرون اضافه کرد: «دوم، ما می‌خواهیم فعالیت آنها در زمینه موشک‌های بالستیک را کاهش دهیم. سوم، می‌خواهیم فعالیت منطقه‌ای آنها را مهار کنیم.» رئیس‌جمهور فرانسه برقراری صلح در منطقه را چهارمین هدف مشترک واشنگتن و پاریس خواند و گفت: «بنابراین، ما باید با یکدیگر این چهار هدف را محقق کنیم.»
ماکرون در ادامه اذعان کرد آمریکا و کشورهای اروپایی در قبال ایران «وحدت راهبردی» دارند و از لحاظ روش‌های محقق‌کردن اهداف خود در قبال ایران اختلاف دارند.
6. ذکر این نکته ضروری است که اقدامات دیگر فرانسه در مراودات دیپلماتیک با جمهوری اسلامی که از موضع گستاخانه و متکبرانه بوده است را نباید از یاد برد. مهر ماه سال گذشته بود که رسانه‌ها از «اخراج یک دیپلمات ایرانی از فرانسه» خبر دادند. بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری مهر ماه 97، در پاسخ به سؤالی در این خصوص، این خبر را تکذیب نکرد و گفت: «ایران در مقابل اقدام ناپسند از جانب دیگر کشورها چه نسبت به دیپلمات‌ها و چه سایر موضوعات با درایت و فهم شرایط عکس‌العمل لازم و متقابل را داشته و خواهد داشت» و «نه بحث پنهان نگه‌داشتن و نه سکوت و نه نادیده انگاشتن موازین بین‌المللی وجود ندارد. در مواقع لازم اقدام متناسب انجام می‌شود»؛ موضوعی که اتفاقاً پنهان ماند و اتفاقاً اقدام متقابلی هم صورت نگرفت!
7. همچنین از دیگر موارد که حاکی از نیت‌های شوم فرانسوی‌هاست، اظهارات خصمانه وزیر خارجه سابق فرانسه است که در سال ۹۵ و در ضیافت شام سفارت فرانسه در تهران گذشت. ژان مارک آیرو، وزیر خارجه فرانسه در رأس یک هیئت اقتصادی ۶۰ نفره وارد تهران شد و در ضیافت شامی که در سفارت فرانسه و به افتخار او و تجار همراهش از سوی سفیر فرانسه برگزار شده بود، شرکت کرد. در میانه میهمانی و پس از سخنرانی آیرو، یکی از تجار فرانسوی وی را مورد خطاب قرار داد و پرسید: «جناب وزیر چرا سفر به تهران دقیقاًً در روزی انجام شد که فرانسه به همراه انگلیس و آمریکا در خلیج فارس و در نزدیکی آب‌های ایران مانور نظامی که طبیعتاًً پیام‌های خاصی دارد، برگزار کرده‌اند؟ آیا فکر نمی‌کنید این مسئله روی روابط تجاری ما با ایران تأثیر بگذارد و نتوانیم در این سفر قرارداد خاصی منعقد کنیم؟ شما از واکنش مقامات ایرانی نگران نیستید؟» وزیر خارجه فرانسه در پاسخ می‌گوید: «خیر، بنده هیچ نگرانی نسبت به موفقیت‌آمیز بودن این سفر ندارم. مقامات ایرانی در هیچ یک از جلسات مقدماتی و برنامه‌ریزی برای سفر در تهران و پاریس به این مسئله معترض نشدند. دولت ایران به این سفرها احتیاج دارد و مطمئنم که هیچ اعتراضی در جلسات فردا هم نخواهیم شنید.»
8. نکته دیگری که هرگز نباید از یاد برد، نقش دوگانه فرانسه از آغاز برجام (پلیس بد) تاکنون (پلیس خوب) است که اتفاقاً خود ماکرون در نشست خبری هفته گذشته خود با ترامپ به آن اذعان کرد و گفت: «توافق هسته‌ای کاستی‌هایی داشت و مذاکره‌کنندگان فرانسوی نیز در آن زمان برای امضای برجام بیش از دیگران سختگیری می‌کردند. فرانسه بیش از سایر طرف‌های برجام در مورد آن تردید داشت.»؛ به‌طوریکه بیشتر قطعنامه‌های سنگین شورای امنیت مانند قطعنامه 1803 (که برای اولین‌بار تحریم‌های اقتصادی علیه ایران وضع شد) از سوی فرانسه و انگلیس پیشنهاد می‌شد. همین فرانسوی‌ها بودند که در سال 88 در همنوایی با آمریکا و انگلیس، ایران را متهم به ساخت مخفیانه یک مرکز زیرزمینی غنی‌سازی و نهان از دید بازرسان آژانس متهم کردند و باعث شدند که در مهر ماه 88، قطعنامه‌ای در شورای حکام علیه تأسیسات فردو صادر شود. همین فرانسوی‌ها بودند که در کلوپ هسته‌ای لندن و گروه وین با کارشکنی علیه جمهوری اسلامی از صادرات هرگونه فناوری هسته‌ای به ایران جلوگیری کردند و از این دست مثال‌ها و موارد بسیاری که نشان می‌دهد فرانسه‌ای که امروز نقش پلیس خوب را بازی می‌کند، سال‌ها در نقش کاتالیزور، پیاده‌نظام آمریکا بوده است.
درخصوص شگردهای موذیانه اروپایی‌ها لازم به یادآوری است که در دولت دوم اصلاحات نیز از یک منظر (نوع مواجهه با آمریکا و اروپا) شاهد وضعیتی مشابه شرایط کنونی بودیم؛ در اوایل دهه 80 وقتی که آمریکا سعی می‌کرد عملیات روانی و تبلیغی، صنایع هسته‌ای جمهوری اسلامی را به‌عنوان یک تهدید در جامعه جهانی قلمداد کند، تحلیل دولتمردان این بود که ضمن دوری جستن از ورود پرونده به شورای امنیت و همکاری کامل و مستمر با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مذاکره با سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) در دستور کار قرار گیرد.
حسن روحانی که آن‌زمان دبیر شورای عالی امنیت ملی کشور بود، پیرامون انتخاب سه کشور می‌نویسد: «ایران مذاکره با آمریکا را مطلوب و به مصلحت نمی‌دید... اروپا نیز از آن‌جهت که مخالف دستیابی ایران به توانمندی هسته‌ای بود گزینه مناسبی نبود اما شکافی که در مسئله عراق بین اروپا و آمریکا بروز کرده بود و عدم تمایل فرانسه و آلمان به تکرار ماجرای عراق و منطقه، روزنه‌ای ولو محدود برای رویکرد سیاسی را فراهم نمود. اتفاقاً سه کشور هم همین اندیشه را دنبال می‌کردند و با ارسال نامه‌ای از طرف سه وزیر، در این امر پیش‌قدم شدند» اما نتیجه این توهم که «اروپا و آمریکا اختلاف دارند» و «می‌شود با اروپایی‌ها کار کرد» این شد که تمامی فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی و حتی فراتر از آن برای بیش از 2 سال و نیم تعلیق شد! و بیش از 1700 نفر نیز از سوی آژانس بین‌المللی هسته‌ای به بازرسی از تأسیسات و فعالیت‌های هسته‌ای پرداختند. پروتکل الحاقی هم برای بیش از 2 سال و نیم به‌صورت داوطلبانه اجرا و به تمامی موارد و تأسیسات هسته‌ای دسترسی کامل و نامحدود اعطا شد!
بعدها، علی لاریجانی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی ایران در تحلیلی از دیپلماسی و مذاکرات هسته‌ای اروپایی‌ها به فریب اروپایی‌ها اشاره کرد و گفت: «اروپایی‌ها تا دو سال پیش مطرح کردند اگر ایران فقط پروتکل الحاقی را امضا کند مانعی بر سر راه فعالیت‌های هسته‌ای وجود نخواهد داشت اما آنها عملاًً در بیانیه پاریس تلاش کردند با تعلیق تمامی فعالیت‌های اتمی ایران، حق ملت ایران را در داشتن فناوری هسته‌ای نادیده بگیرند» و «مراحل تعلیق در سعدآباد و بروکسل و پاریس در مجموع حاکی از اجرای تدریجی دکترین چیدن است. راهبرد غرب در برابر برنامه هسته‌ای ایران محدودسازی قدرت و شکستن اقتدار خارجی ملت ایران را دنبال می‌کند.»
اکنون نیز فرانسه که باید به دلیل عدم انجام تعهدات برجامی و همکاری و همراهی با آمریکا، در معرض سؤال و اتهام باشد نقش میانجی به خود گرفته و متأسفانه دستگاه دیپلماسی کشورمان به جای اتخاذ مواضع تهاجمی، رویه‌ای انفعالی در پیش گرفته و نادانسته و ناخواسته، بستر گستاخی و تحقیر آنها علیه جمهوری اسلامی را فراهم آورده است چه آنکه تشدید توهین و گستاخی طرف غربی به‌ویژه اظهارات توهین‌آمیز ماکرون و ترامپ در نشست خبری مشترک هفته گذشته، نتیجه همین سفر اخیر و نابجای ظریف به فرانسه و خوش‌بینی دولتمردان به وعده کذایی تزریق پول به اینستکس بود.
در پایان و بنا بر آنچه در گزارش فوق آمد، انتظار می‌رود دستگاه دیپلماسی کشورمان با درس گرفتن از تجربیات گذشته و شناخت واقعیت‌های میدان به جای کاهش سطح تعهدات، تحقق 11 تعهد اروپایی‌ها در برجام را مطالبه کنند نه اینکه خیال آنها را راحت کنند و بگویند گام سوم هم مانند دیگر مراحل اقدامی قابل بازگشت خواهد بود!