علی علیزاده کارشناس مسائل بین‌المللی به بررسی نتایج سفر اخیر جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا به رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی پرداخت.
علیزاده در این مصاحبه با اشاره به حمله صدام به کویت در سال 1990، اظهار داشت: صدام حدود 150 کیلومتر از مناطق کویری مرزی بین عراق و عربستان را اشغال کرد؛ ملک فهد از این اقدام ترسید و احساس تهدید وجودی کرد. یکی از پسر عموهای خانواده سلطنتی تماس گرفت و به فهد گفت که می‌تواند او را کمک کند اما این تماس او را بدتر ترساند. این تلفن از اسامه بن لادن بود.
** عربستان بعد از جنگ اول خلیج فارس امنیت را از آمریکا می‌خرید
وی افزود: فهد در مقابل به جورج بوش پدر تلفن کرد و از آمریکا کمک خواست که به جنگ اول خلیج فارس منتهی شد. آمریکا با کمک به عربستان نیروی نظامی به منطقه فرستاد و پایگاه نظامی تشکیل داد؛ این اقدام حدود 150 میلیارد دلار صورتحساب روی دست عربستان گذاشت؛ از آن زمان به بعد عربستان امنیت خود را به عنوان یک کالا از آمریکا خریداری کرد.
علیزاده با اشاره به ماجرای 11 سپتامبر و نقش بدنه داخل عربستان در این جریان به 27 صفحه از پرونده 11 سپتامبر اشاره کرد که لاک گرفته شده و هرگاه به روسای جمهور آمریکا فشار می‌آید می‌گویند ممکن است مجبور شویم این 27 صفحه را منتشر کنیم.
وی ادامه داد: بعد 11 از سپتامبر عربستان فهمید دردانه‌ای نیست که هرکاری بکند و آمریکا کاری نداشته باشد؛ این عدم اعتماد در برجام خودش را نشان داد.
این کارشناس مسائل سیاسی برجام را سندی می‌داند که کاستی های فراوانی دارد ومذاکره‌کنندگان ایرانی می‌توانستند چانه زنی بیشتری در برجام داشته باشند اما برجام، گرفتن چک سفید از عربستان و اسرائیل و پذیرش نسبی ایران بود. علیزاده بر این مبنا گفت: آمریکا حقی نداشت که حقوق هسته‌ای ما را بگیرد اما از آن ادعای سی و اند ساله خود که رژیم چنج(تغییر نظام) بود -در ظاهر- دست برداشت. آمریکا پیش از این از حمله نظامی مستقیم به ایران حرف می‌زد.
** عربستان با پیروزی ترامپ به دوران خوش گذشته برگشت اما...
وی ادامه داد: عربستان بعد از برجام وارد بازی‌های داخلی عربستان شد و چون این بلا را بدنه دموکرات بر سر وی آورد، لابی‌های عربستان هزینه زیادی کردند تا ترامپ انتخاب شود و در نوامبر 2016(آبان 95) که انتخاب شد، در اردیبهشت 96 اولین سفر مهم خود را به عربستان انجام داد. عربستان 400 میلیارد دلار مجدداً خرج کرد تا دوباره به روزهای خوش قبلی برگردد و هرکاری خواست بکند و کسی جلودارش نباشد و به خیال خودش از شر جمهوری اسلامی خلاص شود؛ این ماه عسل در حال طی شدن بود و ترامپ با پول گرفتن این رابطه را ادامه می‌داد.
** ترور حاج قاسم و تهدید ایران پیمانکاری ترامپ برای عربستان بود
علیزاده با اشاره به اتفاقی که در اکتبر 2018 رخ داد و آن هم قتل جمال خاشقچی بود، اظهار داشت: اگرچه دولت عربستان از این جنایت‌ها زیاد داشت اما دموکرات‌ها و بخشی از نظام قدرت در آمریکا به سراغ عربستان رفتند و پرونده خاشقچی را پیگیری کردند. اگر ترامپ کارش به اینجا رسید که حاج قاسم را ترور کند و بگوید می‌خواهم 50 نقطه ایران را بزنم، این اقدامات تا حدی نقش پیمانکاری بن سلمان بود تا منطقه را پرتنش کند. نظام سیاسی آمریکا دنبال افزایش تنش نبود چون می خواست از منطقه به سراغ چین برود.
** روابط آمریکا و عربستان ادامه دارد اما دیگر استراتژیک نیست
این کارشناس سیاست خارجی معتقد است عربستان فهمیده به آمریکا نمی‌شود اعتماد کرد و کالای امنیتی که می‌خریده، نمی‌تواند دیگر به این راحتی تهیه کند. عربستان به دنبال خودیاری و مستقل شدن از لحاظ امنیتی رفته و چرخش به شرق عربستان از اینجا آغاز شد که با چین و روسیه کار می‌کند؛ البته آمریکا و عربستان همچنان با هم رابطه دارند و بین 1500 الی 2 هزار میلیارد دلار پول سعودی‌ها و شاهزادهای سعودی در بانک‌های آنجاست اما استراتژیک بودن روابط دیگر تمام شده و دوطرف به یکدیگر اعتماد ندارند.
وی به اشتباه محاسباتی آمریکا هم اشاره کرد و گفت: بایدن در جنگ اوکراین فکر می‌کرد با یک تلفن عربستان تولید نفت را بالا می‌برد؛ فکر نمی‌کرد اینها چموشی کنند. در حقیقت آمریکا هم اشتباه محاسباتی کرد و نمی‌دانست پیر شده و بچه‌های سابق از وی حساب نمی‌برند. این هزینه زیادی برای بایدن داشت.
علیزاده با اشاره به بحران انرژی در پی جنگ اوکراین، با بیان اینکه ما امسال زمستان سردی خواهیم داشت، ادامه داد: هزینه گاز 700 درصد در قاره گران شده و بهای انرژی به نحو وحشتناکی افزایش یافته است. اگر روسیه تا آبان ماه گاز را باز نکند، مردم یخ خواهند زد. بوریس جانسون می‌گفت این هزینه‌ای بود که ما در دفاع از ارزش‌ها دادیم؛ ارزش‌هایی مثل لیبرالیسم و دفاع از اوکراین و ایستادگی در برابر روسیه و... اما آنها که برای دفاع از ارزش‌ها ما را در سرما نگه می‌دارند با قاتل خاشقچی دست دادند و این لگد زدن به ارزش های خودشان بود. در یک جا با ارزش‌های لیبرالی هزینه سنگینی به مردم وارد می‌کنند و در جای دیگر با کسی که به آن ارزش‌ها پایبند نیست دست می‌دهند.
** عربستان ناچار است به شرق نگاه کند
علیزاده در این گفت‌وگو با بیان اینکه عربستان همچنان موظف است که از آمریکا و انگلستان اسلحه بخرد اما دیگر آن رابطه قدیمی که خلل ناپذیر بود را با هم ندارند و عربستان ناچار است به شرق نگاه کند و با چین رابطه داشته باشد، گفت: امنیت منطقه برای چین مهم است و برای همین عربستان به مذاکره با ایران روی آورده و در نشست‌های بغداد حضور پیدا کرده است.
وی یادآور شد که "آمریکا در دوره افول و پیری، درگیر جنگ داخلی شده و دمکرات‌ها و جمهوریخوان کارشان به زد و خورد رسیده و دعواهایشان را به خیابان کشانده‌اند"؛ علیزاده افزود: دموکرات‌ها برای کنار زدن ترامپ، بر سر پرونده خاشقچی به عربستان فشار آوردند و شعارهای حقوق بشری دادند تا به قدرت برسند؛ ما در ایران متأسفانه سالهاست که دعوای سیاست داخلی را به سیاست خارجه کشاندیم درحالی که هیچ کشوری در سیاست خارجه و استراتژی دچار دوصدایی نیست.
علیزاده دست خالی برگشتن بایدن از آمریکا را ناشی از همین کشاندن دعوا به خیابان‌ها در آمریکا می‌داند و تاکید می‌کند: ما در کشورمان سی سال است این تجربه بد را تکرار کردیم اما اینکه از دهه 70 به بعد یک صدا از سیاست خارجه ما می‌آید خوشحال کننده است.
** بزرگترین خون‌شویی تاریخ در سفر بایدن به عربستان رخ داد
این تحلیلگر سیاسی دستاورد نداشتن سفر بایدن به منطقه را به این دلیل می‌داند که بن‌سلمان همچنان چشمش به سوی ترامپ است و تحویل نگرفتن بایدن احتمالاً ناشی از خط گرفتن از جمهوریخواهان بوده است.
علیزاده ادامه داد: بزرگترین خون‌شویی در این سفر انجام شد و بن سلمان پرونده خاشقچی را شست و خود را تطهیر کرد؛ آمریکا آنقدر امروز دوقطبی شده و بر سر مسائل داخلی همچون سقط جنین، اسلحه فروشی و... دچار تنش هست که دیگر ایران و غرب آسیا حتی جزو ده اولویت اول مردم آمریکا نیست.
وی افزود: مسئله انرژی برای اروپا خیلی بحرانی‌تر از آمریکاست و ضعیف شدن بایدن در برابر روسیه در انتخابات نوامبر تاثیرگذار است. جمهوریخواهان بخاطر این سفر بایدن را تحقیر می‌کنند که نتوانست رهبری غرب را درست انجام دهد.
علیزاده در پاسخ به این سوال که ایران در چنین شرایطی باید چه واکنشی نشان بدهد، اظهار داشت: ایران باید بتواند از خودش یک صدا داشته باشد و این نکته مهمی است. من با دموکراسی و چندصدایی مخالف نیستم اما سیاست خارجه یک کشور متوسط مثل ایران باید یک صدا داشته باشد. کشورهای بزرگ 300 میلیونی با GDP چند میلیارد دلاری وقتی دچار چندصدایی در سیاست خارجه می‌شوند به اضمحلال می‌رسند.
** افکار عمومی در ایران در یک وضعیت کاریکاتوری زندگی می‌کند
این تحلیلگر سیاسی در بخش دیگری از سخنانش گفت: کشورهای منطقه مانند ترکمنستان و سایرین اگرچه کشورهای کوچکی هستند اما فضاهایی را برای ایران باز می‌کنند. بحث ورود به بریکس و شانگهای نقاط مثبت است اما افکار عمومی ایران در وضعیت کاریکاتوری زندگی می‌کنند چون رسانه نداشتیم و بحث‌های مرتبط با سیاست داخلی تصویر یک وضعیت آخرالزمانی برای ما ایجاد کرده است؛ مثلا بحث‌هایی که هفته گذشته کردند که ما یک هفته فرصت داریم به برجام برگردیم یا صحبت از ناتوی عربی و ترس از شکل گیری پدافند هوایی میان کشورهای منطقه و... که جز خنده کار دیگری نمی‌توان کرد! درحالیکه زور واقعی ایران را می‌بینید که همزمان با سفر بایدن، ایران از ناوهای پهپادبر رونمایی می‌کند؛ بایدن برای افزایش نفت و تهدید نیابتی ایران به منطقه آمده بود اما ایران از ناو پهپادبر رونمایی می‌کند و نشان می‌دهد دست آمریکا بسته است.
** در برجام اتفاقی نمی‌افتد؛ وضعیت بایدن آچمز است
وی درباره وضعیت برجام بعد از این سفر گفت: بایدن از یک سو نمی‌خواهد ایران از این قوی‌تر شود اما بخاطر دعواهای داخلی نمی‌تواند به دوره قبل ترامپ برگردد و در یک وضعیت آچمز قرار دارد ؛ بایدن به رغم همه حرف‌ها در فضای رسانه‌ای به همین شکل کج دار و مریز ادامه می‌دهد؛ نه ماشه ای توسط اروپا کشیده می‌شود و نه قرادادی امضا می‌شود و برجام تا آبان ماه و انتخابات میان دوره کنگره همین روال می‌ماند.
** ایران باید قدرت خود را در منطقه نقد کند
علیزاده با بیان اینکه ایران باید روابط را با عربستان عادی سازی کند، گفت: عربستان امروز، عربستان سال 2015 نیست. ظریف در مصاحبه با لیلاز گفت که عربستانی‌ها اعلام کردند نیاز به صلح نداریم و 170 میلیارد در یمن خرج کردند اما هیچ دستاوردی نداشتند. عربستان زیر این فشارها حالا متفاوت رفتار کرده و وارد گفت‌وگو شده است. با مصر هم باید وارد گفت‌وگو شویم؛ ما با قطر رابطه خوبی داشتیم. ایران سه دهه است منطقه را زیر فشار گذاشته و منطقه هم این را فهم کرده و حالا باید قدرت خود را نقد کنیم. بعد از شهادت سردار سلیمانی، آیت‌الله خامنه‌ای دو مسئله را در نماز جمعه مطرح کرد: یکی مسئله فلسطین و دیگری خروج نیروهای آمریکا از منطقه. عملاً خروج نیروها اتفاق افتاده و در غیاب نیروهای نظامی آمریکا، ایران نیروی تعیین کننده است و باید از منظر قدرت، قدرت خود را نقد کند و روابط رقابت و همکاری را پیش ببرد.ما باید با عربستان، مصر، امارات و حتی ترکیه روابط نزدیک‌تری داشته باشیم.