به گزارش بصیرت، در روزهای گذشته موضوع حذف قیمت گذاری دستوری از صنعت خودرو توسط مسوولین امر رسانه ای شد. موضوعی که در سال های گذشته و بعد از قیمت گذاری دستوری یکی از اصلی ترین خواسته های کارشناسان و خودروسازان بود. چرا که این موضوع را عامل زیان ده بودن صنعت خودرو و ایجاد رانت در این بازار می دانستند.
بصیرت در گفت و گو با مرتضی مصطفوی کارشناس بازار و صنعت خودرو به این موضوع پرداخته که آیا با حذف قیمت گذاری دستوری خودرو، می توان انتظار کاهش قیمت خودرو را داشت؟
در موضوع حذف قیمت گذاری دستوری که کارخانه های خودروساز ده درصد نرخ قبلی خود را افزایش دادند اما با ورود دولت این موضوع منتفی شد بحث مهمی که باید مطرح شود موضوع قدرت خرید مردم است، یعنی وقتی مردم قدرت خرید نداشته باشند آیا دلالان باز وسط بازار برای سوداگری حاضر می شوند؟
آیا این موضوع می تواند به کاهش قیمت خودرو منجر شود؟
اگر به خاطر داشته باشید در سال 93 بسته خروج از رکود برای خرید خودرو از سوی دولت وقت داده شد. آن زمان با توجه به اینکه مردم رغبتی به خرید خودرو با این کیفیت پایین و قیمت بالا نداشتند، دولت تلاش کرد تا این موضوع را با اعطای وام درست کند. اما وضعیت کنونی با وضعیت قبل متفاوت است یعنی با اطمینان نمی توان گفت حتی کاهش قدرت خرید مردم ونبود متقاضی می تواند منجر به کاهش نرخ خودرو شود.
به چه دلیلی؟
به این دلیل که اگر واردات خودرو آزاد نشود و اگر قیمت دلار ثابت نماند قطعا قیمت خودرو نیز روند صعودی به خود می گیرد. به عبارت دیگر اگر دلار گران شود بازار خودرو در روند کاهشی قرار نمی گیرد. به عنوان مثال، قیمت خودروی وارداتی مثلا اگر12 هزار دلار است، این قیمت براساس دلار همیشه 12 هزارتاست اما در ایران ماجرا فرق می کند. کاهش یا افزایش نرخ دلار باعث کاهش یا افزایش قیمت خودرو می شود. به این دلیل که بخش قابل توجهی از بازارهای ما وابسته به دلار هستند و چون نرخ دلار دائما در حال نوسان است و احتمال افزایش قیمت وجود دارد قطعا این موضوع می تواند منجر به عدم کاهش نرخ خودرو شود.
به نظر شما حذف قیمت گذاری دستوری به نفع مردم است یا خودروساز؟
خودروسازان معتقدند حذف قیمت گذاری دستوری به نفع مردم است، اما وقتی رانت ایجاد می شود و در بازار تقاضا برای خرید خودرو بالاست و چون خودروساز قادر به عرضه خودرو برای پوشش دادن همه تقاضای زیاد بازار نیست قطعا عده ای خاص که دلال نامیده می شوند به دنبال استفاده از رانت موجود هستند. یعنی هر کسی نمی تواند خودرو بخرد اما همه متقاضی خودرو هستند. هر کسی نمی تواندخودرو بفروشد اما همه متقاضی خودرو هستند. در چنین وضعیتی رانت ایجاد می شود.برای صنعت رانتی فرقی نمی کند که قیمت گذاری دستوری باشد یا قیمت آزاد، یعنی اگر دلال ببیند که نرخ دلار افزایش پیدا می کند و چشم انداز نرخ دلار نیز افزایشی است، دلالان حس می کنند اگر الان هم خودرو را گران بخرند، چون با افزایش نرخ دلار گران تر می شود بنابراین متقاضی خرید خودرو می شوند، چون می دانند در بازار همواره عده ای متقاضی هستند.
به نظر شما سیاست گذاری که روی صنعت خودرو شده در جهت نیل به تامین منافع کدام یک از دهک ها وگروه های جامعه است؟
ببینید متاسفانه 40 درصد جامعه خودرو ندارند. یعنی بین دهک 1 تا 5 جامعه اکثرا خودرویی ندارند بنابراین دارندگان خودرو یعنی 60 درصد دارندگان خودرو از دهک 5 به بالا هستند. بعضی از مردم جامعه که جزء دهک های بالا هستند چند خودرو دارند.
بنابراین می توان دریافت بازار خودرو دغدغه ای برای دهک های پایین جامعه ندارد، لذا پولی برای خرید خودرو ندارد. اما اگر شرایط اقتصادی دچار ثبات شود. واردات خودرو آزاد شود و شاهد ثبات ارزی باشیم با توجه به اینکه خودروی ساخته شده روی دست خودرساز می ماند.
اما در حال حاضربه دلیل عدم واردات خودرو و تقاضای دلالی بالا به هر حال تقاضا وجود دارد و قیمت کاهش نمی یابد. متاسفانه خودروسازان به جای افزایش کیفیت محصولات خود تلاش می کنند سیاسیون را راضی کنند. آنها با ادبیات های قشنگ و تاکید براینکه خودروساز زیان ده و در حال ورشکستگی است مساله قیمت گذاری دستوری و حذف آن را برجسته کردند، در صورتی که قیمت گذاری دستوری یک عامل است هزاران عامل دیگر در صنعت خودروسازی مهم است، مثل تامین مواد اولیه ، مافیایی که در واردات قطعه و در صنعت خودرو سازی وجود دارد، اما دولت فقط به سراغ قیمت گذاری دستوری رفته است.