مروری بر زندگی فرج اله سلحشور
فرج‌الله سلحشورنیا (زاده ۱۳۳۱ در قزوین، درگذشت ۸ اسفند ۱۳۹۴ در تهران) معروف به فرج‌الله سلحشور، بازیگر، چهره‌پرداز، نویسنده و کارگردان ایرانی بود. قبل از انقلاب فعاليت هاي مذهبي در مساجد داشته و با قرآن و اسلام مختصري آشناست از ابتداي سال 1357 با نمايش « حربن يزيد رياحي » در مساجد تهران وارد بازيگري در تئاتر شد و اولين اجراي نمايش او پيش از انقلاب در مسجد جوادالائمه و اجراي دوم در مسجد حضرتعلي اكبر با هجوم مزدوران شاه متوقف شد . پس از انقلاب فعاليت هايش را با بازيگري و كارگرداني در تئاتر ادامه داد و درنمايشنامه هاي « پرده برداري ، حصار در حصار ، شب آخر ، تاجر ونيزي »ايفاي نقش نمود كه بعضي از اين تئاترها در قالب تله تئاتر از تلويزيون جمهوري اسلامي ايران پخش گرديد . وي در همة اين آثار ايفاگر نقش اول بوده است مانند « شب آخر ، مرد عمل ، حصار در حصار و….
وي اولين كار تصويري خود را با بازي درفيلم « با سقاي تشنه لب » به كارگرداني رسول ملاقلي پور آغاز نمود و از كارهاي ديگر تلويزيوني او ، بازيگري در فيلم كوتاه «مشكات » به كارگرداني حجت الاسلام انصاري - « نخلستان تشنه » به كارگرداني آقاي محمد نوري زاد را مي تواننام برد . اولين كار سينمائي خود را با نام « توبة نصوح » در سال 1360 بازي كرد و بعد از آن در فيلمهائي مثل پرواز در شب ، انسان و اسلحه ، گوركن ، مجاهدتهاي خاموش ، ايوب پيامبر و دنياي وارونه ايفاي نقش داشته كه در همة اين آثار به جز دنياي وارونه نقش اصلي را ايفاگر بوده است .
در سال 1370 « ايوب پيامبر » را نوشت و به صحنه برد و سپس آن را در قالب يك سريال 5 قسمتي فيلمبرداري و از تلويزيون پخش كرد و در سال 1375 سريال « مردان آنجلس » را در 18 قسمت بر اساس داستان « اصحاب كهف » از قرآن بازنويسي وكارگرداني نمود و در سال 1378 نسخة سينمائي اصحاب كهف را ساخت و در سال 1380 تا 1383 متن سريال تاريخي « حضرت يوسف (ع) » را در 40 قسمت تحقيق و نگارش كرد و از اوائل سال 1383 فيلمبرداري سريال« حضرت يوسف (ع) » را آغاز نمود.
سلحشور که در سال‌های اخیر کوشیده بود داستان‌های قرآنی را به سریال‌های تلویزیونی تبدیل کند و تا حدودی نیز در این زمینه موفق شده بود، در سال 1376، سریال «مردان آنجلس» را ساخت. ده سال بعد در سال 1386 سریال «یوسف پیامبر» را نویسندگی، کارگردانی و تهیه کنندگی کرد که با اقبال وسیع در ایران و برخی کشورهای عربی و اسلامی مواجه شد و رهبر انقلاب نیز با عوامل این سریال دیدار نمود و از زحمت‌شان قدردانی کرد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پیامی درگذشت فیلمساز برجسته و هنرمند متعهد مرحوم آقای فرج‌الله سلحشور را تسلیت گفتند.
متن پیام رهبر انقلاب اسلامی به این شرح است:
بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم
درگذشت هنرمند برجسته و متعهد مرحوم آقای فرج‌الله سلحشور را به خاندان گرامی و همه‌ی بازماندگان ایشان تسلیت عرض میکنم. آثار پرآوازه و ماندگار این هنرمند باایمان که مرزهای کشور را درنوردیده و مایه‌ی آبرو و اعتبار هنر سینمای ایران در چشم ملتهای دیگر گشت، بیگمان در شمار حسنات بازمانده از وی و موجب اجر الهی و نام نیک مردمی ایشان خواهد بود انشاءالله.
از خداوند متعال رحمت و مغفرت و علو درجه برای آن فقید سعید و صبر و اجر برای بازماندگان مسألت میکنم.
سیدعلی خامنه‌ای
۸بهمن۱۳۹۴
همچنین کتایون ریاحی که حدود 10 سال قبل در نقش «زلیخا» با
پروژه «یوسف پیامبر(ع)» فرج‌الله سلحشور همکاری داشت، با انتشار تصویری از پشت
صحنه سریال «یوسف پیامبر(ع)» که او را در گریم و لباس زلیخا در کنار مرحوم سلحشور
نشان می‌دهد، نوشته است: «خوشا به حال یوسف که معبودی چون تو دارد/ خوشا به حال تو
که بنده‌ای چون یوسف داری ...... هرکه بنده خداست بگه یا خدا.....»
مهراب قاسم‌خانی که بیشتر به واسطه نگارش سریال‌های
طنز شناخته می‌شود نیز در مطلبی در حساب اینستاگرامش، فوت فرج‌الله سلحشور را به
خانواده‌ی آن مرحوم و همچنین اهالی سینما تسلیت گفته است. این فیلمنامه‌نویس در
ادامه‌ی مطلبش درباره مرحوم سلحشور با آوردن دو پی‌نوشت، یادآور شده است: «شاید
هیچ‌وقت جزو طرفدارانشون نبودم و شاید بارها از مواضعشون عصبانی شده بودم ولی قطعا
هیچ تردیدی به تعهدی که نسبت به کارشون داشتند، ندارم.» و در ادامه مطلب خود و در
پی‌نوشت دوم تاکید کرده است که افرادی که به متن منتشر شده او توهین کنند را به
شدت بلاک می‌کند.»
جمال شورجه کارگردان سینما که از دوستان قدیمی مرحوم سلحشور بود، در حالی که در کنار پیکر مرحوم سلحشور بود، از درگذشت این کارگردان فقید به شدت ابراز تأسف کرده و در این باره گفته است: «ایشان یک هنرمند کاملا ولایی، قرآنی و دینی بود. مرحوم سلحشور شاخص علمدار چهره انقلاب اسلامی بودند. تئاترهایی که ایشان از سال‌های دور اجرا می‌کردند، همه انقلابی بود. وی تماما در خدمت انقلاب و اسلام بود و تا آخرین لحظه هم که پروژه «حضرت موسی (ع)» را خودش به نگارش درآورد، در خدمت اسلام بود.»
همچنین محمد سرافراز رییس رسانه ملی در پیامی به مناسبت درگذشت فرج الله سلحشور از وی به عنوان هنرمندی متعهد یاد و او را خادم به هنر اصیل و ارزشی توصیف كرد. در بخشی از این پیام آمده است: «مرحوم سلحشور عمری را در راه خدمت به هنر ارزشی در سینما و تلویزیون جمهوری اسلامی صرف كرد و حاصل این تلاش ها، خلق آثاری ارزشمند و ماندگار است كه همواره به نام او شناخته خواهند شد. بی شك تلاش مرحوم سلحشور برای مصور كردن زندگی انبیا و اولیای الهی و دغدغه های او برای تبیین معارف آن بزرگان، موجب رضای خداوند خواهد بود و امید است روح آن هنرمند متعهد با پیامبران الهی محشور باشد.»
نکات مهم در ساخت سریالها و فیلمهای مذهبی به قلم فرج الله سلحشور
1.سناریو باید توسط گروهی متشکل ار مشاوران مذهبی و تکنیکی و شورای نقد و بررسی و گروه تحقیق نوشته شود . نگارش سناریوی مذهبی توسط یک نفر ، سبک شمردن و بها ندادن به اسلام است .
2.سناریو باید از روی قرآن و روایات معصومین نوشته شود آنهم توسط نویسنده ای اسلام شناس و عامل به اسلام . اعمال نظرات شخصی در سناریوی مذهبی بدعت و گناه است .
3.از ابتدا باید سناریو کامل و تصویب شده باشد . نه اینکه در هین کار سناریو نوشته شود . سناریوی نیمه کاره موجب بی نظمی در گروه و طولانی شدن زمان فیلمبرداری می گردد .
4.برنامه ریزی درست و مشخص بودن مکانها و زمانها و تکالیف افراد و اعمال برنامه ریزی با همۀ توان ، و اجبار گروه به رعایت برنامه ریزی .
5.تهیه کننده و کارگردان باید معتقد به مذهب باشند و از شعور و شناخت معقول و مقبول بهره مند باشند تا در گروه نسبت به مسئولین ، ایجاد باور و اعتماد کنند . گروهی که نویسنده و کارگردان و تهیه کننده را باور نداشته باشند از او اطاعت نخواهند کرد .
6.باید عوامل اصلی گروه مثل : مدیر تولید . مدیر تدارکات . دستیار اول کارگردان . منشی صحنه . مشاور کارگردان . مدیر فیلمبرداری . طراح صحنه و لباس . مدیر هنری . برنامه ریز و صدابردار و عکاس و غیره ... انسانهای مذهبی و معتقد باشند .
7.انتخاب بازیگران از میان کسانی باشد که اگر عامل و معتقد به مذهب نیستند لااقل با مذهب بیگانه نباشند و به فساد و گناه اشتهار نداشته باشند .
8.بازیگران متکبر و پرنخوت برای آثار مذهبی مناسب نیستند ؛ چراکه تمام نظم گروه و رفاقت و همدلی بین آنها را از بین خواهند برد
9.شئونات مذهبی اعم از حجاب ، اخلاق ، ادب ، احترام و عدم اختلاط زن و مرد باید رعایت گردد . با متخلفین بعد از تذکر برخورد شود .
10.برگزاری نماز جماعت و داشتن روحانی و نماز اول وقت از واجبات و مایۀ دمیدن روحیۀ مذهبی در گروه و جلب عنایات الهی است .
11. خواندن قرآن و دعا در آغاز فیلمبرداری و داشتن وضو تأثیر بسیاری در ایجاد فضاهای سالم و مذهبی دارد . و در روحیۀ گروه و ایجاد فضای سالم مؤثر می باشد .
12.بین افراد باید به عدالت رفتار کرد . خصوصاً افراد ضعیف و دون پایه ها بیشتر مورد محبت قرار گیرند .
13.همه یک غذا بخورند و در پذیرائی نباید تبعیض قائل شد .
14.همه از بزرگ کوچک یک جا و در کنار یکدیگر باید غذا صرف کنند تا همدلی و الفت بین افراد بیشتر شود .
15. مشکلاتی که بروز می کند با روش کدخدا منشی و نصیحت و بیشتر از طریق مسئولین گروه ها حل و فصل شود و در صورت بالا گرفتن اختلاف به تهیه کننده و کارگردان منتقل شود .
16.تهیه کننده باید چشم و گوشهای منصف و عادلی داشته باشد که در جریان ریز امور قرار گیرد تا بتواند در مواقع ضروری واکنش مناسب نشان دهد .
17.ممانعت از ستم مسئولین گروه ها به زیردستان و ممانعت از تضییع حقوق افراد که باعث دلبستگی گروه به هدف مشترکی است که انجام می دهند .
18. رعایت شئونات اسلامی در طراحی لباس بازیگران .
19. جلوگیری از کشیدن سیگار و ممانعت از گسترش این عیب در بین گروه .
20. رعایت حجاب اسلامی و آرایش و غیره ... در بازیگران و عوامل پشت صحنه .
21. پرداخت عیدی و هدیه در اعیاد بسیار سازنده است و در گروه روحیۀ مثبت می دهد بخصوص به نیازمندان و دون به موقع حقوق افراد ، آنها را دلگرم و امیدوار می کند و روحیۀ تعهد را در آنها زنده می کند .
22.بر آوردن نیازهای ضروری افراد مضطر و رفع گرفتاریهای گروه بسیار مهم است . نباید به نیاز مضطرین بی توجه بود .
23.پایه ها .
24. اخراج عواملی که قصد هماهنگی با گروه را ندارند و به اخلاق و رفتار سینمای غیر مذهبی عادت کرده اند و قصد اصلاح و تغییر خود را هم ندارند .
25. تهیه کننده و کارگردان در عین با محبت و مهربان بودن باید جدی و قاطع باشد تا کسی جرأت تخلّف نداشته باشد .
26. در هفته یک روز و در ماه نیز یک روز باید گروه مرخصی برود و استراحت کند که برای کار انرژی لازم را داشته باشد . فشار کار در فیلمبرداری آثار طولانی مدت گروه را خسته می کند .
27. دادن پاداش و تشویقی به کسانی که لایق آن هستند و برای هرچه بهتر شدن کار تلاش می کنند بسیار ضروری و سازنده است .
28.تنبیه « مناسب » برای کسانی که موجب اخلال در نظم و کوتاهی در انجام وظیفه یا تخلفات دیگر می شوند.
29.ایجاد فضای دوستانه و صمیمی در بین گروه .
30. ایجاد باور و اعتماد و اعتقاد نسبت به سریال در بین افراد گروه .
با برشمردن جنبه های مثبت وویژگی های سازندۀ آثار قرآنی و مذهبی و تذکر خیر و برکت مادی و معنوی اینگونه آثار .
* اگر موارد فوق در یک سریال مذهبی رعایت گردد بی شک عنایات الهی هم شامل حال این گروه شده و اثری مورد تأیید خداوند و بنده های او ساخته خواهد شد . در غیر این صورت توقع اثری مثبت و تأثیرگذار توقعی بی جاست .
