مذاکرات وین (بر سر احیای توافق هسته ای) به مراحل پایانی خود رسیده و دیپلماتها، مشغول نگارش توافق هستند. برخی دیپلماتهای اروپایی و منابع رسانه ای در غرب معتقدند که احتمال دارد مذاکرات تا کمتر از سه هفته دیگر به پایان رسیده و طرفین، یک "چارچوب توافق " را به عنوان خروجی مذاکرات وین اعلام کنند. فارغ از آنکه واشنگتن و تروییکایی چه نقشه و ترفندی برای "عدم بازگشت واقعی به برجام" و در مقابل"، بازگرداندن ایران به تعهدات برجامی خود" دارند، در اینجا قصد داریم بر روی نقش خاص کنگره در پیشبرد بازی برجامی کاخ سفید اشاره متمرکز شویم.
"کنگره" شاه کلید کاخ سفید در مذاکرات محسوب می شود
مطابق اخباری که از مذاکرات وین منتشر می شود، بسیاری از مطالبات حقوقی، منطقی و معقولی که از سوی جمهوری اسلامی ایران و در مذاکره با اعضای 1+4 مطرح شده است ، به سدی به نام " کنگره آمریکا" برخورد کرده و دولت بایدن نیز با کمال تاسف و تاثر اعلام کرده است که قصد ندارد در مقابل مجلس نمایندگان و سنا ( در پروسه رفع تحریمهای ایران) ایستادگی کند! رابرت مالی مسئول تیم آمریکایی حاضر در نشست وین ( که البته در مذاکرات مستقیم حضور ندارد )، خطاب به دیگر طرفهای دخیل در برجام تاکید کرده است که بایدن نمی تواند برخی تحریمها را به دلیل "لزوم نقش آفرینی کنگره" رفع کند! حتی طرف آمریکایی وقاحت را به نقطه ای رسانده است که "توانایی قانونی رئیس جمهور آمریکا" جهت رفع فوری تحریمهای ضد ایرانی را منکر نشده و در عین حال، گفته است آقای بایدن قصد ندارد در همین سال اول ریاست جمهوری،خود را با جمهوریخواهان و حتی برخی دموکراتها بر سر بازگشت به برجام درگیر کند! بنابراین، ایران باید توافقی را بپذیرد که بتواند رضایت "کنگره" را نیز تامین کند!
این بازی تکراری است
بازی دولت بایدن در این برهه زمانی، کپی برداری کامل از بازی دولت اوباما و تیم مذاکره کننده هسته ای آمریکا در آن دوران است! در آن زمان نیز جان کری و وندی شرمن، هر گاه می خواستند توجیه و بهانه ای برای عدم رفع تحریمهای ضد ایرانی بتراشند، بلافاصله به نام " کنگره آمریکا" اشاره می کردند! نکته جالب توجه اینکه در زمان انعقاد توافق برجام، اکثریت سنا و مجلس نمایندگان در اختیار جمهوریخواهان بود، حال آنکه اکنون اکثریت نسبی کنگره ( هر دو مجلس نمایندگان و سنا) در اختیار دموکراتهاست. اما مشاهده می کنیم که بازی مقامات آمریکایی در این خصوص کمترین تغییری نکرده است!
در این میان، کاخ سفید مشغول هماهنگ سازی دقیق و مو به موی بازی ضد ایرانی خود با کنگره است. در این میان، سناتورها و نمایندگانی که اتفاقا ارتباطات بسیار پررنگ و مستقیمی با کاخ سفید دارند، مشغول هدایت فرآیند پیچیده سازی رفع تحریمها در کنگره هستند. یکی از این افراد " باب منندز" است. سناتور دموکراتی که مخالف اصل توافق هسته ای است ، اما در عین حال، از حمایت پشت پرده کاخ سفید در خصوص ارائه طرح های ضد برجامی در کنگره برخوردار است! ییک از طرح های باب منندز، به طرح " لزوم بسط برجام توسط کاخ سفید" معروف شده است. در این خصوص، اخیرا 43 سناتور آمریکایی که بسیاری از آنها مخالف توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بوده‌اند در نامه‌ای به رئيس جمهوری آمریکا از او خواستند تا برای دستیابی به توافقی بین‌المللی با ایران به موضوعاتی فراتر از برجام بپردازد.
در بخشی از نامه سناتورهای آمریکایی که بیشتر آنها جمهوریخواه هستند آمده است: «ممکن است دموکراتها و جمهوریخواهان اختلافات تاکتیکی داشته باشند اما ما در لزوم جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای و پرداختن به طیف گسترده‌ای از رفتارهای ایران هم‌نظر و متحد هستیم.»
این نامه به سرپرستی سناتور دموکرات باب منندز و سناتور جمهوریخواه لیندزی گراهام نوشته شده و امضای ۴۱ دموکرات و جمهوریخواه دیگر را هم با همراه دارد.همان گونه که اشاره شد، منندز از جمله دموکرات‌هایی است که همواره مخالف مذاکره و گفتگو با ایران بوده و از معدود دموکرات‌هایی به شمار می‌رود که با برجام مخالفت کرد و در زمان بررسی این توافق در کنگره آمریکا در صف جمهوریخواهان قرار گرفت.
اما بهتر است بدانیم که باب منندز، از جمله سناتورها و چهره های تاثیرگذار در تعیین معادلات سیاست خارجی دولت بایدن محسوب می شود و در کمپین انتخاباتی بایدن نیز نقش یک مشاور ویژه را برای وی ایفا می کرد. آنچه مسلم است ، اینکه دولت بایدن و مذاکره کنندگان آمریکایی در وین، از نقش آفرینی خاص باب منندز در پیچیده سازی پروسه بازگشت آمریکا به برجام و جلوگیری از رفع برخی تحریمها استقبال کرده و حتی خود در پیشبرد و هدایت این بازی، با منندز همکاری کاملی دارند.
باب منندز در بخشی از نامه ای که اخیرا در کنگره تهیه کرده و به امضای دهها سناتور دیگر رسانده ، نوشته است :
"ما با نگاه به آینده، کاملا اعتقاد داریم که شما [جو بایدن] باید از تمام ظرفیت‌ها و ابزارهای دیپلماتیک و افتصادی و همچنین در هماهنگی با متحدان ما در شورای امنیت سازمان ملل و همچنین منطقه استفاده کنید تا به توافقی دست یابید که برای همیشه ایران را از دستیابی به سلاح هسته‌ای باز دارد و به طور معناداری فعالیت‌های بی‌ثبات کننده !این کشور در سراسر خاورمیانه و همچنین برنامه موشکی بالستیک ایران را محدود کند.»
سناتورهای هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه بارها تاکید کرده اند که اگر هرگونه توافقی که با ایران( در خصوص بازگشت به برجام) منعقد می شود، با اهداف کلان ضد ایرانی آمریکا مغایرت داشته باشد، در عمل جلوی رفع تحریمهای ضد ایرانی را از طریق وضع قوانین بازدارنده خواهند گرفت.
فراموش نکنیم که مجلس نمایندگان و مجلس سنای آمریکا سابقه این اقدامات را در سالهای 2016 ( زمان اجرایی شدن توافق برجام ) تا سال 2018 ( زمان خروج دولت سابق آمریکا از برجام) داشته اند. از این رو تکرار این بازی مشترک کاخ سفید –کنگره در برهه زمانی فعلی نیز اجتناب ناپذیر خواهد بود.در هر حال، با نزدیک تر شدن احتمالی به زمان اعلام یک چارچوب اولیه توافق میان بازیگران دخیل در برجام، شاهد نقش آفرینی در ظاهر "سلبی تر" و در عمل " عمیق تر" کنگره آمریکا با دولت بایدن خواهیم بود.
سناریویی که اوباما در هماهنگی مطلق با کنگره آمریکا و در ماههای منتهی به امضای سند برجام چیده بود، اکنون دقیقا به همان صورت ، توسط جوبایدن در حال تکرار است. اما سوال اصلی اینجاست که اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان و وزارت امور خارجه، چنین مسئله ای را تا چه اندازه ای جدی گرفته اند؟! به راستی مذاکره کنندگان ما جهت مهار این بازی "قطعی" و " ضد ایرانی" مشترک از سوی کاخ سفید و کنگره آمریکا ، چه راهکاری را در پیش گرفته اند؟!