پیامدهای اعلام قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی

پایگاه بصیرت / گروه بین الملل/محمدرضا فرهادی

دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا در ایام انتخابات یکی از وعده های خود را انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به قدس و یا اعلام قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی اعلام کرد. اکنون پس از گذشت یک سال وی به دنبال اجرای شعار انتخاباتی خود برآمده است.

طی روزهای قبل دونالد ترامپ اعلام کرد، کشورش قدس را به عنوان پایتخت اسرائیل (رژیم صهیونیستی) به رسمیت می شناسد. این اقدام ترامپ با واکنش های وسیعی از سوی گروه های فلسطینی، کشورهای منطقه ای و بین المللی روبرو شد. «صائب عریقات» دبیر کل کمیته اجرایی سازمان آزادی بخش فلسطین (ساف)، درباره این اقدام هشدار داد و گفت: اعلام قدس به عنوان پایتخت اسرائیل، موجب ایجاد هرج و مرج بین المللی خطرناکی می شود. فلسطینیان کرانه باختری و نوار غزه با برپایی تظاهرات خشم خود را از اقدام آمریکا در به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی و شروع اقدام برای انتقال سفارت خود به این شهر را اعلام کردند.

صدها شهروند ترکیه نیز چهارشنبه شب در برابر کنسولگری آمریکا در شهر استانبول در اعتراض به تصمیم ترامپ درباره قدس تظاهرات کردند و بسیاری از شهرهای اردن نیز چهارشنبه شب شاهد تظاهرات اعتراضی به تصمیم ترامپ درباره قدس بود. وزارت امور خارجه عراق همچنین هشدار داد که این تصمیم منطقه را به سمتی که سرنوشت آن معلوم نیست سوق خواهد داد. در این زمینه حتی عربستان سعودی تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی را محکوم کرده و این اقدام را توجیه ناپذیر و غیرمسئولانه خواند.
کشورهای دیگر نیز این اقدام آمریکا را محکوم و ردّ کردند و از جمله وزیر امور خارجه سوئد تأکید کرد که تصمیم دونالد ترامپ برای انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به قدس یا اعلام این شهر به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی، یک فاجعه است. دولت مکزیک نیز اعلام کرد، سفارت خود را از تلاویو به قدس منتقل نمی کند.
جمهوری اسلامی ایران اما با صدور بیانیه ای رسمی ضمن محکوم کردن این اقدام آمریکا آن را در تناقض با قطعنامه های بین المللی معرفی کرد. دیگر مقامات ایران نیز در این باره موضع قاطعی گرفتند و از جمله دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان، علی شمخانی، اعلام کرد: «هر نوع تصمیم گیری در مورد آینده این سرزمین در صلاحیت ساکنان اصیل و غیرمهاجر آن بوده و هیچ کشوری نمی تواند با نادیده گرفتن حقوق مسلم مردم فلسطین برای این کشور اسلامی تصمیم گیری کند. اقدامات ترامپ و هیئت حاکمه بحران ساز آمریکا را تسریع کننده فروپاشی رژیم غاصب صهیونیستی است.»

علاوه بر این، عصر امروز و پس از اقامه نمازجمعه، جمعی از نمازگزاران در ایران و مردم تهران در محکومیت اقدام آمریکا و رژیم صهیونیستی در انتقال پایتخت این رژیم از تل‌آویو به بیت‌المقدس راهپیمایی کردند.

در مقابل این واکنش ها اما برخی سیاستمداران رژیم صهیونیستیی نسبت به این اقدام ترامپ ابراز خوشحالی کردند. «الن بیکر» سفیر پیشین رژیم صهیونیستی در کانادا در این باره گفت: «به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل، بدون انتقال سفارتخانه، تنها نوعی بازی قانونی برای راضی نگه داشتن دو طرف است. به هر حال انتخاب هر کدام از این دو گزینه بهتر از وضعیت کنونی است که بهترین دوست تل آویو و بزرگترین حامی اش یعنی آمریکا هنوز قدس را به عنوان پایتخت رژیم اسرائیل به رسمیت نمی شناسد.»
واکنش های گسترده جهانی اما علیه تصمیم ترامپ، سبب شد تا رئیس‌جمهور امریکا علی‌رغم اعلام اینکه به دولتش دستور داده مقدمات انتفال سفارت آمریکا از تل‌آویو به قدس را فراهم کنند، همانند روسای جمهور پیشین خود، اقدام در این مورد را تا 6 ماه دیگر تعلیق کند.
بحث انتقال سفارت آمریکا به قدس و شناسایی این شهر به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی دارای ابعاد مختلف و پیامدهای مهمی است که در این گزارش به آن می پردازیم:

پیشینه موضوع
به طور کلی فلسطینیان و رژیم صهیونیستیی ها در چهار موضوع مهم "مساله شهرک سازی، آب، پناهندگان و مساله قدس" با یکدیگر اختلاف دارند و عدم به اجماع رسیدن حول این چهار موضوع موجب به نتیجه نرسیدن مذاکرات سازش شده است.
رژیم صهیونیستی در جنگ ژوئن 1967 م(جنگ شش روزه) شرق بیت المقدس را به اشغال درآورد و در دهه 1980 میلادی پایتخت بودن قدس را رسما به قانون اساسی خود اضافه کرد که اعتراضات دیپلماتیک گسترده ای به همراه داشت. شورای امنیت طی قطعنامه ای(شماره ۲۴۲) این اقدام را غیرقانونی دانست و مرزهای رژیم صهیونیستی را همان مرزهای ۱۹۴۸ دانست. رژیم صهیونیستی طی سال های پس از ۱۹۶۷ بیش از ۱۵۰ شهرک در این مناطق ساخته است و حدود ۸۰۰ هزار یهودی را در آنها اسکان داده است.
این در حالی است که براساس پیمان صلح 1993 میان دو طرف موقعیت نهایی شهر باید در مراحل نهایی مذاکرات صلح تعیین شود. رژیم صهیونیستی همواره بر پایتخت بودن قدس به عنوان یکی از پیش شرط های خود اذعان دارد. نتانیاهو در سخنانی بعد از اعلام ترامپ مبنی بر اعلام قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی گفت: «هرگونه توافق صلحی با فلسطینیان باید منوط به این باشد که شهر قدس، پایتخت اسرائیل است». ذکر این نکته ضروری است که مکان های مهم و مقدس مذهبی برای یهودیت، مسیحیت و اسلام در شهر بیت المقدس و به ویژه در شرق قدس قرار دارد.

انتقال سفارت آمریکا به قدس یک برنامه ناکام تاریخی
کنگره آمریکا در سال 1995 میلادی قانونی مبنی بر «وجوب اعلام قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی»، تصویب کرد. در این قانون آمده است که «از سال 1950 میلادی، شهر قدس پایتخت اسرائیل بوده است» و رژیم صهیونیستی خواستار انتقال سفارت آمریکا به این شهر است.
با وجود اینکه این قانون الزام آور است، اما بندی دارد که به رؤسای جمهور آمریکا اجازه می دهد که «برای حمایت از منافع امنیت ملی»، انتقال سفارت را شش ماه به تاخیر بیندازند. از همان سال تاکنون، «بیل کلینتون»، «جرج بوش» و «باراک اوباما» رئیسان جمهور پیشین آمریکا به طور منظم، انتقال سفارتخانه این کشور به شهر قدس را دو بار در هر سال به تعویق انداخته اند. ترامپ نیز برای نخستین بار در ژوئن (خرداد / تیر) انتقال سفارتخانه به قدس را به تاخیر انداخت و این زمان نیز با ناکامی مواجه شد.

پیامدهای اعلام قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی
تصمیم ترامپ مبنی بر اعلام قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی پیامدهای زیادی در عرصه های داخلی فلسطین اشغالی و منطقه ای و بین المللی دارد. این پیامدها را می توان در سه بعد داخلی، منطقه ای وبین المللی در نظر گرفت:

پیامدهای داخلی
تاکنون تاریخ فلسطین سه انتفاضه را در کارنامه خود ثبت کرده است. انتفاضه اول از سال ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۴، انتفاضه دوم از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۴ و انتفاضه سوم که از اواخر ۲۰۱۵ شکل گرفته است. تصمیم اخیر ترامپ می تواند زمینه ساز ایجاد انتفاضه ای جدید در فلسطین علیه اشغالگران باشد و یا دست کم آتش خشم انتفاضه کنونی را شعله ور کرده و در مجموع اجرای این تصمیم سبب می شود نابودی رژیم اسرائیل با سرعت بیشتری از سوی فلسطینیان دنبال شود و اتحاد جهان اسلام علیه اسرائیل افزایش یابد.

پیامدهای منطقه ای
1-پایان گفتگوهای سازش: گفتگوهای سازش از سال 1978 و با پیمان کمپ دیوید(1) شروع و تا مقطع فعلی نیز ادامه داشته است. از سال ۲۰۰۰ تا کنون بیش از ۱۰۰ جلسه بین طرفین فلسطینی و صهیونیستی در قالب ۱۸ طرح صلح برگزار شده است. این گفتگوها به دنبال راه حلی سیاسی برای پایان بحران فلسطین بود که هیچ گاه به نتیجه نرسیدند. اقدام اخیر ترامپ را می توان به منزله شلیک تیر خلاص به مذاکرات سازش دانست.
2- افزایش احساسات ضد آمریکائی در منطقه: انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدس موجی از احساسات غیرقابل کنترل کشورهای مسلمان علیه ایالات متحده را به راه خواهد انداخت و منافع سیاسی، اقتصادی و نظامی واشنگتن در منطقه را در معرض تهاجم قرار خواهد داد.
3- شکل گیری تنش های جدید در منطقه: مساله فلسطین همواره یکی از کانون های تنش در منطقه بوده و اعلام پایتختی قدس بر شدت این تنش ها خواهد افزود. یک روزنامه آلمانی نوشته است: «انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس نه تنها ناآرامی های جدید در مناطق فلسطینی را به دنبال خواهد آورد، بلکه شورش های ضد آمریکایی را هم در جهان عرب به راه می اندازد».
در بحث پیامدهای بین المللی نیز باید به افزایش فشارهای بین المللی به رژیم صهیونیستی اشاره کرد. رژیم صهیونیستی و لابی های آن سالانه مقادیر قابل توجهی پول  برای جلوگیری از فشار برخی نهادهای عمومی در جهت تلطیف چهره این رژیم هزینه می کنند. پس از هر تهاجم از سوی ارتش صهیونیستی به مردم فلسطین، فشارهای سیاسی گسترده ای به سران صهیونیستی صورت می گیرد. اعلام پایتختی قدس نیز به موضوعات گذشته به منظور فشار به رژیم صهیونیستی اضافه می شود و انتقاد گسترده و دائمی بین المللی را به همراه خواهد داشت.
در مجموع تصمیم اخیر ترامپ را باید ناشی از ماهیت آمریکا در ایجاد بحران در منطقه دانست تا از این طریق امنیت رژیم صهیونیستی را تضمین کند. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که آمریکا امروزه در منطقه دارای نقشی کم رنگ در مسایل مختلف است و این عرض اندام بیشتر ناشی از ضعف واشنگتن در مقابل تحولات چند وقت اخیر همچون شکست داعش، تحولات یمن، سوریه و عراق است./گ/