ناامنی و آشوب در چند روز اخیر در قزاقستان باعث شده است که این کشور به کانون اصلی توجهات بین المللی تبدیل شود. آمریکا و سایر کشورهای غربی بحران قزاقستان فرصتی مناسب برای تسویه حساب با روسیه می دانند و بدنبال بهره برداری از تحولات آسیای میانه است. وضعیت مناسب تولید محصولات کشاورزی در قزاقستان باعث شده است که بسیاری از کشورهای واردکننده محصولات کشاورزی در جهان نظیر چین و کشورهای حاشیه خلیج فارس تمایل به سرمایه گذاری این کشور کنند. نکته دوم در مورد قزاقستان این است که از لحاظ انرژی نیز وضعیت این کشور خوب است و هم اکنون بخش عظیمی از درآمد خود را از طریق فروش نفت بدست میاید.
بررسی جایگاه قزاقستان از نظر ذخایر نفتی جهان
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بصیرت به نقل از ژئواکونومیک نیوز، این روزها اوضاع قزاقستان به عنوان ثروتمندترین کشور آسیای میانه به دلیل افزایش قیمت سوخت متشنج است. لازم است تا نگاهی به ذخایر این کشور داشته باشیم؛ ذخایر قطعی نفت قزاقستان از سال ۲۰۰۷ به ۳۰ میلیارد بشکه رسیده است، این رقم تا سال ۲۰۰۶، ۹ میلیارد بشکه بود .این کشور آسیای میانه با داشتن ۱۷۲ میدان نفتی ۳ درصد از کل ذخایر نفتی جهان را به خود اختصاص داده است، استان آتیراو با بیش از ۷۵ میدان دارای بیشترین میزان میدان نفتی و میدان تنگیز با ذخایر ۷۸۱.۱ میلیون تنی بزرگترین میدان نفتی جهان است. به گفته اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، میدان کاشاگان همچنین بزرگترین میدان نفتی قزاقستان است که ذخایر آن بین ۷ تا ۱۳ میلیارد بشکه نفت خام تخمین زده می‌شود. قزاقستان تا پایان سال ۲۰۲۰ در رتبه دوازدهم فهرست کشورهای دارای بیشترین ذخایر نفتی اثبات شده در جهان قرار داشت.
اهمیت ژئوپلتیکی قزاقستان
کشور قزاقستان از شمال با روسیه، از شرق با چین، در جنوب شرقی با قرقیزستان، در جنوب با ازبکستان و در جنوب غربی با ترکمنستان همسایه است. سواحل شمال شرقی دریای خزر در خاک این کشور قرار دارد. موقعیت جغرافیایی کشور قزاقستان بنحوی است که غرب بخصوص آمریکا تصور می کند با تسلط بر این کشور به راحتی می تواند بر دو کشور رقیب خود ( چین و روسیه) به راحتی از لحاظ امنیتی و اقتصادی و نظامی تاثیر بگذارد. به عبارت بهتر غرب از دریچه کشور قزاقستان بدنبال تاثیرگذاری بر رقبای خود می باشد. قزاقستان و پایگاه فضایی بایکونور اصلی ترین مرکز فضایی مورد استفاده روسیه و محل پرتاب فضاپیماهای این کشور محسوب می‌شود؛ همچنین این کشور از بزرگترین دارندگان و استخراج کنندگان معادن اورانیوم دنیا در ۷۰ سال گذشته بوده است.
ناامنی در قزاقستان
گران شدن سوخت LPG باعث شد از۵ ژانویه روز چهارشنبه، تظاهرات و نا آرامی‌های گسترده ای در مناطق مختلف کشور قزاقستان آغاز شود و مردم معترض به خیابان‌ها ریختند. بلافاصله کاسیم توکایف رئیس جمهور این کشور اقدام به برکناری نخست وزیر "عسکر مامین" کرده و معاون وی "علیخان اسماعیلوف" را به سمت نخست وزیری منصوب کرد.
اقدام رئیس جمهور معترضین را آرام نکرد و آنها با رد این اقدام درخواست‌های خود برای پایان آشوب در این کشور را چنین اعلام کردند.: الف: بازگشت به قانون اساسی ۱۹۹۳(کاهش اختیارات رییس جمهور) ب: تغییر نظام حاکم ج: انتخاب فرمانداران محلی توسط مردم د: آزاد شدن فعالان مدنی ه: انتخاب نشدن رییس جمهور جدید از افراد نظام کنونی.
اوضاع که در قزاقستان با تظاهرات مردم به صورت مسالمت آمیز ادامه داشت، یکدفعه رسما به شورش خشن و تخریب اموال عمومی و غارت مراکز دولتی و نظامی تبدیل شد. معترضان ساختمان شورای شهر آلماتی پایتخت سابق قزاقستان را به آتش کشیده و با کنترل چندین مرکز نظامی اقدام به پخش اسلحه و مهمات بین معترضین کردند. خبرگزاری فرانسه به دنبال شورش، ناآرامی و خشونت‌های چند روز اخیر در قزاقستان خصوصا در آلماتی، پایتخت پیشین این کشور را همچون «شهر ارواح » توصیف کردند که در آن اکثر بانک‌ها، سوپرمارکت‌ها و رستوران‌ها همچنان بسته‌اند. شهر آلماتی پر از لاشه خودروهای سوخته است و خودروهای زرهی پلیس در خیابان‌ها گشت‌زنی می‌کنند. همزمان، بنا به اعلام کمیته امنیت ملی قزاقستان کریم ماسیموف روز پنج شنبه به دنبال آغاز تحقیقات علیه او به اتهام «خیانت بزرگ» بازداشت شد. کریم ماسیموف که متحد نزدیک نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهوری پیشین قزاقستان محسوب می‌شود دو بار بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۲ و سپس ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ نخست‌وزیر قزاقستان بود.
تلاطم غرب از تحولات قزاقستان
غربی‌ها به خصوص آمریکا، همواره به دنبال حضور جدی و همپیمانی با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز بوده‌اند. کارشناسان معتقدند که هرکس بتواند بر آن تسلط یابد، کنترل جهان را در دست خواهد داشت. از سوی دیگر، قزاقستان از آن جهت برای واشنگتن مهم است که با پیگیری نظربایف، آن ها فضای مهمی را از آسیای مرکزی از دست دادند. شاید کمتر رسانه‌ای در این روزها به این موضوع می‌پردازد که با مشارکت جدی قزاقستان بود که در سال2005 زمینه اخراج آمریکا از آسیای مرکزی تا حد زیادی فراهم شد.
تحولات اخیر باعث شد واشنگتن که گمان برد می‌تواند از اوضاع بوجود آمده در قزاقستان به نفع اهداف خود در تحت فشار گذاشتن روسیه استفاده کند، در واقع بنظر می رسد که تحولات به وجود آمده در آسیای میانه بعنوان هارتلند دنیا باعث شود که ایالات متحده بلافاصله به فکر تسویه حساب با روسیه باشد. به این معنی که آمریکا سعی دارد به موازات بحران اوکراین جبهه جدیدی را برای تحت فشار قراردادن روسیه باز کند که با اعزام نیروهای ارمنستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان و روسیه به این کشور برای برقراری آرامش و صلح در این کشور بشدت شگفت‌زده شد. بدیهی است که نیروهای صلح سازمان پیمان امنیت جمعی خواست تا با ورود به این کشور در آرام سازی و حفظ و برقراری امنیت به نیروهای قزاقی کمک کنند. شگفتی آمریکا را می‌توان در نطق سخنگوی کاخ سفید دید که گفت "برای آمریکا قانونی بودن درخواست مقامات قزاقستان جهت استفاده از نیروهای سازمان پیمان امنیت مشترک در این کشور جای سوال دارد". وزیر خارجه دولت بایدن نیز در هشداری به دولت قزاقستان، درباره تاثیرگذاری ارتش روسیه بر وضعیت سیاسی قزاقستان بعد از حضورشان در این کشور گفته بود شاید «رژیم قزاقستان» نتواند کنترل دوباره خود بر کشور را به دست آورد. او در همین ارتباط تصریح کرد: «درسی که از تاریخ اخیر می‌توان گرفت این است که زمانی که روس‌ها به خانه شما بیایند، گاهی اوقات بسیار سخت است که آنها را وادار به خروج از آنجا کنید».
ماهیت ناامنی های قزاقستان
کنستانتین کوساچف رییس کمیته روابط خارجی شورای فدراسیون روسیه(مجلس عالی روسیه) در فیسبوک نوشت: "در میان معترضان قزاقستان، شبه نظامیانی از کشورهای خاورمیانه از جمله افغانستان، حضور دارند".
کارشناسان و تحلیلگران معتقدند که حوادث رخ داده در قزاقستان، چیزی فراتر از اعتراض مردمی به گران شدن سوخت بوده و شواهد زیادی از دخالت مستقیم غرب در سازماندهی اعتراضات و آشوب عمومی در این کشور وجود دارد. برخی دیگر معتقدند که در قزاقستان به دلیل جبر جغرافیا و فعالیت جریان‌های فکری و سیاسی بسترهای بسیاری برای حرکت‌های ایدئولوژیک وجود دارد. همین بسترها باعث شد تا بیش از 8 هزار نفر از کشورهای آسیای مرکزی فقط عضو داعش شوند و عددی بیش از این هم عضو سایر گروه‌های تروریستی فعال در شمال سوریه. همپیمانی آمریکا با گروهای تکفیری و داعشی که در سوریه و عراق خود را ثابت شد، باعث شده است، عده ای با این گزاره که آمریکا با استفاده از نیروهای داعشی، احتمالا اوضاع قزاقستان را وخیم تر کند..
با این حال روسیه نیز با توجه به اهمیت کشور قزاقستان در امنیت خود، بی تفاوت به موضوع نخواهد بود و اجازه بازیگری غرب را نخواهد داد. ورود کشورهای عضو امنیت جمعی به قزاقستان و نحوه مدیریت اوضاع اوکراین توسط روسیه، باعث شده است که ایالات متحده به همراه سایر کشورهای اروپایی در موقعیت ضعیفی قزرار گیرند. نکته پایانی این است که اصولا دموکراتها در آمریکا، بدنبال راه اندازی آشوب و فتنه و انقلاب های رنگی در کشورهای مختلف می باشند و در این زمینه سابقه طولانی مدت دارند.