در ۲ سال گذشته نمایندگان مجلس شورای اسلامی ۴ بار برای افزایش مساحت مناطق آزاد موجود و اضافه شدن مناطق آزاد جدید اقدام کرده‌اند، اما در تمام این موارد با مخالفت شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام روبه‌رو شده‌اند؛ حالا نمایندگان در شرایطی که کمتر از یک ماه از دوران نمایندگی آن‌ها باقی مانده است و ویروس منحوس کرونا هر روز بر قربانیان خود می‌افزاید و کشور احتیاج به تدبیری برای گذراندن این دوران سخت دارد، این طرح را مجدداً مطرح کرده‌اند، آن هم در سال جهش تولید که باید بیش از هر سال دیگری به تقویت تولید داخل، خودکفایی در تولید کالا‌های اساسی و افزایش صادرات اهتمام ورزید. به گواه کارشناسان، مناطق آزاد هم‌اکنون تبدیل به دروازه واردات و قاچاق شده‌اند و مشخص نیست پشت پرده اصرار مداوم نمایندگان بر افزایش تعداد مناطق آزاد، آن هم در روز‌های پایانی حضورشان در مجلس شورای اسلامی چیست؟
گزاره‌های خبری
۱. غلامحسین مصباحی‌مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفتگو با رسانه‌ها با اشاره به مغایرت ایجاد مناطق آزاد جدید با سیاست‌های کلی نظام، تصریح کرد: اساساً مصوبات مجلس مبنی بر گسترش مناطق آزاد و ویژه مطابق لایحه ایجاد ۸ منطقه آزاد و ۱۳ منطقه ویژه و طرح ایجاد ۹۰ منطقه ویژه اقتصادی، برخلاف سیاست‌های کلی نظام است.
۲. شورای نگهبان در نامه ۱۱ دی ۱۳۹۸ به مجلس، مصوبات مربوط به لایحه ایجاد ۸ منطقه آزاد، گسترش محدوده ۲ منطقه آزاد و ایجاد ۱۳ منطقه ویژه اقتصادی و همچنین ایجاد ۹۰ منطقه ویژه اقتصادی (هم طرح و هم لایحه) را مغایر با اصل ۴۵ و ۸۵ قانون اساسی تشخیص داد.
۳. در بررسی آخرین مصوبه مجلس در این موضوع نیز شورای نگهبان و هیأت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام، در اظهاراتی جداگانه مصوبات مربوط به گسترش مناطق آزاد و ویژه را رد کردند. ۸ بهمن ۱۳۹۸، مجمع تشخیص مصلحت نظام در نامه‌ای خطاب به شورای نگهبان، مصوبات مجلس شورای اسلامی را همچنان مشتمل بر ایرادات سابق‌الذکر هیأت عالی نظارت (بند ۱۱ و ۱۷ سیاست‌های کلی اقتصادی مقاومتی و بند یک جزء «د» سیاست‌های کلی آمایش سرزمینی اشاره شده در مهر ۱۳۹۷) عنوان کرده است و بر همین مبنا در ۲۸ بهمن ۱۳۹۸، شورای نگهبان طرح و لایحه مربوط به گسترش مناطق آزاد و ویژه را در نامه‌ای به مجلس شورای اسلامی، مغایر با موازین شرع و قانون اساسی اعلام کرد.
نکته راهبردی
با توجه به اینکه نظام به دنبال جهش تولید است، طرح مناطق آزاد مهم‌ترین ضربه به اقتصاد کشور است و ایجاد منطقه آزاد نه تنها اقتصاد کشور را تقویت نمی‌کند بلکه باعث وابستگی بیشتر کشور نیز می‌شود.
برخی از تحلیلگران هدف از ورود نمایندگان به این طرح را جذب رأی می‌دانند. در بین نمایندگان چنین احساسی ایجاد شده که منطقه آزاد یک مزیت و امتیاز است، به همین دلیل برخی نمایندگان در روز‌های پایانی مجلس هم دنبال این هستند که خیلی زودتر این اتفاق رخ بدهد.