سید محمدعماد اعرابی

27 خرداد 1383 بود که رهبر انقلاب در دیدار با نمایندگان مجلس هفتم که به تازگی راهی مجلس شده بودند، فرمودند: «گاهی بعضی‌ها تصور می‌کنند چهار سال وقت دارند و دو سه ماهِ اول چیزی نیست. نه آقا! همان دو سه روز اول هم مهم است. یک روز را هم نباید از دست داد. چهار سال، وقت زیادی است؛ به شرط آن‌که از همه‌ ساعات و روزهای آن استفاده شود؛ نه این‌که توقع زیادی داشته باشیم... یکی از نام‌های دارای افتخار در تاریخ ما- به همان اندازه‌ای که واقعیت دارد- امیرکبیر است. امیرکبیر در کشور ما سه سال در رأس دولت بوده است. معلوم می‌شود سه سال وقت خیلی زیادی است. همه‌ کارهایی که امیرکبیر انجام داده و همه‌ خاطرات خوبی که تاریخ و ملت ما از این شخصیت دارد، محصول سه سال است. بنابراین چهار سال، وقت کمی نیست- وقت خیلی زیادی است- به شرط این‌که از همه‌ این وقت به نحو درست استفاده شود.»

این اولین باری نبود که رهبر انقلاب دوره 39 ماهه صدارت «امیرکبیر» 

بر امور کشور را به نشانه خدماتی بزرگ در فرصتی کم برای مسئولان نظام مثال می‌زدند و البته آخرین بار هم نبود. میرزا تقی خان فراهانی یا همان «امیرکبیر» در فرصت حدودا 39 ماهه صدارتش اقداماتی انجام داد که تا آن زمان بی‌نظیر بود و در تاریخ ایران ماندگار شد. معمولا «امیرکبیر» را به احداث «دارالفنون» برای آموزش علوم و صنایع جدید به جوانان ایرانی می‌شناسند اما «دارالفنون» با همه اهمیتش تنها یکی از کارهای دوره 3 ساله مسئولیتش است. او ساز و کارهای نظامی را به منظور حفظ امنیت کشور به شکل امروزی پایه‌گذاری کرد. ارتشی منظم شامل نظامیان دوره دیده، مدرسه نظامی و کارخانه اسلحه‌سازی تشکیل داد و برای تأمین امنیت مردم پاسگاه‌ها و پادگان‌ها را در داخل شهر و در راه‌های مواصلاتی تأسیس کرد.

او همچنین منابع و مخارج اداره کشور را محاسبه کرد و سپس برای رفع کسری بودجه اقدام به اصلاح نظام مالیاتی و نظام پرداخت حقوق و دستمزد کرد. علاوه‌بر سیاست‌های نظامی، امنیتی و اقتصادی؛ «امیرکبیر» در همان 39 ماه اقدامات قابل توجهی در حوزه اجتماعی مانند واکسیناسیون سراسری در برابر آبله، راه‌اندازی روزنامه «وقایع اتفاقیه» به منظور آگاهی‌بخشی به افکار عمومی و مسئولان از مسائل کشور، احداث بیمارستان، اعزام پزشک به مناطق مختلف ایران، ایجاد گذرنامه برای ساماندهی مسافرت ایرانیان، تأسیس چاپارخانه جهت ایجاد شبکه ارتباطی سریع در کشور و... انجام داد.

اما شاید مهم‌ترین خدمت «امیرکبیر» از روحیه استعمارزدایی و استقلال‌طلبی او نشأت می‌گرفت. او به منظور کاهش مداخلات خارجی در امور کشور در نحوه ارتباط سفارت‌خانه‌ها با دربار بازنگری کرد و بخشی از نظام اطلاعاتی و امنیتی کشور را مأمور به مراقبت از فعالیت سفارتخانه‌های خارجی در تهران کرد. امیرکبیر با توانمندسازی مردم ایران موفق شد ضمن رونق کشاورزی و برخی صنایع، تراز بازرگانی خارجی را به نفع ایران اصلاح کند. همه اینها و بسیاری از خدمات دیگر میرزا تقی خان فراهانی ملقب به «امیرکبیر» تنها در همان دوره 3 سال و دو ماه و بیست و هشت روز اتفاق افتاد.

امیرکبیر اگرچه یک اسطوره بود اما افسانه نبود. 6 شهریور 1403 رهبر انقلاب در نخستین دیدار با هیئت دولت چهاردهم یک بار دیگر برای یادآوری فرصت زودگذر خدمت به مردم؛ «امیرکبیر» را مثال زدند با این تفاوت که این‌بار از یک نفر دیگر نیز هم‌تراز با او یاد کردند: «چهار سال زود می‌گذرد، لکن در همین مهلت زودگذر کارهای بزرگ می‌توان کرد. امیرکبیر سه سال در کشور حکومت کرد، کارهای بزرگی را بنیان‌گذاری کرد. خود آقای رئیسیِ عزیزِ ما سه سال حکومت کرد و ریاست کرد، کارهای خوبی ایشان انجام داد و بعضی‌ کارها را پایه‌گذاری کرد که ان‌شاءالله ثمره‌اش را بعدها کشور خواهد دید.»

شهید «رئیسی عزیز» نمونه دیگری شد از خدمات بسیار در فرصت اندک. او فقط چیزی حدود 2 سال و 9 ماه سکان اداره کشور را برعهده داشت اما در این مدت کوتاه تقریبا هیچ فرصتی را برای خدمت به مردم از دست نداد. شهریور 1400 سید ابراهیم رئیسی دولت خود را در حالی تشکیل داد که به اعتراف حسن روحانی رئیس دولت دوازدهم در پاسخ به محمدباقر نوبخت (رئیس وقت سازمان برنامه و بودجه) مورخ 9 مرداد 1400: «همه موجودی خزانه تخلیه شده است. موجودی وجود ندارد.» اما حتی این اعتراف تلخ حسن روحانی نیز عمق اوضاع وخیم کشور به خصوص در زمینه کالاهای اساسی را در زمان تحویل دولت به شهید رئیسی نشان نمی‌داد.

16 تیر 1400 (کمتر از یک ماه به واگذاری دولت دوازدهم به دولت سیزدهم) علیرضا رزم‌حسینی وزیر وقت صمت در نامه به رئیس وقت بانک مرکزی نوشت به دلیل کمبود تخصیص ارز، خرید تضمینی گندم نسبت به مدت مشابه سال قبل 25 درصد کاهش داشته است. آقای رزم‌حسینی می‌نویسد: «بانک مرکزی تاکنون نسبت به تأمین ارز 6.5 میلیون تُن گندم مورد نیاز کشور اقدامی نکرده است که در صورت تداوم این وضعیت تأمین گندم با چالش جدی مواجه خواهد شد.» وزیر وقت صمت در ادامه از وضعیت نگران‌کننده روغن خبر می‌دهد که به دلیل کمبود تخصیص ارز تنها قادر به تأمین روغن خام مورد نیاز کشور تنها برای 4 ماه ابتدائی سال 1400 است و هشدار می‌دهد: «در صورت عدم تخصیص ارز، جریان تأمین این کالا با چالش مواجه می‌شود.» وزرای دولت دوازدهم در روزهای پایانی خدمت‌شان بارها چنین نامه‌های نگران‌کننده‌ای را که حاکی از اوضاع آشفته اداره کشور در آن روزهاست برای حسن روحانی نوشتند و نسبت به شرایط موجود به او هشدار دادند.

19 تیر 1400 کاظم خاوازی وزیر وقت جهاد کشاورزی در نامه‌ای از اوضاع تکان‌دهنده نهاده‌های دامی، کاهش تولید و کشتار دام‌های مولد و کمبود گوشت در آینده خبر داد. آقای خاوازی درباره اوضاع آن روزها نوشت: 

«موج اعتراضات گاوداران شیری و گاوداران گوشتی به هم پیوست و ضمن ایجاد صحنه‌های بسیار دردناک و فجیع از کشتار دام‌ها و ریختن شیر و خون آنها در خیابان‌ها شروع تا به تهدید بسته شدن کشتارگاه‌ها و ایجاد بحران گوشت برای کشور در هفته پیش ختم شد.» آقای خاوازی درباره مشکلاتی که به علت عدم مدیریت مناسب امور در این زمینه،‌گریبان‌گیر کشور در آینده خواهد شد نیز می‌نویسد: «حذف دام‌های مولد و کاهش کل جمعیت دامی، علاوه‌بر از دست دادن سرمایه‌های ژنتیکی و نظر به فاصله نسلی 3.5 تا 4 سال، به هیچ وجه در میان مدت قابل جبران نبوده و کشور را با خطر کمبود شدید شیر و گوشت مواجه خواهد ساخت.»

تعطیلی واحدهای تولیدی و در نتیجه بیکاری و عدم پرداخت حقوق کارگران از مشکلات رایج در روزهای پایانی دولت حسن روحانی بود. محمد شریعتمداری وزیر وقت کار در نامه‌ای به حسن روحانی نوشت: «مدتی است ده‌ها هزار نفر از کارگران صنعت نفت و پتروشیمی در مناطق مختلف کشور به دلیل اعتراض به مسائل مُزدی و حقوقی و عدم توجه به برخی از نیازمندی‌های آنان دست به اعتصاب زده و مذاکرات مسئولین وزارت‌خانه‌های تعاون، نفت، کشور و اطلاعات تنها موجب بازگشت حدود سه هزار نفر از آنان به کار شده.» اسحاق جهانگیری معاون اول حسن روحانی با جمع‌بندی خود از این شرایط، اوضاع کشور در آن زمان را از زمان جنگ تحمیلی 8 ساله هم بدتر دانست و در جلسه 13 مرداد 1400 هیئت دولت با حضور سید ابراهیم رئیسی گفت: «منابع کشور ته کشیده... آقای رئیسی در چنین شرایطی مسئولیت اداره کشور را بر عهده گرفتند.»

«رئیسی عزیز» اما با آه و ناله پشت تریبون‌های رسمی، این مشکلات را به میان مردم نکشاند. او ترجیح داد بازنمایی رسانه‌ای از رئیس‌جمهوری اسلامی ایران چهره‌ای امیدوار، قوی و مصمم برای رفع مشکلات بزرگ و انجام کارهای بر زمین مانده باشد. برای همین آستین همت را بالا زد و با امید به آینده و تلاش شبانه‌روزی اوضاع وخیم به جا مانده از دولت دوازدهم را سامان داد. 2 سال و 9 ماه بعد وقتی او با پرواز اردیبهشت، مسافر آسمان شد؛ برخلاف سال 1400 ذخیره کالاهای اساسی کشور برای 6 ماه بعد نیز تأمین بود. خزانه کشور چیزی بالغ بر 30 هزار میلیارد تومان موجودی داشت و صندوق ذخیره ارزی که در دولت دوازدهم تبدیل به قلکی برای مخارج امور روزمره کشور شده بود؛ با پرداخت سهم سالیانه‌اش در دولت سیزدهم جایگاه راهبردی خود برای نسل آینده را باز یافته بود.

سید ابراهیم رئیسی در دو سال و 9 ماه خدمتش بیش از 8 هزار و 700 واحد تولیدی راکد و نیمه فعال را احیا کرد و به چرخه تولید بازگرداند. او توانست پروژه‌هایی که سال‌ها در دولت‌های مختلف بر زمین مانده بود را به انجام برساند؛ بیمارستان امام خمینی(ره) شهریار پس از 34 سال، فرودگاه شهدای سقز پس از 27 سال، راه‌آهن بستان‌آباد-خاوران پس از 22 سال، سد گرمی‌چای پس از 20 سال، راه‌آهن همدان-سنندج پس از 18 سال، مجتمع پتروشیمی گچساران پس از 17 سال، طرح آبرسانی غدیر برای استان خوزستان پس از 15 سال، سد غدیر باباحیدر پس از 15 سال، بیمارستان امام حسین(ع) فسا پس از 12 سال، سد چمشیر پس از 11 سال و ده‌ها پروژه و طرح زیربنایی و نیمه‌کاره دیگر پس از سال‌ها معطلی همگی در دولت شهید رئیسی به اتمام رسید.

آیت‌الله رئیسی مصداق فرصت‌شناسی برای خدمت به خلق بود. کاری که خمینی عزیزمان آن را «بالاترین عبادت» می‌دانست: «وظيفه ما و همه دست اندركاران است كه به اين مردم خدمت كنيم و در غم و شادى و مشكلات آنان شريك باشيم كه گمان نمى‏كنم عبادتى بالاتر از خدمت به محرومين وجود داشته باشد.» سید ابراهیم رئیسی در زمانی کم، خدماتی بسیار ارائه داد و حالا می‌شود به‌ جای «امیرکبیر» او را برای مسئولین فعلی و آینده 

مثال زد: مثل رئیسی باش.

لزوم آمادگی در برابر جنگ روانی آمریکا

مسعود رضایی
شدیدترین جنگ و تقابل میان ایران و آمریکا جنگ اقتصادی، سیاسی یا نظامی نیست بلکه جنگ روانی است و به همین دلیل این روز‌ها همه باید در این جبهه فعال باشند. آمریکایی‌ها مثال معروفی دارند و براساس آن می‌گویند، اگر ۱۰۰ دلار در اختیار دارید و می‌خواهید کالایی را بفروشید، یک دلار روی تولید آن و ۹۹ دلار دیگر را روی تبلیغ آن کالا سرمایه‌گذاری کنید. این رویکرد نشان می‌دهد تبلیغات و به عبارت جامع‌تر عملیات روانی از چه اهمیتی نزد آمریکایی‌ها برخوردار است.

در این بین نباید فراموش کرد که آنها همین رویکرد را در حوزه‌های سیاسی و نظامی نیز دنبال می‌کنند. آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند با عملیات روانی مسیر را برای دستیابی به اهداف خود هموار کنند. به همین دلیل است که در عملیات‌های نظامی نیز آنها پیش از این‌که آتش تهیه سنگین نظامی را به‌کار گیرند، یک آتش تهیه روانی و تبلیغاتی را روی سر هدف مورد نظر‌شان می‌ریزند. درواقع آنها به این شکل سعی می‌کنند اراده طرف مقابل را تحت‌تاثیر قرار داده و او را دچار رعب و وحشت کنند. این درحالی است که آمریکا چنین رویکردی را در قبال ایران نیز دنبال می‌کند و در ۴۵ سال گذشته شاهدیم که روسای جمهور مختلف آمریکا در حوزه عملیات روانی فعال بوده و تلاش کرده‌اند مردم را دچار رعب، وحشت، یاس و ناامیدی کنند. به عبارت دیگر آنها سعی دارند القا کنند که هیچ راهی برای توسعه و پیشرفت وجود ندارد، مگر این‌که به وضعیت پیشین خود در ارتباط با آمریکا برگردید و همان رویکرد وابستگی و تسلیم بودن در برابر این کشور را داشته باشید. البته باید تاکید کرد این مسأله دروغ بسیار بزرگی است. برای نمونه اگر به تاریخ رجوع کنیم، مشخص می‌شود در آن زمان نیز آمریکایی‌ها ایران را چپاول می‌کردند. فقط در یک نمونه آنها هواپیما‌های نظامی خود را به دو تا سه برابر قیمت به رژیم پهلوی می‌فروختند. دونالد ترامپ نیز مدتی پیش، از عنوان توهین‌آمیز گاو شیرده برای عربستان استفاده کرد و این موضوع به‌خوبی نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها به دنبال چپاول کشور‌های دیگر هستند. در این بین باید توجه داشت که آمریکایی‌ها برای رسیدن به اهداف‌شان بیش از عملیات نظامی از عملیات روانی استفاده می‌کنند، زیرا هدف اصلی عملیات روانی درهم شکستن اراده طرف مقابل است، آن‌هم با ایجاد تصور‌های غیرواقعی در افکار عمومی جامعه هدف. این درحالی است که آنها می‌کوشند این کار را بامردم ایران نیز انجام دهند؛ بنابراین باید تاکید کرد که هشداررهبرانقلاب در این خصوص بسیار هوشمندانه است و همه باید مراقب این رویکرد دشمن باشند. به عبارت دیگر در برابر این‌گونه علمیات روانی باید پدافند داشت. به همین دلیل کسانی که می‌توانند در این زمینه فعالیت کنند باید تمام سعی خود را به‌کار بگیرند، زیرا شدیدترین جنگ و تقابل میان ایران و آمریکا جنگ اقتصادی، سیاسی یا نظامی نیست بلکه جنگ روانی است. به همین علت این روز‌ها همه باید در این جبهه فعال باشند. به این شکل که در برابر عملیات روانی دشمن هوشیار باشند و دچار رعب و وحشت نشوند. در این جبهه در برابر هجمه‌های سنگین تبلیغاتی نباید امید را از دست داد و البته وظیفه سنگین‌تر به عهده افرادی است که می‌توانند مسائل را تبیین و تشریح کنند. این درحالی است که باید توجه داشت هدف مطلوب و نهایی آمریکایی‌ها سلطه بر ایران است. در این بین چنانچه مسئولان با این تصور که به توسعه دست پیدا خواهیم کرد به سمتی بروند که خواسته‌های آمریکا را برآورده کنند، باید توجه داشت که این رویکرد در جهت عکس منافع، اراده و خواست مردم ایران است و به‌جایی ختم می‌شود که تمام منافع ملی را زیر پا خواهد گذاشت. البته ممکن است بر اثر عملیات روانی دشمن که به آن پرداخته شد، آمریکایی‌ها فضا را برای افکار عمومی به شکلی جلوه دهند که برخی به اشتباه تصور کنند که اگر با آمریکا کنار بیایند به سمت توسعه حرکت خواهند کرد. در این شرایط این وظیفه اندیشمندان است که این مسائل را برای جامعه روشن کنند؛ زیرا تسلیم شدن در برابر خواسته‌های آمریکا درنهایت سبب رضایت حال مردم نخواهد شد. برای نمونه به‌تازگی در سوریه چنین شرایطی رقم خورده است، بخش‌هایی از مردم سوریه تحت‌تاثیر عملیات روانی دشمن مقاومت را کنار گذاشتند، اما این روز‌ها شاهدند که رژیم صهیونیستی تمام زیرساخت‌های آنها را نابود کرده است. در این شرایط ترکیه در شمال و آمریکا نیز در شمال‌شرق این کشور دست به اشغالگری زده‌اند. درواقع آنها به دنبال چپاول نفت سوریه هستند و به همین دلیل این روز‌ها فضای ناامنی در این کشور بیداد می‌کند و خبری از دموکراسی، عزت ملی و بهبود اوضاع اقتصادی نیست. به عبارت دیگر این شرایط چیزی نیست جز نتیجه تسلیم شدن در برابر جنگ روانی آمریکا و دیگر کشور‌های غربی.

اجماع نانوشته در مورد ایران

سید محمد حسینی

اجماعی نانوشته میان امریکا؛ اروپا؛ رژیم صهیونیستی، عربستان و برخی کشورهای منطقه ای ایجاد شده است مبنی بر اینکه:
۱-تحریم ها باید با شدت بیشتری علیه ایران ادامه یابد.
۲-  ایران باید به « مسئله اصلی» خاورمیانه یعنی « دگر امنیتی» تبدیل شود تا مسئله فلسطین از صورت اصلی و مساله خاورمیانه خارج شود.
۳- فرایند عادی سازی روابط عرب و اسرائیل پس از مدتی مجددأ آغاز شود.
نشانه‌های این امر به شرح زیر است:
۱-روند نزدیک شدن ترکیه( آذری)  به محور عربی – اسرائیلی؛
۲-  تحرکات دیپلماتیک کشورهای منطقه و غربی با حاکمان جدید سوریه؛
۳- سمپاتی و رویکرد مثبت احمدالجولانی به عربستان؛
۴-تغافل الجولانی نسبت به اشغال سرزمین‌های حائل توسط رژیم صهیونیست؛
۵-  برجسته کردن ایران به عنوان دشمن اصلی سوریه در ادبیات جولانی؛
۶-  اعدام شش ایرانی ( به اتهام قاچاق مواد مخدر در عربستان و برخورد غیر حرفه ای و تند اخیر مقامات امنیتی لبنان در فرودگاه بیروت علیه کادر دیپلماتیک ایران ( که محاسبه شده و هماهنگ با جهات ذیربط داخلی و منطقه ای بود)؛
۷-  زمزمه انحلال و خلع سلاح حشد الشعبی و نیروهای طرفدار جمهوری اسلامی ایران  از سوی برخی مقامات عراق؛
۸-تفویض نظارت بر آتش بس لبنان و اسرائیل به ارتش لبنان توسط رهبری حزب الله لبنان؛
۹- آغاز مذاکرات غیرمستقیم حماس و اسرائیل؛
۱۰- خط و نشان ترامپ برای حماس در مورد گروگان‌ها؛
۱۱-  به حاشیه رفتن گفتمان « ضرورت مذاکره با ایران در قبال برنامه هسته ای» در امریکا و اروپا؛
۱۲-صبر معنادار رژیم صهیونیستی  در قبال ایران و کاهش تهدیدات لفظی نتانیاهو در قبال ایران که نشان از آغاز برنامه ای پنهان با حضور ترامپ در کاخ سفید علیه ایران
است؛
راهکار ایران در شرایط کنونی چه باید باشد؟
آنچه گفتیم؛ ادراکات و برداشت دشمن و رقبا از صحنه است که لزومأ منطبق با امر واقع نیست اما ادراکات چه مبتنی بر امر واقع باشد و‌چه نباشد مبنای عمل است .
بر این اساس راهکار اصلی برای مواجهه با تهدیدات پیش رو تلاش برای تغییر ادراکات دشمن و رقباست.
همان چیزی که مقام معظم رهبری بدرستی بارها بر آن تاکید کردند: «اثرگذاری روی دستگاه محاسباتی دشمن».
۱- صحنه داخلی ایران در ابعاد سیاسی ؛ اقتصادی و اجتماعی نقش بی بدیلی در دستگاه محاسباتی دشمن دارد.
مدیریت عرصه داخلی باید به نحوی باشد که دشمنان و رقبا بپذیرند؛ «نظام سیاسی در ایران   دارای مشروعیت و مقبولیت بالایی
است».
۲-  اکنون ثبات در خلیج فارس و حتی شامات؛ برای کشورهای منطقه و امریکا بسیار مهم است؛ ایران دارای اهرم های ثبات زا است و مابه ازای این اهرم های خود را باید در مذاکرات منطقه ای و بین المللی دریافت نماید.
۳- هر گونه کنش عملی و کنش کلامی  که ایران را بر هم زننده ثبات منطقه نشان دهد؛ بازی در زمین دشمنان است یعنی با دست خودمان به «دگربودگی» ایران کمک کرده‌ایم.
۴-  از نگاه امریکایی‌ها؛ جمهوری اسلامی فعلأ آلترناتیو خارجی ندارد و تغییر رژیم ؛ بی ثباتی در کل منطقه را تشدید خواهد کرد. پس باید با ایران Deal یا معامله کرد. معامله کردن یعنی بده و بستان؛ نظام باید در مورد داده‌ها و ستانده‌های احتمالی در آینده به اجماع برسد. مادامی‌که نگاه امریکا به ایران ضرورت مهار از طریق Deal است؛ فرصت مناسبی برای ارتقاء جایگاه کشور و عبور از
بحران‌هاست.
5-  با توجه به تغییر توازن قدرت در منطقه پس از تحولات اخیر؛ ایران چه بسا لازم باشد عمق استراتژیک  و کنشگری  و مرزهای امنیتی خود را بیشتر   به مرزهای ایران و محیط همسایگی در عراق و خلیج فارس و قفقاز متمرکز  نماید.

مکران برای محل پایتخت جدید مناسب است؟

- چالش‌های مهم مطرح‌شده نیاز به بررسی کامل دارد؛ ازجمله دسترسی جغرافیایی، دوام اقتصادی، پایداری محیط‌زیستی، ثبات سیاسی، اهمیت فرهنگی و نیازهای توسعه زیرساختی. یک مطالعه امکان‌سنجی دقیق شامل کارشناسان از زمینه‌های مختلف قبل از اتخاذ چنین تصمیمی ضروری است. از این نظر چگونه تصمیم‌گیری برای انتخاب پایتخت جدید برای یک کشور معنادار است. انتخاب پایتخت جدید برای یک کشور، یک تصمیم مهم است که شامل چندین لایه توجه است که هم نیازهای عملی و هم معانی نمادین را منعکس می‌کند. این فرایند را می‌توان از طریق چندین عامل کلیدی درک کرد:

- ملاحظات جغرافیایی: یکی از دلایل اصلی جابه‌جایی یا تأسیس پایتخت جدید، مرکزیت جغرافیایی است. یک پایتخت در مرکز، نماد وحدت و دسترسی است و ‌تضمین می‌کند که تمام مناطق کشور از نظر دسترسی در دولت احساس نمایندگی می‌کنند. به‌عنوان مثال، انتخاب ابوجا در نیجریه به‌عنوان پایتخت با هدف ارتقای وحدت ملی در کشوری با گروه‌های قومی و مذهبی مختلف بود. به طور مشابه، مادرید به دلیل موقعیت مرکزی آن در شبه‌جزیره ایبری که به کاهش تعصبات منطقه‌ای کمک کرد، می‌تواند به‌عنوان پایتخت اسپانیا عمل کند.

- پویایی جمعیت: تراکم جمعیت نقش مهمی در انتخاب پایتخت دارد. اغلب، پایتخت‌ها بر‌اساس وضعیت آنها به‌عنوان مراکز عمده جمعیتی انتخاب می‌شوند که می‌توانند حکمرانی و اداره را تسهیل کنند. به‌عنوان مثال سئول، پایتخت کره جنوبی، نزدیک به 20 درصد از جمعیت این کشور را در خود جای داده ‌ که آن را نه‌تنها به یک قطب سیاسی، بلکه مرکز اقتصادی نیز تبدیل کرده است. تمرکز مردم در این شهرها امکان حکمرانی کارآمدتر و تخصیص منابع را فراهم می‌کند.

- ارتباطات سیاسی: فرایند تصمیم‌گیری ممکن است شامل مذاکرات سیاسی و مصالحه میان ذی‌نفعان مختلف نیز باشد. در ایالات متحده، تأسیس واشنگتن دی‌سی به‌عنوان پایتخت ملی نتیجه سازش بین ایالت‌های شمالی و جنوبی در سال‌های اولیه تأسیس جمهوری بود. این جنبه نشان می‌دهد که چگونه پویایی سیاسی می‌تواند در جایی که قدرت در یک ملت متمرکز است، اثر بگذارد.

- بازنمایی نمادین: پایتخت اغلب مظهر هویت و ارزش‌های ملی است؛ بنابراین انتخاب آن دارای وزن نمادین است. نام «نای پی ‌تاو» در میانمار به «محل پادشاهان» ترجمه می‌شود‌ که نشان‌دهنده آرزوها برای ثبات حکومت در دوران گذار از حکومت نظامی به دموکراسی است. چنین نمادهایی می‌تواند به تقویت غرور ملی و انسجام در میان شهروندان کمک کند.

- زمینه تاریخی: رویدادهای تاریخی اغلب تصمیمات مربوط به شهرهای پایتخت را شکل می‌دهند. پس از اتحاد مجدد دو آلمان در سال 1990، برلین به دلیل اهمیت تاریخی آن به‌عنوان پایتخت قبلی آلمان قبل از تقسیم در طول جنگ سرد، به جای بن به‌عنوان پایتخت انتخاب شد. این تصمیم منعکس‌کننده ملاحظات لجستیکی و البته تاریخی بین شهروندان آلمانی بوده است.

- توسعه دسترسی و زیرساخت: هنگام انتخاب یک پایتخت جدید، ملاحظات مربوط به توسعه زیرساخت‌ها بسیار مهم است. یک پایتخت تازه‌تأسیس یا جابه‌جا‌‌شده باید دارای شبکه‌های حمل‌ونقل، سیستم‌های ارتباطی و خدمات عمومی کافی برای پشتیبانی مؤثر از عملکردهای دولتی باشد. حرکت برزیل از ریودوژانیرو به برازیلیا با هدف ارتقای توسعه در مناطق کم‌جمعیت داخلی و در‌عین‌حال ایجاد زیرساخت‌های مدرن متناسب با نیازهای اداری انجام شد.

‌ساخت یک پایتخت جدید مستلزم سرمایه‌گذاری مالی درخور‌توجه، برنامه‌ریزی گسترده و تعهد بلندمدت است. برای درک سرمایه‌گذاری بالقوه مورد نیاز برای پایتخت جدید ایران، می‌توان ‌ تجربیات اندونزی و مصر که هر دو پروژه‌های مشابهی را در سال‌های اخیر آغاز کرده‌اند، مقایسه کرد.

- اندونزی احداث پایتخت جدید نوسانتارا Nusantara واقع در شرق جزیره کالیمانتان را آغاز کرده است. این اقدامی برای کاهش ازدحام در جاکارتا است که با چالش‌های محیط‌زیستی شدید و ازدحام جمعیت مواجه است. هزینه‌های تخمینی ساخت این پایتخت جدید حدود 32 میلیارد دلار است. این رقم جنبه‌های مختلفی از‌جمله توسعه زیرساخت‌ها (جاده‌ها و سامانه‌های حمل‌ونقل عمومی)، مسکن، ساختمان‌های دولتی و تأسیسات را در بر می‌گیرد. انتظار می‌رود بودجه مزبور از منابع متعددی از‌جمله بودجه دولتی، سرمایه‌گذاری‌های خصوصی و مشارکت‌های بین‌المللی تأمین شود. دولت اندونزی برنامه‌هایی را برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی برای کمک به تأمین مالی این پروژه نشان داده است. برنامه‌ریزی در چندین مرحله با هدف تکمیل تا سال 2045 انجام شده است.

- مصر ساخت «پایتخت اداری جدید» را در شرق قاهره با هدف کاهش ازدحام در پایتخت کنونی و در‌عین‌حال فراهم‌کردن امکانات مدرن برای حکمرانی از حدود 10 سال قبل انجام می‌دهد. هزینه پیش‌بینی‌شده برای پایتخت اداری جدید مصر تقریبا 58 میلیارد دلار است. این شامل هزینه‌های مربوط به ساخت ساختمان‌های دولتی، مناطق مسکونی، مدارس، بیمارستان‌ها و زیرساخت‌های گسترده مانند جاده‌ها و شبکه‌های حمل‌ونقل می‌شود. مشابه رویکرد اندونزی، مصر بر ترکیبی از بودجه دولتی و سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی تکیه کرده است. علاوه‌بر‌این منابع مالی درخور‌توجهی از بانک‌های داخلی و همچنین وام‌های بین‌المللی تأمین شده است. ساخت‌وساز در سال 2015 با یک هدف بلندپروازانه برای تکمیل در مدت یک دهه آغاز شد. با این حال، زمان‌بندی بر‌اساس شرایط اقتصادی و در دسترس بودن بودجه تغییر می‌کند.

- محدوده سرمایه‌گذاری تخمینی برای پروژه پایتخت جدید ایران، بین حدود 30 تا 60 میلیارد دلار بر‌اساس تحلیل مقایسه‌ای با دو مورد اندونزی و مصر به نظر می‌رسد. عوامل مؤثر بر این محدوده شامل نیازهای خاص جغرافیایی ایران، شرایط زیرساختی موجود، الزامات برنامه‌ریزی شهری و عوامل  اجتماعی-اقتصادی منحصر‌به‌فرد کشور است.

انتخاب پایتخت جدید شامل فرایندهای تصمیم‌گیری چند‌وجهی است که موقعیت جغرافیایی، پویایی جمعیت، مذاکرات سیاسی، بازنمایی نمادین هویت ملی، بافت تاریخی و ملاحظات زیرساختی را در بر می‌گیرد. هر‌یک از عوامل به طور معناداری به این امر کمک می‌کند که پایتخت جدید تا چه اندازه به‌عنوان مقر حکومت و نماد وحدت ملی به هدف خود عمل کند. نگارنده طرفدار انتقال پایتخت از تهران است، ولی انتظار می‌رود تا تعیین و اعلام محل پایتخت جدید، بحث و نقد کارشناسان و نخبگان رخ دهد و نه به صورت یک جمع‌بندی مدیریتی نزد گروهی محدود که فعلا یا قبلا در دولت حاضر هستند یا بوده‌اند.