دکتر فاضل جواد الهلالی استاد دانشگاه کوفه در پنجمین نشست از سلسله پیش‌رویدادهای دومین همایش بین‌المللی «افول آمریکا؛ جهان پساآمریکا» با بیان این که در باب حضور یا عدم حضور آمریکا در عراق دو دیدگاه وجود دارد، ادامه داد: گروه نخست معتقدند باید نسبت به حضور آمریکا در عراق موضعی متوازن اتخاذ کرد چراکه حضور این کشور می‌تواند منافعی به همراه داشته باشد. این در حالی است که گروه دوم بر این باورند که آمریکا و تمامی اشغالگران باید از عراق خارج شوند و در تمامی ابعاد نظامی و سیاسی به این حضور آمریکایی‌ها پایان دهیم.
وی با بیان این‌که صحیح نبودن دیدگاه نخست یعنی کارآمدی حضور آمریکا را در نشانه‌های این حضور می‌توان به وضوح مشاهده کرد، ادامه داد: برای مفید یا مضر بودن آمریکایی‌ها باید به چند پرسش پاسخ داد. این که آیا حضور آمریکا به عزت عراق کمک کرده یا در بهبود وضع عراق تغییری ایجاد کرده است؟ آیا به افزایش امنیت، ثبات اقتصادی، سیاسی یا فرهنگی این کشور قوت بخشیده یا در جهت تضعیف آن برآمده است؟ نشانه‌ها حضور آمریکا نه تنها در عراق بلکه در منطقه به اثبات رسانده این حضور جز پیامدهای آسیب‌آفرین، مشکلات متعدد و ایجاد آشوب و ناامنی، دستاورد دیگری به ارمغان نیاورده است. بنابراین، باید به حضور این کشور در منطقه پایان داده شود.
دکتر فاضل جواد الهلالی، با اشاره به شکست شعارهای آمریکا در ایجاد امنیت و ثبات در منطقه به عنوان عاملی برای پایان یافتن حضور این کشور در عراق، افزود: گروه های مقاومت معتقدند که آمریکا در شعار نبرد با داعش شکست خورد و نتیجه این حضور، علاوه بر تحقیر عراق، به شهادت رسیدن نیروهای عراقی و از جمله فرماندهان برجسته مقاومت همچون شهید حاج قاسم سلیمانی و شهید ابو مهدی المهندس بود. این گروه معتقدند که باید به شرق تعاملات را افزایش داد و با قرار دادن تقویت تعاملات اقتصادی راه ابریشم، زمینه را برای توسعه همکاری اقتصادی با چین افزایش داده و خلأ عدم حضور آمریکا در منطقه پر شود.
پژووهشگر امور عراق از شکست دیدگاه توزان باورمندان به حضور آمریکا در برابر سیاست به صفر رساندن بحران گفت و ادامه داد: معتقدان به حضور آمریکا به رویکرد توازن باور دارند و اظهار می‌کنند وحدت رویه و دیدگاه مشترکی در میان مسئولان عراقی وجود ندارد و این مشکل به سیاست خارجی نیز سرایت کرده و مشکلاتی را به همراه آورده است بنابراین می‌بایست در رویکرد نسبت به حضور آمریکا توازن ایجاد شود. اما این سیاست توازن شکست خورده و باید به سوی سیاست به صفر رساندن بحران‌ها حرکت کنیم؛ این موضوع صرفاً توسط گروه‌های جهادی و مقاومت عراق ممکن می‌شود. انتخابات پیش روی عراق به ما کمک می‌کند که سیاست‌های آینده نسبت به آمریکا اصلاح شده و کشور در مسیر به صفر رساندن این بحران‌ها پیش برود.
وی همچنین تعامل گروه‌های مقاومت و شیعه ایران و عراق را لازمه موفقیت سیاست به صفر رساندن بحران‌ها دانست و گفت: موفقیت این راهبرد در گروی توسعه همکاری با شرق و افزایش همکاری‌ها با چین و همچنین توسعه تعامل و همکاری با محوریت گروه‌های مقاومت است که ایران در راس آن قرار دارد و می‌تواند خلأ حضور آمریکا را پر کند.
«بحران‌های اقتصادی» به پایان حضور آمریکا در منطقه سرعت بخشیده است
در بخش دوم این نشست دکتر «هیثم خزعلی» پژوهشگر و تحلیلگر سیاسی با اشاره به نمود افول آمریکا در کاهش پایگاه‌های نظامی مستقر در منطقه عنوان کرد: آمریکا به شکل سیاسی و فرهنگی و نظامی در عراق سلطه پیدا کرده و بخش عمده پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه در عراق مستقر است. بعد از روی کار آمدن بایدن، آمریکایی‌ها سعی کردند تجدید نظری در حضور نظامی خود در منطقه داشته باشند؛ دلیل این امر بحران‌های اقتصادی و هزینه سنگینی است که پایگاه‌های نظامی بر این کشور تحمیل می‌کرد.
وی با اشاره به ضعف آمریکا در رقابت تنگاتنگ اقتصادی با چین به عنوان عامل دیگری برای کاهش حضور در منطقه افزود: جنگ اقتصادی موجب شده است فاصله آمریکا با چین کم‌تر شود و حتی در مقاطعی، چین از آمریکا در عرصه اقتصاد پیشی بگیرد.
شمارش معکوسی که برای خروج از عراق هم گذاشته‌اند در همین راستا و به دلیل هزینه‌های سنگین مالی است که این حضور، بر دوش آمریکا قرار داده است. دلیل عمده این حضور، صیانت و حفاظت از رژیم صهیونیستی بود و تلاش‌های گروه‌های مقاومت، این سلطه را در هم شکسته است.
به گفته این پژوهشگر حوزه سیاسی، چین به دنبال این است که تمدن خود را توسعه و راه ابریشم را گسترش دهد و جنگ درگرفته اقتصادی آمریکا و چین که به تضعیف این کشور منجر شده، آنها را بر این داشته که از هرینه‌های خود در منطقه به واسطه پایگاه‌های خود بکاهند.
دکتر هیثم خزعلی با بیان این‌که آمریکا پس از عقب‌نشینی، تلاش می‌کند حضور و سیطره خود را در سه محور ادامه دهد، افزود: در محور نخست از طریق صندوق جهانی پول سیطره خود را بر اقتصاد عراق ادامه خواهد داد. این صندوق به واسطه پول‌هایی که به بانک های عراق داده، وابستگی را در اقتصاد عراق ایجاد کرده و به نوعی اقتصاد این کشور را شرطی کرده است.
وی، دومین محور را در انعقاد موافقت‌نامه‌ها به منظور حفظ سلطه بر منابع نفتی و گازی عراق دانست و بیان کرد: سلطه بعدی این است که آمریکایی‌ها سعی می‌کنند با توافق نامه‌هایی که ایجاد می‌کنند بر منابع اصلی اقتصاد عراق تسلط ایجاد کنند و منابع نفت و گاز عراق را در دست بگیرند تا از این کشور باج گیری کنند. گروه‌های انتخاباتی که اکنون در انتخابات پیش روی عراق حضور دارند، باید به این موضوع توجهی ویژه داشته، موافقت نامه‌هایی که حیثیت و اقتصاد عراق را به خطر می‌اندازد، لغو و از اجرای آن جلوگیری کنند.
خزعلی سومین محور سلطه آمریکا را فرهنگی عنوان کرد و افزود: از سلطه فرهنگی آمریکا هراسی نداریم چراکه به واسطه غنای فرهنگی دینی و اسلامی، اربعین و همچنین حوزه‌های علمیه و پایگاه‌های اسلامی در این کشور می‌توانیم به بازسازی فرهنگی عراق مبتنی بر آموزه‌های دینی، فرهنگی و شعائر اسلامی و شیعی بپردازیم.
وی با بیان این‌که فشارهای فرهنگی و تلاش گروه‌های مقاومت باعث می شود آمریکایی ها زودتر از کشور عراق و منطقه و خارج شوند، ادامه داد: همچنین رقابت های اقتصادی با چین و بحران‌های اقتصادی داخلی آمریکا، باعث می شود که زودتر به حضور خود در این منطقه خاتمه دهند.
تعامل با ایران در عرصه‌های علمی و دانشگاهی
دکتر هیثم خزعلی با اشاره به نقش ایران در تعاملات علمی، فناورانه و فرهنگی با عراق گفت: تفکر غالب در عراق نزدیک به تفکر انقلابی است و حوزه علمیه نجف می تواند این تفکر انقلابی را در منطقه توسعه دهد؛ به واسطه همین نزدیکی نیز تفکر ایران و انقلاب اسلامی را در منطقه ترویج داده است. با تعامل مراکز علمی، اندیشگاه‌ها، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های ایران و عراق می‌توان به تحول فرهنگی و ارتقای دو کشور دست یافت. ایران با دانشگاه‌های برجسته‌ای که مورد قبول جامعه جهانی است که می‌تواند به عراق کمک کند. تبادل دانشجو و تعاملات دانشگاهی و فرهنگی بین دانشگاه‌های دو کشور نیز در مسیر ترویج و اشاعه فرهنگ دینی و انقلابی می‌تواند راه‌گشا باشد.
دومین همایش بین‌المللی «افول آمریکا؛ جهان پساآمریکا به همت دانشگاه جامع امام حسین (ع) و دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام، و با همکاری دانشگاه و موسسات پژوهشی در تاریخ 11 آبان ماه برگزار خواهد شد.