براساس اسناد به دست رسیده، طی یک سال اخیر تصمیمات سوال برانگیز جدیدی برای تسهیل در ضوابط بهداشتی واردات گوشت گرفته شده که ممکن است مخاطراتی برای سلامت مردم به همراه داشته باشد.
دولت طی یک سال اخیر واردات گوشت قرمز و ضوابط بهداشتی آن را به گونه‌ای تسهیل کرده که ممکن است خطراتی را به لحاظ سلامت و بهداشت برای مردم درپی داشته باشد. از جمله اینکه دستور لغو ارسال ناظران بهداشتی به کشور‌های مبدأ واردات گوشت داده شده، مجوز واردات دام‌های با سن‌های بالاتر و ماده که معمولا در دنیا خریدار ندارد، داده شده و یا اینکه محموله‌های گوشت وارداتی که باکتری سالمونلا در حد نامتعارف و بالاتر از حد مجاز دارند، در گمرک ترخیص شده و به مصرف صنعتی می‌رسند که ممکن است در حد فاصل گمرک تا مرحله حرارت، خطرآفرین باشد. این مستندات نشان می‌دهد که تسهیل ضوابط بهداشتی واردات گوشت بنا به درخواست برخی کشور‌های مبدأ واردات از جمله برزیل و همچنین به بهانه کاهش هزینه‌های واردکنندگان گوشت انجام شده و مساله تایید سلامت گوشت از مبدأ هم به واردکنندگان سپرده شده است.
این اقدامات تسهیل گرانه در امر واردات گوشت قرمز، نگرانی‌هایی را هم برای سازمان پدافند غیرعامل ایجاد کرده که منجر به نامه نگاری بین این سازمان و سازمان دامپزشکی کشور شده است.
* نامه حجتی برای عدم ارسال دامپزشک ناظر به کشور‌های مبدأ واردات گوشت
بر اساس یکی از این اسناد، محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی در نامه‌ای به علیرضا رفیعی پور رئیس سازمان دامپزشکی کشور اعلام کرد: «پیرو هماهنگی‌های به عمل آمده ترتیبی اتخاذ نمایید تا از اعزام دامپزشک ناظر مقیم جهت استقرار در کشتارگاه‌های کشور‌های دارای پروتکل بهداشتی اجتناب و در سایر کشور‌های فاقد پروتکل بهداشتی نسبت به اعزام ممیز ادواری و تایید کشتارگاه‌های مجاز اقدام نمایند. بدیهی است واردکنندگان موظف به رعایت ضوابط بهداشتی در کلیه مراحل خواهند بود.»
* واگذاری مسئولیت تایید سلامت گوشت به واردکننده!
درپی نامه حجتی به رئیس سازمان دامپزشکی، علیرضا رفیعی‌پور رئیس سازمان دامپزشکی با ارسال نامه‌ای به بصیری مشاور وزیر و مدیر کل حوزه وزارتی جهاد کشاورزی با موضوع «پروتکل بهداشتی فی ما بین سازمان دامپزشکی کشور و مرجع ذیصلاح کشور برزیل» نوشت: "باستحضار می‌رساند که در راستای اجرای نامه شماره ۰۲۰/۲۲۴۴۷ مورخ ۹۷/۱۱/۱۵ مقام عالی وزارت اقدامات زیر توسط این سازمان صورت پذیرفته است:
۱- واردات گوشت از مبادی کشور‌های ترکیه، نیوزلند، استرالیا و کشور‌های عضو اتحادیه اروپا بدون اعزام ناظر بهداشتی و صرفا بر اساس پروتکل‌های بهداشتی - قرنطینه‌ای صورت می‌پذیرد.
۲- در رابطه با کشور‌های پاکستان، افغانستان، مغولستان، قزاقستان، گرجستان و ارمنستان با توجه به ساختار نظارت‌های بهداشتی - قرنطیه‌ای حاکم بر این کشور‌ها صرفا در صورت تقاضای واردکننده ناظر بهداشتی اعزام می‌گردد و در صورت قبول مسئولیت سلامت محصول وارداتی توسط واردکننده، ناظر بهداشتی اعزام نمی‌شود.
۳- در رابطه با کشور برزیل و پروتکل بهداشتی فی ما بین سازمان دامپزشکی کشور و مرجع ذیصلاح کشور برزیل پس از گذشت مدت زمان چند ماهه تهیه و پس از رایزنی‌های متعدد مراحل نهایی خود را پشت سر گذاشته است که بند شماره ۲-۶ پروتکل فوق‌الذکر اشاره به موضوع دستور مقام عالی وزارت دارد (به پیوست - صفحه - ۵ آیتم اطلاعات بهداشتی - بند ۲-۶) در رابطه با کشور برزیل فرایند حاکم به شکلی خواهد بود که صرفا نیروی ناظر عالیه برای ممیزی کشتارگاه‌ها و فرآیند تولید ادواری اعزام و برای شرکت‌ها ناظر بهداشتی به صورت موردی اعزام نخواهد شد؛ لذا خواهشمند است دستور فرمایید در خصوص تعیین زمان و مکان امضا پروتکل فوق‌الذکر دفتر سازمان‌های تخصصی و امور بین‌الملل تدابیر لازم را معمول و تا نهایی شدن پروتکل فی ما بین کما فی السابق با درخواست مصوبه اعزام کارشناسان این سازمان به کشور برزیل موافقت بفرمایید. "
* حذف برچسب دامپزشکی از روی گوشت‌های وارداتی
در ادامه این نامه نگاری ها، علی صفر ماکنعلی معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی نیز با ارسال نامه‌ای به مسعود محمدیان مدیر کل دفتر قرنطینه و امنیت زیستی با موضوع «اصلاح فرآیند نظارت بهداشتی بر محموله‌های گوشت قرمز وارداتی» نوشت: «پیرو نامه شماره ۰۲۰/۲۲۴۴۷ مورخ ۱۳۹۷/۱۱/۱۵ مقام عالی وزارت با توجه به لزوم تغییر در فرآیند تولید گوشت قرمز وارداتی موارد ذیل جهت استحضار و ابلاغ به کارشناسان به حضور ایفاد می‌گردد:
۱- در کشور‌های مانند استرالیا، نیوزیلند و کشور‌های اروپایی که IHR و یا Veterinary Health Certificate پیشنهادی سازمان توسط مرجع ذیصلاح آن‌ها تایید شده است جهت تولید محموله‌ها اجازه شروع کشتار با درخواست کتبی متقاضی در کشتارگاه مورد تایید دفتر قرنطینه و امنیت زیستی میسر خواهد بود.
۲- اصلاح لیبل با حذف عبارت «تحت نظارت نمایندگان سازمان دامپزشکی کشور» و درج عبارت زیر بر روی لیبل:
«این کالا مطابق پروتکل/IHR شماره. تولید و بارگیری گردیده است و مسئولیت محموله با شرکت وارد کننده است.»
۳- نام شرکت واردکننده کالا سرتاسر روی لاشه با مهر غلتکی به روش مقتضی ممهور گردد.»
* وزارت خارجه ایران هم وارد ماجرا شد
در راستای تسهیل ضوابط بهداشتی واردات گوشت وزارت خارجه هم وارد ماجرا شد و محمد کشاورزی زاده دستیار وزیر و مدیرکل آمریکای وزارت امور خارجه ایران در نامه‌ای مشترک به علیرضا رفیعی پور رئیس سازمان دامپزشکی کشور و فتحی مدیر کل امور بین الملل وزارت جهاد کشاورزی با موضوع «اصلاح ضوابط بهداشتی ایران در مورد سن کشتار دام در برزیل»، تصویر یادداشت سفارت برزیل در تهران به ضمیمه نامه رئیس انجمن صنفی صادرکنندگان گوشت این کشور در خصوص در خواست اصلاح ضوابط بهداشتی ایران در مورد سن کشتار دام صادراتی به ایران را ارسال و خواستار پیگیری مساله شد.
* سفارت برزیل در تهران: گاو‌های ما جنون گاوی ندارند، گاو‌های پیر ما را بخرید
در بخشی از یادداشت سفارت برزیل در تهران که خواستار اصلاح ضوابط بهداشتی ایران در خرید گوشت قرمز این کشور شده بود، آمده است: اداره بهداشت دام وزارت کشاورزی، دامپروری و تامین مواد غذایی برزیل (DSA/SDA/MAPA)، تاکید می‌نماید براساس فصل ۹ و ۱۱ مقررات بهداشتی حیوانات خاکزی سازمان بهداشت جهانی دام (OIE)، واردات گوشت گوساله تازه بی‌استخوان (به استثنای گوشت جدا شده به روش مکانیکی)، با توجه به اینکه یک کالای امن محسوب می‌گردد، نمی‌بایست توسط مقامات بهداشت کشور مقصد براساس طبقه‌بندی کشور صادر کننده از نظر بیماری جنون گاوی محدود گردد.
اضافه می‌نماید، مطابق با بخش پنجم مقررات بهداشتی حیوانات خاکزی (اقدامات تجاری، روش‌های واردات و صادرات و گواهی دامپزشکی)، تجارت فرآورده‌هایی با منشاء دامی که عاری از بیماری‌های خاص می‌باشند، نباید مستلزم انجام اقدامات کاهش سطح ریسک مربوط به بیماری ذکر شده بدون در نظر گرفتن شرایط بهداشت کشور مبدا کالا باشد، لذا، وجود محدودیت سنی برای گاو توسط سازمان بهداشت جهانی دام توصیه نمی‌گردد.
این نمایندگی همچنین در خصوص بیماری جنون گاوی و نیز اداره بهداشت دام وزارت کشاورزی، دامپروری و تامین مواد غذایی برزیل (DSA/SDA/MAPA) اعلام می‌دارد:
۱. برزیل توسط سازمان بهداشت جهانی دام (OIE)، در حد عاری از بیماری جنون گاوی شناخته شده است که به آن ریسک قابل اغماض اطلاق می‌شود.
۲. بیماری جنون گاوی در برزیل از بیماری‌های اخطار کردنی محسوب می‌شود و این کشور طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی دام، دارای سیستم نظارتی اپیدمیولوژیک می‌باشد، که تشخیص زود هنگام بیماری‌های دام‌های مشکوک را میسر می‌سازد.
۳. طبق قوانین برزیل متصدی کشتارگاه‌ها و واحد‌های تولید فرآورده‌های گوشتی برزیلی موظف به از بین بردن بافت‌هایی که قابلیت انتقال بیماری جنون گاوی را دارند (مغز، مغز استخوان، چشم‌ها، لوزه‌ها و دیستال ایلئوم (درازروده) به منظور جلوگیری از آلودگی مقاطع گوشت تازه توسط این بافت‌ها می‌باشند.
۴. این عملیات توسط کارشناس کنترل کیفیت کارخانه‌ها که قادر به اتخاذ اقدامات صلاحی و پیشگیرانه در صورت تایید هرگونه انحراف می‌باشند، به صورت روزانه کنترل و ثبت می‌شود، علاوه برآن، اجرای این عملیات توسط اداره بازرسی دامپزشکی، از طریق نظارت در محل و ارزیابی سوابق، تایید می‌گردد.
۵. از سال ۱۹۹۰ میلادی وزارت کشاورزی، دامپروری و تامین مواد غذایی برزیل نسبت به جلوگیری از بیماری جنون گاوی و اقدامات نظارتی که به طور مداوم براساس اطلاعات علمی و توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی دام به روز رسانی می‌شوند، اقدام نموده است. این اقدامات، برای سال‌های متمادی جهت جلوگیری از بازریافت و افزایش عوامل ایجاد کننده کافی می‌باشد؛ لذا با توجه به موارد مذکور، دولت برزیل درخواست اصلاح ضوابط بهداشتی ایران در خصوص حداکثر سن کشتار گاو را می‌نماید تا در نیتجه آن امکان صادرات گاو‌های بزرگتر از سی‌ماه به ایران وجود داشته باشد. "
* واکنش سریع سازمان دامپزشکی به نامه برزیل
جالب است که بلافاصله در همان روزی که یادداشت سفارت برزیل به سازمان دامپزشکی ایران ارسال می‌شود، ماکنعلی معاون سازمان دامپزشکی با ارسال نامه‌ای به بهمن عابدی کیاسری مدیر کل دفتر سازمان‌های تخصصی، روابط عمومی و امور بین‌الملل این سازمان با موضوع «اصلاح IHR واردات گوشت منجمد گوساله بدون استخوان از برزیل» اعلام کرد: "با توجه به بررسی‌های عملی به عمل آمده توسط دفاتر تخصصی سازمان دامپزشکی کشور (موضوع جلسه کارشناسی مورخ ۹۷/۶/۱۲، موضوع نامه شماره ۹۷/۴۰/۱۷۸۹۴ مورخ ۹۷/۳/۱۶ در خصوص اصلاح IHR واردات گوشت منجمد بدون استخوان گوساله از مبدا کشور برزیل که به پیوست می‌باشد) موارد مرتبط با سن و جنس دام کشتاری و زمان بارگیری محموله‌های گوشت گوساله منجمد بدون استخوان به شرح زیر اصلاح می‌گردد، مقتضی است اصلاحات مورد نظر به مرجع ذیصلاح کشور برزیل نزد سازمان جهانی بهداشت دام و سایر مراجع ذیصلاح در کشور برزیل منعکس شود.
۱- سن دام‌های کشتاری بر اساس فرمول دندانی، حداکثر ۶ دندان تعیین و در این سن هر دو جنس نر و ماده مورد قبول برای کشتار می‌باشد.
۲- حداکثر زمان بارگیری محموله‌های گوشت تولیدی از زمان تولید از ۶۰ روز به ۹۰ روز افزایش می‌یابد.
* مجوز مصرف گوشت مسموم به سالمونلا
یکی از شاخص‌های ارزیابی خطر گوشت قرمز باکتری سالمونلا است. «سالمونلا» نوعی باکتری است که می‌تواند در روده حیوان و انسان زندگی و رشد کرده و زمینه مسمویت غذایی را به وجود می‌آورد. غذا‌های خام با منشا حیوانی، گوشت، مرغ، شیر و لبنیات، تخم‌مرغ و غذا‌های دریایی می‌توانند آلوده به باکتری سالمونلا باشند. این باکتری فقط در حرارت بالا از بین می‌رود.
بر اساس ضوابط بهداشتی، محموله‌های گوشت قرمز وارداتی که دارای حد غیرمجاز باکتری سالمونلا تشخیص داده شوند، معدوم نشده و از گمرک ترخص می‌شوند تا به مصارف صنعتی و تولید فرآورده‌های گوشتی مثل کالباس برسد. این در حالی است که ممکن است، بیماری این گوشت‌ها قبل از این که به مرحله حرارت دهی برسد، در مراحل انتقال و تبدیل منتقل شود.
درپی اقدامات دولت در یک سال گذشته برای تسهیل ضوابط بهداشتی واردات گوشت قرمز، غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیر عامل هم با ارسال نامه‌ای به سازمان دامپزشکی کشور درباره واردات به این شکل ابزار نگرانی کرده بود.