امام خامنهای در مجالس و محافل مختلف همواره به روشنگری در خصوص امام حسین (ع) و قیام آن حضرت پرداخته‌اند و بار‌ها مقام و منزلت و عظمت شخصیت امام حسین (ع) و شهدای کربلا را یادآور شده‌‌اند، ایشان میفرمایند:
«حسن‌بن‌على (علیه‌السلام) و دیگر بزرگان خاندان پیامبر (ص) فرمودهاند که «لایوم کیومک یا اباعبداللَّه». هیچ روزى، مثل عاشورا نبود و هیچ فداکارى‌اى، مثل فداکارى آن بزرگان نبود. فداکارى، تاج کرامتى بر سر این بزرگ‌مرد و یارانش شد و آن مجموعه، درّه التّاجى براى مجموعه افتخارات اسلام، از صدر تا ذیل شدند.» ۲۹/۱۱/۱۳۶۹
معظم‌‌له در جای دیگری مقام و منزلت حسین (ع) را این‌گونه به تصویر می‌کشند:
«حقاً باید گفت که نه‌فقط ما انسان‌‌هاى خاکى حقیر و ناقابل، بلکه همه عوالم وجود، ارواح اولیا و بزرگان و فرشتگان مقرّب، محتاج پرتوى از انوار اویند و در تمام عوالم تودرتوی وجود که براى ما روشن و آشنا هم نیست، نور مبارک حسین‌بن‌على علیه السّلام مثل خورشید مى‌درخشد.» ۲۴/۰۹/۱۳۷۵
فضایل و کمالات امام حسین
امام حسین (ع) دریای بیکران فضایل و سرچشمه کمالات عظیم و بی‌شماری هستند.
برخی فضایل و کمالات امام حسین (ع) که رهبر انقلاب برشمرده‌‌اند:
- عزت الهی، اخلاص و انقطاع الى‌اللَّه، اعتماد به خدا
- موقعیت‌شناسی، جهاد و عرفان، بصیرت و استقامت
- معنویت و عزت و سرافرازى و درعین‌حال عبودیت و تسلیم مطلق در مقابل خدا
- صاحب عزیزترین معارف و راقی‌‌ترین مطالب معرفتى
اهمیت ویژگی‌‌های نهضت حسینی
«خیلی‌ها در دنیا قیام کردند، رهبرى داشتند؛ کشته هم شدند. در بین این‌ها، از اولاد پیغمبران و از ائمّه هم کم نبودند؛ اما سیدالشهدا یک فرد خاص است. حادثه‌ى کربلا، یک حادثه‌ى منحصربه‌فرد است. شهداى کربلا، یک جایگاه منحصر به خودشان دارند.» ۲۶/۱۰/۱۳۷۲
برخی ویژگی‌‌های نهضت حسینی که رهبر انقلاب تبیین نموده‌‌اند:
- قیام‌للَّه، قیام براى ارزشهاى اسلامى و معرفت و ایمان و عزت
- سکوت نکردن در برابر ظلم، تسلیم نشدن و پافشارى کردن بر هدف
- حرکت براى خدا و دین و اصلاح جامعه مسلمین
- دوری از منافع شخصى و قومى و گروهى
- غربت و بى‌کسى و تنهایى، مبارزه غریبانه
- عرفان و معنویت، تلفیق جهاد با دشمن و جهاد با نفس در اعلی مرتبه آن
اهداف و آثار قیام عاشورا
رهبر انقلاب به‌صورت مفصل اهداف نهضت حسینی را تشریح نموده‌‌اند.
برخی از اهدافی که معظم‌‌له شرح فرمودهاند، عبارت‌اند از:
- اقامه حق و عدل
- اقامه دین خدا و ادامه راه پیامبر اکرم (ص) و دیگر پیامبران
- استقرار نظام اسلامى و الهى و انسانى و مبنى بر صلاح
- نجات جامعه از چنگ ظلم و جور و عدوان
- تجدید بناى نظام و جامعه اسلامى، قیام در مقابل انحرافات بزرگ در جامعه‌ى اسلامى
- اصلاح جامعه و امر به معروف و نهى از منکر
- مبارزه با حاکم فاسد ظالم جائر
- نابود کردن فساد و امنیت پیدا کردن مظلومان
- عمل به تکلیف، عمل به احکام و سنن الهى
- ماندگار نمودن خطّ توحید، خطّ حاکمیت اللَّه، خطّ دین و خطّ نجات و صلاح انسان
- نجات مردم از فساد و زبونى و پستى و جهالت
- احیاى اسلام و سنّت پیغمبر و نظام اسلامى
- قرار دادن حاکمی که در خطّ مستقیم الهى باشد و اسیر جاذبه‌هاى شیطانى و مادّى نشود، در صدر حکومت
- برافراشته کردن پرچم‌‌هاى دین و ارائه شاخص‌‌ها به مردم
- نابودی حاکمیت‌‌هاى علیه ارزشهاى اسلامى و انسانى و الهى
آثار و برکات قیام امام حسین (ع) که رهبری برشمرده‌‌اند:
- بیمه کردن اسلام
- نجات تاریخ، بیدار شدن وجدان مردم
- زنده نمودن دین پیامبر، زنده شدن اسلام و بقای دین
- به وجود آمدن قیام‌‌های ضدظلم در ادوار مختلف
- زمینه‌‌سازی برای ایجاد حکومتى بر اساس حاکمیت ارزشهاى الهى و قرآنى پس از چند صد قرن
دفاع و پشتیبانی از عزاداری محرم
امام خامنهای در خصوص اهمیت عزاداری محرم نیز میفرمایند:
«مجالس ما؛ مجالس حسینى، یعنى مجالس ضد ظلم، مجالس ضد سلطه، مجالس ضد شهرها و یزید‌ها و ابنزیادهاى زمان موجود، زمان حاضر، معنایش این است. این استمرار ماجراى امام حسین است.» ۱۹/۱۰/۱۳۸۶
ایشان بار‌ها از عزاداری محرم در برابر شبهات و هجمه‌‌ها دفاع نموده‌‌اند.
ایشان در دفاع از بُعد عاطفیِ عزاداری محرم میفرمایند:
«بیان ماجراى عاشورا، فقط بیان یک خاطره نیست. بلکه بیان حادثه‌اى است که داراى ابعاد بى‌شمار است. پس یادآورى این خاطره، در حقیقت مقوله‌اى است که مى‌تواند به برکات فراوان و بی‌شمارى منتهى شود؛ لذا شما ملاحظه مى‌کنید که در زمان ائمّه علیهم‌السلام، قضیه‌ى گریستن و گریاندن براى امام حسین علیه‌السلام، براى خود جایى دارد. مبادا کسى خیال کند که در زمینه‌ى فکر و منطق و استدلال، دیگر چه جایى براى گریه کردن و این بحث‌هاى قدیمى است! نه! این خیال باطل است. عاطفه به جاى خود و منطق و استدلال هم به جاى خود، هر یک سهمى در بناى شخصیت انسان دارد... در حرکت‌‌هاى معنوى، عاطفه سهم و جاى خود را دارد. نه عاطفه جاى استدلال را مى‌گیرد و نه استدلال مى‌تواند به جاى عواطف بنشیند. حادثه عاشورا، در ذات و طبیعت خود، یک دریاى خروشان عواطف صادق است.» ۱۷/۰۳/۱۳۷۳
و در جای دیگری میفرمایند:
«این عاطفه نسبت به اولیاء خدا، اولیاء دین، این پیوند عاطفى، پشتوانه بسیار ارزشمند پیوند فکرى و پیوند عملى است. بدون این پشتوانه، خیلى سخت می‌‌شود در این راه حرکت کرد. این پیوند عاطفى، خیلى مهم است. اینى که امام راحل (رضوان اللَّه علیه) فرمودند عزادارى به سبک سنتى، این یک حرف از روى عادت نبود؛ حرف بسیار عمیقى است؛ ژرف‌نگرانه است.» ۲۲/۰۹/۱۳۸۸
معظم‌‌له در پاسخ به شبهاتی که ماتم و گریه و اشک در محرم را زیر سؤال می‌‌برند، میفرمایند:
«می‌‌گویند چرا ماتم و گریه و اشک را در بین مردم رواج می‌‌دهید؟ این ماتم و اشک براى ماتم و اشک نیست، براى ارزش‌‌هاست. آنچه پشت سر این عزاداری‌‌ها، بر سر و سینه زدن‌‌ها، اشک ریختن‌‌ها وجود دارد، عزیزترین چیزهایى است که در گنجینه بشریت ممکن است وجود داشته باشد؛ او همان ارزشهاى معنوى الهى است. این‌ها را می‌‌خواهند نگه دارند که حسین‌بن‌على مظهر این ارزش‌‌ها بود. یاد آن‌هاست؛ زنده نگهداشتن آن‌هاست. ملت اسلام اگر نام حسین را و یاد حسین را زنده نگه بدارد و آن را الگو قرار بدهد براى خود، از همه موانع و مشکلات عبور خواهد کرد. این عزاداری‌‌ها جنبه نمادین دارد، جنبه حقیقى هم دارد؛ دلها را نزدیک می‌‌کند، معارف را روشن می‌‌کند.» ۱۹/۱۰/۱۳۸۶
وظایف در قبال نهضت حسینی
وظایف مردم در قبال نهضت حسینی و عزاداری محرم از دیدگاه حضرت آیت‌الله خامنهای عبارت است از:
- اقامه هر چه بیشتر مجالس عزادارى
- مجالس عزاداری را وسیله‌اى براى ایجاد اتّصال هرچه محکم‌تر میان خود و حسین‌بن‌على، خاندان پیغمبر و روح اسلام و قرآن قرار دادن
- گرم نگهداشتن مراسم عزادارى و حفظ روح و مضمون حقیقى آن
- جدا نکردن یاد حسین و نام حسین و راه حسین از زندگی
وظایف روحانیان و مبلغان دینی در ماه محرم از دیدگاه ایشان عبارت است از:
- حادثه کربلا را از پیرایه‌هاى مضر خالى کردن
- تبیین معارف حسینى
- اجتناب از منبر بىمطالعه رفتن
- روضهخوانى بر طبق معارف اسلامى
- در مجالس عزادارى ماه محرّم، این سه ویژگى باید وجود داشته باشد: ۱. عاطفه را نسبت به حسین بن على و خاندان پیغمبر، علیهم صلوات الله، بیشتر کند. ۲. نسبت به حادثه عاشورا، باید دید روشن و واضحى به مستمع بدهد. ۳. نسبت به معارف دین، هم ایجاد معرفت و هم ایجاد ایمان- و لو به نحو کمى- کند.
- پرهیز از زیاده‌‌روی در مسائل جانبی و مجلس‌آرایى‌های غیر لازم
- روضهخوانى به شکل سنتی
- واقعه خوانی به‌صورت متقن و اجتناب از ذکر چیزهاى من‌درآوردى
- جایز نبودن استفاده از مطالب صحیح ولى سست و بدون استناد به یک مدرک درست
جاودانگی نهضت حسینی
«قاعدتاً نکته‌اى توجّه را جلب مى‌کند و آن این است که این شخصیت‌‌هاى عظیمى که هر کدام به نحوى امروز سرتاسر تاریخ بشر را روشن کرده‌اند - حسین‌بن‌على علیه‌السلام، امام سجاد علیه‌السلام، حضرت ابوالفضل (علیه‌السلام) - کسانى هستند که در دوران خودشان، به گمان باطل مادّى، به‌کلی نابود و هضم شدند... ولى مى‌بینید که واقعیت قضیه این‌طور نیست. این‌ها تمام نشدند؛ این‌ها ماندند و روزبه‌روز بر عظمت و جلالت و جذابیت و تأثیرگذاری‌‌شان افزوده شد؛ دلها را قبضه و تصرّف کردند و دایره وجود خودشان را گسترش دادند. امروز صد‌ها میلیون مسلمان - اعم از شیعه و غیر شیعه - به نام این‌ها تبرک مى‌جویند؛ از سخن این‌ها استفاده مى‌کنند؛ یاد آن‌ها را گرامى مى‌دارند. این‌ها پیروزى در تاریخ است؛ پیروزى حقیقى و ماندگار.» ۲۲/۰۸/۱۳۷۸
«حادثه عاشورا، در اوج قلّه فداکارى و شهادت باقى ماند و همچنان تا قیامت باقى خواهد ماند.» ۲۶/۰۳/۱۳۷۲