«دوروتی شیا» سفیر فعلی آمریکا در لبنان که همانند سایر دیپلمات‌های آمریکایی در منطقه، هرگز نقش و وظایف یک دیپلمات واقعی را ایفا نکرده، اکنون در آستانه خروج از سفارت آمریکا در بیروت قرار دارد و مأموریت او به پایان رسیده است.
دوروتی شیا؛ مترسک دیپلمات‌های آمریکایی در لبنان
سیاست معمول ایالات متحده در کشورهای منطقه از جمله عراق و لبنان همواره مبتنی بر مداخله در امور داخلی این کشورها بوده است و این مداخلات در لبنان به‌طور مشخص از طریق مهره‌های داخلی واشنگتن و با دستور کار سفارت آمریکا انجام گرفته است. بعد از انتصاب دوروتی شیا به‌عنوان سفیر آمریکا در لبنان در فوریه 2020، حجم دخالت‌های واشنگتن در امور داخلی لبنان به‌شکل قابل‌توجهی افزایش یافت و به سطح علنی رسید.
دوروتی شیا که تقریباً هیچ اقدام دیپلماتیک مؤثری طی 3 سال گذشته در لبنان نداشت، جنگ روانی و رسانه‌ای را به‌عنوان سرفصل تحرکات خود در این کشور قرار داده بود و همواره میان هر جنجال و آشوب جدیدی در لبنان نام شیا نیز به چشم می‌خورد،
به‌عبارت دیگر نقش دوروتی شیا در سایه فعالیت‌های فزاینده سایر دیپلمات‌های آمریکایی در پرونده‌های مهم لبنان تحت‌الشعاع قرار گرفت و به حاشیه رفت، در واقع شیا در منصب خود به‌عنوان سفیر در بیروت، بیشتر نقش یک منشی را برای سایر دیپلمات‌های آمریکایی ایفا می‌کرد. وی به نوعی نقش تبلیغاتی و منشی‌گری برای کسانی چون «دیوید شنکر» معاون وقت وزیر خارجه آمریکا و «آموس هوکشتاین» مشاور ارشد وزارت خارجه آمریکا در امور امنیت انرژی ایفا می‌کرد. دیوید شنکر مسئول پروژه موسوم به «تغییر» و مدیریت گروه‌هایی با هدف تغییر ساختار سیاسی لبنان طبق منافع ایالات متحده بود و هوکشتاین نیز به عنوان فرستاده آمریکا در پرونده ترسیم مرزهای دریایی بین لبنان و فلسطین اشغالی فعالیت می‌کرد.
با وجود اینکه دوروتی شیا رئیس دیپلماسی آمریکا در لبنان بود اما عملا هیچ نقشی در پرونده ترسیم مرزهای دریایی این کشور و فلسطین اشغالی که ایالات متحده ظاهرا «میانجی» آن بود ایفا نکرد. حتی زمانی که دوروتی شیا وعده حل بحران سوخت و برق لبنان را با انتقال انرژی از مصر و اردن به لبنان داد، بسیاری از سناتورهای آمریکایی اعلام کردند که این وعده‌ها سندیتی نداشته و تضمین برای اجرای آنها نیست.
اتاق عملیات آمریکا در لبنان؛ سفارتخانه یا لانه جاسوسی؟
اما با توصیفاتی که از دوروتی شیا ارائه شد، مهمترین سوالی که مطرح می‌گردد این است که برنامه آمریکا برای مرحله بعدی فعالیت سفارتخانه خود در بیروت چیست و کسی که قرار است جایگزین شیا گردد چه ویژگی‌هایی دارد؟ برای پاسخ به این سوال ابتدا باید توجه داشته باشیم که سفارتخانه‌های آمریکا در سراسر جهان همواره بخشی از ابزارهای اطلاعاتی و جاسوسی این کشور به شمار می‌رفته است. علاوه بر آن آمریکا طی دوره اخیر نقش دیپلمات‌های خود را فراتر از ماموریت اصلی آنها گسترش داده و وظایف جدید این دیپلمات‌ها شامل جمع آوری اطلاعات از کشورهای جهان می‌شود؛ به طوری که کارمندان سفارتخانه‌ها شروع به جمع‌آوری اطلاعات از کارت‌های اعتباری، شماره گذرنامه‌ها، برنامه‌های کاری و سایر اطلاعات شخصی از مقامات ارشد خارجی می‌کنند.
مسئولان آمریکایی اینگونه توجیه می‌کنند که نقش اطلاعاتی دیپلمات‌های این کشور ضمن سیاست‌های خارجی آمریکاست و این کاری است که دیپلمات‌های ایالات متحده از سال‌های دور انجام می‌دهند. در این میان دیپلمات‌های آمریکایی که در لبنان حضور دارند از تسلط ویژه‌ای بر مقامات و سیاستمداران لبنانی برخوردارند؛ تا جایی که می‌توانند به مسئولان از جمله وزرای این کشور امر و نهی و آنها را تهدید کنند. تضعیف جایگاه حزب‌الله و مقابله با آن در اشکال گوناگون مهمترین هدفی است که سفارتخانه آمریکا از دو دهه گذشته در بیروت دنبال می‌کرده است.
سفرای ایالات متحده همچنین از اختیار تام برای مداخله در انواع امور سیاسی و امنیتی و ... در لبنان برخوردارند. آنها همچنین مسئول سازماندهی کمپین‌هایی با پوشش‌های مختلف از جمله اجتماعی و بشردوستانه و ... بوده و دارای شبکه‌های ارتباطی و سکوهای رسانه‌ای متعددی در مناطق مختلف لبنان هستند. به همین دلیل است که همواره ردپای آمریکا در هر نوع رویداد سیاسی و امنیتی و اجتماعی و اقتصادی و ... در لبنان دیده می‌شود.
لیزا جانسون؛ زن مرموزی که روابط عمیقی با صهیونیست‌ها دارد
طی دو دهه گذشته اغلب سفرای آمریکا در لبنان زن بوده‌اند و این بار نیز یک زن قرار است مدیریت اتاق عملیات واشنگتن در بیروت را بر عهده بگیرد؛ البته سفیر جدید ایالات متحده ویژگی‌هایی کاملا متفاوت با دوروتی شیا دارد و از وزنه علمی و سیاسی و اجتماعی بالایی برخوردار است.
چند روز قبل کمیته روابط خارجی در کنگره آمریکا جلسه استماع «لیزا آن جانسون» یکی از اعضای ارشد دستگاه دیپلماسی آمریکا را که قرار است به عنوان سفیر جدید و نماینده تام‌الاختیار این کشور در لبنان مشغول به فعالیت شود، برگزار کرد.
قابل توجه است که لیزا جانسون در سخنان خود طی این جلسه چندین بار حزب‌الله را هدف قرار داد و به این ترتیب جهت اصلی ماموریت خود در لبنان را مشخص کرد.
لیزا آن جانسون 57 ساله اصالتا متعلق به ایالات ورجینا در آمریکا بوده و تحصیلات متوسطه خود را در واشنگتن به پایان رساند. او دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته راهبرد امنیت ملی از دانشکده ملی جنگ در سال 2010 و مدرک کارشناسی ارشد امور بین‌الملل از دانشگاه کلمبیاست. جانسون دوره کارشناسی خود را در رشته‌های علوم سیاسی و اقتصاد در دانشگاه استنفورد گذرانده و به زبان فرانسوی و پرتغالی مسلط است.
وی در حال حاضر به عنوان دستیار معاون وزیر خارجه آمریکا فعالیت می‌کند و پیشتر معاون وزیر خارجه در دفتر بین‌المللی مبارزه با مواد مخدر بود. لیزا جانسون قبل از این منصب معاونت فرمانده و مشاور امور بین‌المللی دانشکده ملی جنگ آمریکا را بر عهده داشت. او از سال 2014 تا 2017 کاردار سفارت آمریکا در باهاما بود و از سال 2018 تا 2021 به عنوان سفیر کشورش در نامیبیا فعالیت می‌کرد.
مناصب خارجی لیزا جانسون شامل ماموریت در سفارتخانه‌های لبنان، پاکستان، لواندا، آنگولا، بریتوریا و آفریقای جنوبی بوده است. او همچنین در دفتر دبیرکل ناتو در بروکسل نیز فعالیت کرده و به عنوان یک مقام ارشد در وزارت خارجه آمریکا و شورای امنیت ملی و دفتر معاون رئیس جمهور این کشور حضور داشت.
وظایف لیزا جانسون در داخل آمریکا عبارتند از: مدیر دفتر امور آفریقا و خاورمیانه، مشاور ارشد امور آسیای جنوبی و مرکزی در دفتر معاون رئیس جمهور، مدیر شورای امنیت ملی آمریکا در امور خاورمیانه، معاون دفتر امور کانادا، افسر سیاسی و نظامی ویژه امور اسرائیل و فلسطین در دفتر امور خاورنزدیک و افسر ناظر در مرکز عملیات ایالات متحده. او یکی از اعضای نزدیک به محافل تصمیم‌گیری آمریکا بوده و روابط عمیقی با صهیونیست‌ها دارد.
سفیر جدید آمریکا در لبنان، در سال 1992 وارد دستگاه دیپلماسی واشنگتن شد و پیش از آن به عنوان تحلیلگر روابط خارجی در سرویس تحقیقات کنگره فعالیت داشت.
اعلان جنگ با حزب‌الله در ابتدای کار
لیزا جانسون که سخنرانی خود در کمیته روابط خارجی بعد از انتصاب به منصب سفیر آمریکا در لبنان، با هجمه ضد حزب‌الله آغاز کرد گفت: «من مفتخرم که قرار است به لبنان برگردم؛ جایی که از سال 2002 تا 2004 در آن خدمت کرده‌ام. من پویایی ملت لبنان را به دلیل مقابله با چالش‌هایی چون فساد عمومی و حکومت بد و تهدید حزب‌الله علیه حاکمیت و امنیت این کشور، تحسین می‌کنم».
وی در ادامه این سخنان خود اظهار داشت: «لبنان امروز در آستانه فروپاشی قرار دارد و با بحرانی که طبق گفته بانک جهانی یکی از بدترین بحران‌های اقتصادی جهان در 150 سال گذشته است، مبارزه می‌کند. در این میان مردم لبنان تاوان ناتوانی مسئولان را پس می‌دهند. رهبران لبنان در اجرای اصلاحات اقتصادی که بسیار برای صندوق بین‌المللی پول مهم بوده و تنها راه واقعی برای نجات این کشور است شکست خوردند. آنها هنوز رئیس جمهور خود را انتخاب نکرده‌اند و دولت تشکیل نداده‌اند. من مشتاقانه منتشر ادامه تلاش‌های آمریکا برای حمایت از دولت و مردم لبنان در هر مرحله‌ای هستم».
این دیپلمات آمریکایی در ادامه به برنامه‌های کشورش برای کمک مالی به ارتش لبنان و نیز برنامه‌هایی که واشنگتن در قالب فعالیت‌های «بشردوستانه» در موسسات و انجمن‌های غیردولتی لبنان انجام می‌دهد اشاره کرد.
تغییر فاز راهبرد آمریکا برای آشوب در لبنان
نگاهی به عملکرد سیاسی و دیپلماتیک لیزا جانسون طی دو دهه گذشته نشان می‌دهد که او نسبت به سفیر پیشین ایالات متحده در بیروت وزنه سنگینی در سطوح مختلف دارد و این یعنی برنامه جدید آمریکا برای لبنان در مرحله جدید بسیار متفاوت از قبل خواهد بود. این دیپلمات ارشد آمریکایی لبنان را به خوبی می‌شناسد و از سال 2002 تا 2004 در سفارت آمریکا در بیروت کار می‌کرد. او همچنین روابط گرم و عمیقی با مقامات مختلف لبنانی دارد. یکی از نکات قابل توجه در فعالیت‌ها و رفتار لیزا جانسون آن است که او خیلی کم و کوتاه در برابر رسانه‌ها حاضر می‌شود و حتی در شبکه‌های اجتماعی نیز صفحه‌ای به نام واقعی خود ندارد.
در شرایطی که فعالیت‌های دوروتی شیا در لبنان عمدتا معطوف به مانورهای رسانه‌ای بود اما جانسون رویکردی کاملا امنیتی و نظامی دارد. چند مصاحبه کوتاه و کمی که از جانسون در یوتیوب و رسانه‌های اجتماعی وجود دارد نشان می‌دهد که او هربار یک سری عبارات خلاصه و از قبل آماده شده را تکرار می‌کند. بسیاری معتقدند که لیزا جانسون در عمل و رفتار سیاسی شباهت زیادی به «جفری فلتمن» سفیر اسبق آمریکا در لبنان دارد. فلتمن دیپلماتی مرموز و مخفی‌کار بود که به دور از پوشش رسانه‌ای پروژه‌های سیاسی و امنیتی آمریکا را در لبنان دنبال می‌کرد.
بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که بعد از علنی شدن تحرکات مخرب سفارت آمریکا به ریاست دوروتی شیا و مداخلات مستقیم وی در امور داخلی لبنان، ایالات متحده راهبرد جدیدی را برای پیشبرد برنامه‌های خود در بیروت اتخاذ کرده که مبتنی بر گام‌های محتاطانه در سطوح امنیتی و نظامی است. انتظار می‌رود در مرحله جدید دیگر شاهد دخالت‌های علنی و مانورهای رسانه‌ای و تبلیغاتی سفارت آمریکا در لبنان نباشیم و این سفارتخانه رفتار مرموزتری پیش‌بگیرد.
اما حتی اگر آمریکایی‌ها که هدف اصلی آنها در لبنان تضعیف و نابودی مقاومت و خدمت به منافع رژیم صهیونیستی است، در مرحله آینده قصد تحریک اوضاع امنیتی و نظامی ضد مقاومت را نیز داشته باشند، شواهد نشان می‌دهد که در این استراتژی هم شکست خواهد خورد؛ چرا که تحولات اخیر در سطح معادلات درگیری منطقه و نیز رونمایی حزب‌الله از توانمندی‌های نظامی خود در قالب پیامی هشدارآمیز برای آمریکا و اسرائیل است. این همان موضوعی است که سید «حسن نصرالله» دبیر کل حزب‌الله در سخنرانی مهم خود در 3 ماه گذشته به آن اشاره کرده و به آمریکایی‌ها هشدار داد که اگر قصد ایجاد هرج و مرج و آسیب زدن به لبنان را داشته باشند، مقاومت به جایی ضربه می‌زند که درد بگیرد، یعنی اسرائیل. هفته گذشته نیز شاهد بازتاب عملی این هشدار دبیر کل حزب‌الله در مانور نظامی بی‌سابقه این حزب بودیم و آنگونه که در رسانه‌ها منتشر شده، مقاومت لبنان فردا نیز قصد برگزاری یک مانور جدید دارد که در آن آزادی نهایی فلسطین از شر اشغالگران را شبیه‌سازی می‌کند.
منبع: تسنيم