در پرتو این توحید وحی شده از سوی پروردگار به پیام‌رسان عشق و دوستی، عداوت و دشمنی روز به روز رنگ باخت و قبیله‌هایی که پیش از آن با هم دشمن بوده و به کمتر از ریختن خون یکدیگر رضایت نمی‌دادند با انوار نور الهی دلهایشان به هم نزدیک شد و اینچنین شد که رحمت و برکت بر انسان دوره جاهلیت تابید و انقلابی معنوی و ملکوتی رخ داد و با خود امنیت و آرامش و وحدت به ارمغان آورد.
ارمغانی که نهایت همبستگی و اتحاد را در مراسم حج و زیارت خانه خدا توسط مسلمانان از هر رنگ و نژاد و هر قبیله و طایفه‌ای نشان داد. اسلام از مرز‌های حجاز عبور کرد و این پیام عشق و دوستی، برادری و برابری همه انسان‌ها به دیگر نقاط دنیا رسید و حالا میلیون‌ها مسلمان در سراسر دنیا زندگی می‌کنند که در یک زمان و مکان مشخص گرد هم می‌آیند تا اتحاد خود را به دنیا نشان دهند.
حالا امروز و ۱۴ قرن بعد از نزول وحی در غار حرا به حضرت محمد (ص) هم حج نمادی از وحدت و اتحاد است. اساساً تعالیم اسلام به گونهای است که اتحاد و همبستگی مسلمانان را صرف نظر از تنوع قومی، نژادی، زبانی و فرقهای ترویج می‌کند و نمود این تعالیم در مراسم هر ساله حج خود را نشان می‌دهد چرا که اجتماع عظیمی از مسلمانان سراسر دنیا با یک قبله و کتاب آسمانی قرآن شکل می‌گیرد و همه به دور یک قبله واحد به پرستش معبود می‌پردازند.
مرور تاریخ بشریت گویای آن است که هیچ عاملی به اندازه وحدت موجب قدرت و عظمت و هیچ عاملی هم به انداره تفرقه مانع رشد و ترقی ملت‌ها نبوده است. همان عاملی که استکبار مدت‌های مدیدی است به آن پی برده و تلاش‌های بسیاری به خرج داده تا با ایجاد تفرقه و اختلاف در صفوف مسلمانان مانع از اتحاد و پیشرفت جوامع مسلمان شود.
چرا که به باور جامعه‌شناسان نزاع و کشمکش، تفرقه و اختلاف قدرت جامعه را تحلیل کرده و سبب فرسوده‌سازی مقاطع حساس می‌شود و حتی جامعه دینی و ایمانی را به سوی نابودی و سقوط می‌کشاند. همانگونه که امت‌ها و ملت‌های بسیاری در تاریخ بشریت وجود دارد که به دلیل همین تفرقه و اختلاف نابود شده و حالا اثری هم از آن‌ها نیست و برعکس آن اتحاد و همبستگی رمز بقای جوامع و امت‌ها در طول تاریخ بشریت بوده است و حالا شاهد نفوذ اسلام ناب محمدی حتی بعد از ۱۴ قرن در این کره خاکی هستیم.
اتحاد و برادری یکی از مفاهیم اساسی در دین مبین اسلام است همان عاملی که خود را در مراسم وحدت‌آفرین حج به خوبی نشان می‌دهد. از منظر سیاسی، اجتماع میلیونی مسلمان از سراسر جهان با زبان‌ها و ملیت‌های مختلف در ایام حج و در مکانی خاص؛ یعنی سرزمین وحی، فرصتی بزرگ، بی‌بدیل و استراتژیک برای تصمیم‌گیری‌های مهم فراهم می‌کند و به باور علمای بزرگ اسلام کلید وحدت‌آفرینی برای همه مذاهب است.
مقام معظم رهبری هم حج را عامل اتحاد و انسجام مسلمانان عنوان کرده و با استناد به آیات قرآنی، خانه کعبه را مایه قیام و قوام جوامع بشری می‌دانند و با اشاره به منافع دنیوی و اخروی این فریضه عظیم، فرموده اند: "اگر حج نباشد، امت اسلامی فروخواهد پاشید."
ایشان همچنین حج را میقاتی بین‌المللی و میعادی جهانی دانسته و گفته‌اند: "دعوت از آحاد بشر در همه تاریخ برای حضور در مکانی مشخص و آن هم در ایامی مشخص، نشان‌دهنده اهداف مهم و منافع کثیری است که در این فراخوان الهی وجود دارد. وحدت امت اسلامی و مقابله با شیاطین مستکبر ازجمله این اهداف بوده و مسلمانان در این اجتماع عظیم، در مقابل رژیم‌صهیونیستی و نفوذ قدرت‌های استکباری، اعلام حضور و قدرت کرده و در برابر ظالمان جهان سینه سپر می‌کنند."
اگر نگاهی به فلسفه حج بیندازیم در می‌یابیم که حج یعنی جمع شدن قطرات و دریا شدن و دوری و جدایی از تفرقه؛ مسلمانان از هر رنگ و نژادی به دور یک قبله واحد گرد هم می‌آیند و بار دیگر میثاق برادری می‌بندند و اتحاد را معنا می‌بخشند.
عظمت کنگره اسلامی حج با حضور تمام زائرین خانه خدا که هر کدام از آن‌ها خانه‌هایشان را ترک گفته به سوی مکه مکرمه عازم سفر می‌شوند اهمیت زیادی دارد.
باید اذعان داشت که حج در مبانی دینی از جایگاه خاص برخوردار است و این جایگاه به دلیل تأثیرگذاری آن است و همانطور که از ابتدای این نوشتار نسبت بدان تاکید شد یکی از مهم‌ترین آثار حج وحدت‌آفرین بودن آن است، دشمن از ابتدای ظهور اسلام در صدد ایجاد تفرقه بوده است این درحالی است که حج همه افراد را در یک مکان و در یک زمان جمع می‌کند و عامل همبستگی و اتحاد است. همچنین نشان‌دهنده هماهنگی، تفاهم و بالا بودن سطح مدنیت مسلمانان است.
در حج تمایز نژادی، جغرافیایی و... وجود ندارد؛ تبعیض در دنیای اسلام معنا ندارد و آنچه معنا دارد دوستی و برابری است. این کنگره بزرگ فرصتی برای وحدت‌سازی در صفوف مسلمین بوده و نشان‌دهنده مترقی بودن مسلمانان است.