یکی از مهمترین و اساسی ترین دلیل بحران اوکراین را می توان اقدام‌های خودسر ناتو و آمریکا در شرق اروپا ارزیابی کرد. ناتو پیمانیست که در تقابل با اتحاد جماهیر شوروی (بخوانید روسیه) بوجود آمده است.
روسیه معتقد است که ناتو برخلاف وعده‌های خود در هنگام سقوط دیوار برلین مبنی بر عدم گسترش خود به شرق اروپا در سال‌های اخیر در چندین مرحله خود را به مرزهای روسیه نزدیک کرده است، عضویت کشورهایی مثل رومانی، بلغارستان، لتونی و لیتوانی حوزه نفوذ روسیه را به شدت کاهش داده است. حال آن که به عقیده اکثر کارشناسان ناتو اصلا توانایی دفاع از این کشورها را در برابر حمله احتمالی روسیه ندارد، به هر حال روسیه مجبور بود که در مقابل گسترش ناتو به شرق بایستد وگرنه دیر یا زود اوکراین و گرجستان نیز به دامان غرب می‌افتادند.
رئیس جمهور روسیه معتقد است که ناتو در اسناد خود مسکو را دشمن خطاب می‌کند و غربی‌ها با وضع تحریم‌ها بدنبال جلوگیری از رشد اقتصاد روسیه هستند. بنابراین روس‌ها واکنش نظامی به اوکراین را برای جلوگیری از گسترش ناتو به حیاط خلوت خود تلقی می کنند که ممکن است در روزها و هفته های آینده این واکنش شدت بیشتری نیز به خود بگیرد. بررسی ها نشان می دهد که حمله روسیه به اوکراین با ترکیبی از حملات سنگین توپخانه ای ، راکتی ، موشک های کروز و بالستیک در کنار حملات هوایی بوده است و فعلا و بر اساس اخبار رسیده مراکز نظامی ، خصوصا پایگاه های هوایی و مراکز کنترل و فرماندهی جزو اهداف اولیه حملات روسیه بوده است.
معاهده بوداپست و زوال اوکراین
طبق معاهده بوداپست آمریکا و انگلیس متعهد به حمایت کامل از اوکراین در مقابل حملات نظامی شده اند. در واقع در سال 1373، اوکراین با امضای معاهده "بوداپست" به همراه آمریکا، انگلیس و روسیه، متعهد شد که کلیه سلاح های هسته ای خود را تحویل دهد و در مقابل آمریکا و انگلیس تعهد کردند که از امنیت و تمامیت ارضی اوکراین درمقابل هرگونه تجاوز خارجی حمایت کنند . اوکراین به این تعهد خود به طور کامل عمل کرد اما از آن به بعد به یک کشور حاشیه ای و آسیب پذیر تبدیل شد.
"یوری کاستنکو" سیاستمدار معروف اوکراینی در کتاب " اوکراین و خلع سلاح هسته ای" چنین نوشته است: " همه ما (اوکراینی ها) فریب خوردیم و برای آن معاهده دست زدیم، بنابراین همه ما مقصریم. خلع سلاح هسته ای با توافق و کف و سوت ملت اوکراین و با حمایت رسانه ای و تبلیغاتی انجام شد. اما اکنون مشخص شده که آن ارزیابی ها کاملا اشتباه بوده است. گویی اوکراین، عراق دوم شده که نظام آن با تهاجمی بین المللی سرنگون شد و در حال حاضر به سمت تکه تکه شدن و غرق شدن در بحران های گوناگون پیش می رود".
واکنش غرب به حمله روسیه چه خواهد بود؟
یکی از مهمترین اشتباه راهبردی دولت اوکراین چیدن پازل بازی بر اساس وعده های غرب بوده است. در بحران فعلی اوکراین و روسیه، آنچه تا کنون مشخص گردیده این است که حمایت جهان غرب از اوکراین در حد اعمال تحریم های جدید و گوناگون علیه روسیه باقی خواهد ماند و جهان غرب به رهبری آمریکا هرگز به خاطر اوکراین، اقدام به برخورد نظامی با روسیه نخواهد کرد، زیرا هرگونه درگیری نظامی بین روسیه و جهان غرب به جنگ جهانی سوم و جنگی با سلاح های اتمی تبدیل خواهد شد. قطعا اوکراین چنین ارزشی برای جهان غرب ندارد.
بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس در تماس تلفنی با زلنسکی گفت: از وقایع در حال وقوع در اوکراین وحشت زده شده و امیدوار است «اوکراین بتواند مقاومت کند» و بریتانیا «در این دوران تاریک» در کنار اوکراینی‌ها ایستاده است. وزیر اقتصاد آلمان هم اعلام کرد: پس از عملیات نظامی روسیه در اوکراین، آلمان مجبور به خرید گاز و زغال سنگ از کشورهای دیگر خواهد شد.
ترامپ نیز در گفت‌وگو با شبکه «فاکس‌نیوز»، بایدن را مقصر حمله روسیه به اوکراین دانست و گفت: پوتین در دوران دولت من به دلایل بسیار خوبی به اوکراین حمله نمی‌کرد و من یک روز برای شما توضیح خواهم داد. بایدن نیز در یک موضع منفعل گونه گفت که تحولات اوکراین بشدت زیر نظر گرفته است.
آنچه از موضع گیری های غربی می توان برداشت کرد این که اولا اروپا خود توان تامین امنیت را ندارد و از یک چنددستگی رنج می برد، چرا که اروپا دیگر واحد نیست. ناتوانی اروپا در تامین امنیت انرژی بخصوص گاز باعث شده است آنها خود را وسط بحران ببینند و نه می توانند خود را جدا کنند و نه توان پیشروی دارند. بنابراین غرب نه تنها ناتوان از حمایت عمل گرایانه از اوکراین است بلکه ضعف و آسیب پذیری اروپا با این اقدام روسیه نمود بیشتری پیدا کرده است.
بهره سخن
بدون شک با این اقدام روسیه، تحولات بین المللی وارد مرحله جدیدی شده است که نگرش ها به حوزه بین المللی را تغییر داده است و "ایده امنیت قابل معامله نیست" بعنوان اساسی ترین تفکر در جامعه بین الملل به جای اقتصاد و لیبرالیسم مطرح می شود. به طوری که "الکسی گونچارنکو"، نخست وزیر اوکراین، به فاکس نیوز گفت: "اوکراین تنها کشوری در تاریخ بشر است که تسلیحات هسته‌ای خود را با تضمین آمریکا، انگلیس و فدراسیون روسیه، واگذار کرد در حالیکه سال ١٩٩۴ سومین قدرت هسته‌ای جهان بود. حالا که بمباران و کشته می‌شویم، این تضامین کجا هستند؟"