بسم الله الرحمن الرحیم
در جلسات قبل عرض کردیم که زیارت، حیات و ممات ائمه معصومین ع را شامل میشود. در ادامه مباحث گذشته به چند نکته دیگر لازم است توجه شود من جمله اینکه :
۱- هدف از زیارت چیست ؟
هدف و فلسفه واقعی زیارت تقرب و نزدیکی به خالق است و این نیز جز با عبادت و بندگی اللهی که توسط توسل و زیارت ائمه معصومین ع به دست می آید ، حاصل نمیشود . چرا که زیارت سبب صیقل دادن روح و روان آدمی و شور و نشاط در انجام عبادات و بندگی شخص زائر می شود.
به عبارت دیگر زیارتی که از سر محبت و اخلاص صورت گرفته باشد نتیجه آن ، همسو، همراه و هماهنگ شدن با عمل و رفتار و شیوه معصوم (ع) خواهد بود.
غالبا انسان به علت گناهانی که مرتکب شده بین او و خالق و ارتباط با عالم ملکوت حجابهایی ایجاد شده که نیاز به تلنگر و بازگشت دارد.
امام باقر ع فرمودند: هیچ بنده مؤمنی نیست مگر آنکه در قلبش یک نقطه سفید (و نورانی) وجود دارد، پس آنگاه که از وی گناهی سرزند، در میان آن نقطه سفید، نقطه سیاهی ایجاد می گردد. پس اگر توبه کند، آن سیاهی رخت بر می بندد؛ و اگر در گناهان غوطه ور گردد، بر سیاهی افزوده می شود تا آنکه تمام سفیدی را می پوشاند. وقتی سفیدی پوشانده شد، دارنده چنین دلی دیگر هرگز روی سعادت را نخواهد دید و این است معنای سخن خداوند که می فرماید: «کلاّ بل ران علی قلوبهم ما کانوا یکسبون»چنین نیست که آنها گمان می کنند، بلکه کارهایشان همچون زنگاری بر دلهایشان نشسته است. (و از درک حقیقت محروم گشته اند.) ( اصول کافی ج ۲ باب الذنوب ح ۲۰ )
با توجه به این روایت، از جمله اسباب زدودن زنگار دل ، زیارت ائمه معصومین ع می باشد . در زیارت ائمه معصومین ع امید می رود که به حرمت این اماکن آن حجابها برداشته شده و زائر مزه ارتباط معنوی با خداوند و خدایی شدن را درک کند.
شاهد قرآنی این مطلب سوره نساء آیه ۶۴ می باشد:
وَمَآ أَرْسَلْنَا مِنْ رَّسُولٍ إِلَّا لِیُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنْفُسَهُمْ جَآءُوکَ فَاسْتَغْفَرَوُاْ اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللَّهَ تَوَّاباً رَّحِیماً
و اگر هنگامی که بر خود ظلم کردند از کردار خود به خدا توبه نموده و به تو رجوع می کردند که بر آنها استغفار کنی و از خدا آمرزش خواهی البته در این حال خدا را پذیرنده توبه و مهربان می یافتند(نساء ۶۴) .
دو نکته در این آیه اشاره شده :
الف: خود شخص باید طالب توبه و بازگشت باشد جَآءُوکَ فَاسْتَغْفَرَوُاْ اللَّهَ
ب: از شخص پیامبر ص ( و یا امامان معصوم ع ) طلب استغفار از درگاه اللهی داشته باشد وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ
در زیارتنامه پیامبر ص هم به این مسئله اشاره شده است :
آمدم یا رسول الله در حالی که استغفار کننده و پشیمان از گناهانم ، شفاعت می طلبم توسط شما بسوی پروردگارم و پروردگارت تا خداوند مرا ببخشد.
پس چنانکه دانسته شد ، هدف و فلسفه واقعی زیارت تلنگر و سیقل روح و روان در جهت عبادت و بندگی با نشاط خداوند میباشد .
۲- انگیزه زیارت چه باید باشد؟
به طور کلی انجام عبادات و شرط پذیرش آن ، با اخلاص رنگ و بو پیدا میکند . و اینکه در متون دینی این مقدار به زیارت توجه شده به این علت است که زیارت نیز یک نوع عبادت است که همچون دیگر عبادات در آن شرط است که خالصانه و بدون ریا باشد . وَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ و خدا را از سر اخلاص بخوانید (اعراف ۲۹).
و از طرفی شیطان شیطان دشمن بوده و سوگند یاد کرده که همواره اغواگر و فریبنده انسان باشد: به عزت و جلال تو قسم که تمام خلق را گمراه خواهم کرد مگر خاصان از بندگانت که دل از غیر بریدند و برای تو خالص شدند (ص ۸۲و۸۳ )... و مهمترین جا برای شیطان و جلوه گریش جایی است که بنده خود را در محضر خدا دیده و یا در حال نیایش و عبادت و مناجات با خالق یگانه باشد زیرا این مقام بندگی بیشتر از موارد دیگر شیطان را اذیت و آزار می دهد ، به طوری که هر اندازه که ایمان فرد قوی تر باشد کار شیطان جهت فریب آن مشکل تر است.
پس باید توجه داشت که آفت عبادت ریا بوده و در مساله مورد بحث ما ( زیارتی که انسان ساز است) معرکه جنگ شیطان باحال و هوای معنوی و راز و نیاز عاشقانه زائر با معبود یگانه است و شیطان به هر راه و دلیلی متمسک می شود تا در هر جهت که بتواند چه از نظر اعتقادی ، چه عبادی و چه از نظر امور مادی دنیوی ، شخص زائر را اغوا کند .در این صورت است که شخص ریا کار مرتکب شرک (خفی) شده است ( یعنی در عبادت و بندگیش دچار شرک در عبادت شده ، و نگاه دیگران را در عرض نگاه خداوند می بیند ) فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صالِحاً وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً
و هر که به لقای رحمت او امیدوار است باید نیکو کار شود و هرگز در پرستش خدا أحدی را با او شریک نگرداند ( کهف آیه ۱۱۰).
پس باید در انجام عبادات مراقبت کرد ، زیرا شیطان در صدد است عوامل متعددی را بر عبادت ما مترتب کند از قبیل اینکه هدف از زیارت قصد خود نمایی (ریا) ، کسب موقعیت اجتماعی در بین مردم ، حسادت (چشم و هم چشمی) و... . ولی باید دقت کرد که در پیشگاه ذات اقدس الهی تنها عملی مقبول درگاه اوست که خالصانه و فقط برای او باشد و هدف و غرض از زیارت تقرب إلی الله باشد . یعنی زیارت زمینه ساز تفکر و ایده الهی شخص زائر گردد.
الهی به محمد و آل محمد ص توفیق اخلاص در عمل به ما عنایت بفرما