سوریه، مقاومت و آینده تعامل با ایران

فواد ایزدی 

قبل از پرداختن به این‌که آینده رابطه سوریه و مقاومت چه خواهد بود، باید توصیف دقیقی از آرایش نیرو‌های موجود و تحولات فعلی این کشور به‌دست بدهیم. آمریکایی‌ها اکنون در حال اعزام نیروی بیشتری به سوریه هستند که در ظاهر به بهانه مبازره با داعش در فضای هرج‌و‌مرج‌زده سوریه صورت می‌گیرد، اما باید توجه داشت که داعش توسط آمریکا تاسیس شده است؛ بنابراین این گزاره که آمریکا برای مبارزه با داعش در سوریه نیروی بیشتری مستقرمی‌کند، درست نیست.

در حقیقت آمریکا با توجه به سرنگونی حکومت اسد تلاش می‌‎کند که در اعمال نفوذ در فضای سوریه حضور مؤثرتری داشته باشد و این اقدام در تکمیل اقدامی است که اسرائیل درغرب و جنوب سوریه انجام می‌دهد، منتها این در توان اسرائیل نیست. به این ترتیب این دو در عمل در حال تجزیه سوریه هستند. هدف نهایی این اقدام هم شکل‌گیری یک دولت ضعیف وفرمانبر دردمشق است و واشنگتن و تل‌آویو می‌خواهند که نفوذشان را در سوریه به حداکثر ممکن افزایش بدهند. درکنار این داستان حضور آمریکا در بخش شرقی سوریه علاوه بر دلایل ژئوپلیتیک، دلایل اقتصادی هم دارد و انتخاب محل استقرار نیرو‌های آمریکا از بدو اشغال آن بخش از سوریه، کنترل و غارت منابع نفتی این کشور است. یکی از دلایلی هم که دولت سوریه زیر تحریم‌ها فشار بیشتری متحمل شد، همین اقدام آمریکا در غارت منابع نفتی این کشور بود. همچنین نباید از این نکته گذشت که مناطق تحت تصرف سوریه توسط آمریکا از نظر کشاورزی هم مهم بود و این هم زمینه دیگری ازمحروم‌سازی دولت اسد ازمنابع درآمدی حاصل از این محصولات کشاورزی این منطقه بود. به این ترتیب آمریکا و اسرائیل در حال انجام یک کارتیمی درسوریه هستند تاسهم بیشتری ازآینده این کشورداشته باشند. اساسا سرنگونی دولت اسد هم محصول همین کار تیمی البته با مشارکت ترکیه بود. الان هم همین تیم به مسیر خود ادامه می‌دهند. باید توجه داشت که دغدغه اصلی آمریکا در سوریه اقتصادی نیست بلکه همان‌طور که قبلا گفته شد، هدف تشکیل یک دولت فرمانبردار در سوریه است. البته در مورد نقش ترکیه در سوریه، اختلاف‌نظر‌هایی در آمریکا و جهان عرب وجود دارد. عده‌ای معتقدند که کار به همین شکل باید ادامه یابد چراکه در سال‌های اخیر دولت ترکیه هم با حضور نظامی درشمال وهم به‌واسطه تجهیز و حمایت نیرو‌های تروریستی در این منطقه نقش نیروی زمینی ناتو را بازی می‌کرد و اسرائیل هم با حملات متعدد هوایی به مناطق مختلف سوریه و به‌خصوص به عناصر مقاومت از جمله ایران نقش نیروی هوایی را ایفا می‌کرد و آمریکا هم به هر دو گروه انواع کمک‌ها را می‌کرد، اما در این میان عده‌ای نگران نگاه اخوانی موجود در دولت ترکیه و همین‌طور نیرو‌های تروریستی مورد حمایت آن هستند و این الگو که عده‌ای مسلط، سوار بر وانت شوند و بروند پایتخت یک کشور عربی را اشغال کنند و رژیمی را سرنگون کنند، الگوی خطرناکی است؛ بنابراین باید سوریه به اتحادیه عرب برگردد و زیرسلطه ترکیه نرود. عده سومی هستندکه معتقدندسوریه چه درقالب قرار‌گرفتن زیر سلطه ترکیه و چه در قالب حضور اتحادیه عرب، به هر حال به کشوری همسو با آمریکا تبدیل خواهد شد و در این ارتباط آمریکا تحریم‌های سوریه را حفظ خواهد کرد. چنان‌که کنگره آمریکا بعد از سقوط دولت اسد تحریم‌های دوران وی را تا ۲۰۲۹ تمدید کرد تا بتوانند از سیاست چماق و هویج علیه حاکمان فعلی سوریه بهره ببرند تا از آنها امتیازات بیشتری بگیرند. این کاری بود که آمریکا هنوز هم در عراق انجام می‌دهد. تجربه عراق نشان می‌دهد که در نهایت اشغالگری آمریکا جوانان سوری را به حرکت در خواهد آورد. ولی به هر‌حال طرح آمریکایی‌ها در سوریه در کوتاه‌مدت موفق خواهد شد، اما در دراز‌مدت حتما واکنش مردم سوریه را برخواهد انگیخت. اگر در سوریه دولتی دموکراتیک برسر کار بیاید، با توجه به این‌که مردم سوریه نسبت به حضور اسرائیل و آمریکا در کشورشان حساس هستند، حتما رابطه این کشور با ایران خوب خواهد بود. چنان‌که این اتفاق در عراق هم افتاد و دیدیم که بعد از روی کار‌آمدن یک حکومت مردمی در عراق، رابطه این کشور با ایران بسیار حسنه شد، اما حتی اگر یک حکومت ضعیف در سوریه شکل بگیردوهرج‌و‌مرج هم درآنجا همچنان برقرار باشد، بازهم فضابرای حضور جریان‌های مقاومت در آنجا فراهم خواهد بود. سناریوی دیگر استقرار یک حاکم مستبد قوی در این کشور برای مبارزه با جریان‌های مقاومت است که البته این با توجه به تحولات میدانی امری سخت است و تحقق آن کار آسانی نخواهد بود؛ بنابراین باید گفت در هر صورت حذف ایران و مقاومت در سوریه کار دشواری است.

جنجالی‌ترین دیدار سـال

صلاح الدین خدیو

دیدار فرمانده‌ی نیروهای سوریه‌ی دمکراتیک و احمد شرع رهبر جدید سوریه، رویدادی کلیدی برای گمانه زنی درباره‌ی آینده‌ی اقلیم کرد در این کشور است.
گفته می شود آقای کوبانی با یک بالگرد ارتش آمریکا و تحت حفاظت آنها به محل ملاقات در یک فرودگاه نظامی نزدیک دمشق رفته است.
امری که بیانگر اهتمام جدی آمریکا جهت ایجاد مصالحه میان کردها و قدرت تازه‌ی دمشق است.
اساسا به لحاظ امنیتی ورود سرشناس ترین رهبر کردها که جزو اهداف ترور دولت ترکیه است، به شهری که جولانگاه جاسوسان میت و شبه نظامیان متحد آنکاراست، بدون همراهی آمریکایی ها ممکن نیست.
انتخاب مکان خاص – یک فرودگاه نظامی – به عنوان محل دیدار هم در این چارچوب قابل ارزیابی است.
اگر این رخدادها را در کنار پیشامدهای دیگر روزهای اخیر قرار دهیم، به نظر می رسد موج بلندپروازی اردوغان در روزهای اولیه‌ی سقوط اسد برای پایان دادن به موجودیت کردی سوریه، زودتر از تصور به زمین نشسته است.
ارتش آمریکا در کوبانی که مواجه با لشکرکشی ترکیه بود یک پایگاه نظامی ایجاد کرده است.
نبرد بر سر کنترل سد تشرین که مرز میان شرق و غرب فرات است به سود کردها پیش می رود.
کاروان های حامل کمک های نظامی ائتلاف تحت رهبری کردها به مناطق کردنشین ادامه دارد و اوضاع در استان سوق الجیشی دیرالزور هم تحت کنترل در آمده است.
سرجمع این تحولات نشان دهنده‌ی این است که کردها که از سقوط ناگهانی اسد غافلگیر شدند، در حال بازیابی خود و مهار پیامدهای استراتژیک و ژئوپولتیک آن و ترسیم خطوط راهبردی جدید هستند.
از سوی دیگر اسرائیل که از حاکمیت نیروهای نزدیک به ترکیه و به نوعی خویشاوندان ایدئولوژیک حماس بر دمشق نگران است، تمایل خود برای یاری به کردها را پنهان نمی کند. دیدگاه اسرائیل در این زمینه می تواند تاثیر قابل توجهی بر شکل گیری سیاست های دولت ترامپ داشته باشد.
دستکم ده سال است که کاخ سفید با دشواره‌ی مدیریت تنش و مهار تعارض منافع در میان شبکه‌ی خاورمیانه‌ای متحدانش روبروست.
ترکیه و کردها، اسرائیل و ترکیه و تا اندازه‌ای امارات و عربستان با قطر و ترکیه.
در شرایط کنونی همسویی اسرائیل و نیروهای سوریه‌ی دمکراتیک به تقویت لابی کردها می انجامد و اردوغان برای تداوم سیاست ضد کردی خالی از مدارایش با چالش های بیشتر مواجه خواهد شد. دولت جدید سوریه بدون شناسایی رسمی دیپلماتیک و رفع تحریم های اقتصادی که کلید آن عمدتا در دست واشنگتن است، سرنوشتی بهتر از اسد نخواهد داشت.

ناترازی‌ها چگونه بر سر سفره‌ ما‌ نشستند؟