تهران در هفته‌ای که گذشت میزبان رافائل گروسی مدیرکل جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود. او پس از تصدی به این سمت گفته بود که به ایران سفر خواهد کرد، ولی همه گیری کرونا این سفر را به تعویق انداخت و در نهایت گروسی به همراه هیأتی دوشنبه شب سوم شهریور ماه سال جاری (۱۳۹۹) به تهران آمد.
اعضای شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (۲۴ رای مثبت از ۳۵ رأی) هفتم آبان ماه در نشستی پشت درهای بسته، «رافائل ماریانو گروسی»، نماینده آرژانتین در آژانس را به عنوان مدیرکل جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و جایگزین یوکیا آمانو مدیرکل پیشین این نهاد بین‌المللی که در ماه جولای ۲۰۱۹ به علت بیماری درگذشت، انتخاب کردند.
گروسی ۵۸ ساله متولد بوینوس‌آیرس و فارغ‌التحصیل دکترای تاریخ و سیاست بین‌الملل از دانشگاه ژنو، ژانویه بر کرسی مدیرکلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تکیه زد. او از ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۳ به عنوان دستیار مدیرکل آژانس اتمی در حوزه سیاستگذاری فعالیت کرده است.وی همچنین از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۷ ریاست کارکنان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین و سازمان منع گسترش سلاح‌های شیمیایی در لاهه را برعهده داشته و به حوزه‌های مسائل امنیتی، خلع سلاح و عدم اشاعه اشراف دارد.
گروسی روز سه‌شنبه هفتم آبان ۱۳۹۸ بعد از انتخاب به این سمت در جمع خبرنگاران درباره رویکردش در قبال ایران گفت: «من کارم را انجام خواهم داد و فکر می‌کنم شغلم ایجاب می‌کند وظایفم را به‌گونه‌ای ایفا کنم که مستقل، منصفانه و بی‌طرف باشد.فکر می‌کنم چیزی که مهم است این است که به کشورهای عضو [آژانس] و جامعه بین‌الملل این ضمانت را بدهم که کاملاً مستقل و در برابر فشار نفوذناپذیر هستم.»
لازم به ذکر است علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران که به منظور حضور در سمینار دو سالانه امنیت هسته‌ای آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین سفر کرده بود، بهمن سال گذشته با «رافائل گروسی» مدیرکل جدید آژانس، دیدار و گفت‌وگو کرد.در این ملاقات که اولین ملاقات رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان با مدیرکل جدید آژانس بود، طرفین موضوعات مورد علاقه از جمله همکاری‌های فنی و مسائل پادمانی را مورد تبادل نظر قرار دادند.
* رایزنی گروسی و صالحی این بار در تهران
مدیرکل کنونی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از سفرش به ایران روز سه‌شنبه چهارم شهریور ۱۳۹۹ در اولین ملاقاتش به دیدار علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی رفت و مذاکراتش با صالحی در حدود دو ساعت به طول انجامید و در پایان وی در نشست خبری مشترک با رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران حضور یافت.
صالحی در همان نشست رایزنی‌های انجام شده را سازنده خواند و گفت که قرار است بیانیه‌ای در پایان این سفر صادر شود که دو طرف مشغول کار بر روی آن هستند و همچنین تاکید کرد که زیر بار خواسته‌های خارج از تعهداتمان نمی‌رویم.
گروسی هم در اظهاراتی ضمن ابراز خرسندی از سفر به ایران، تأکید کرد که هیچ تغییری در رویکرد آژانس ایجاد نشده است و همکاری ایران و آژانس سازنده بوده است و قرار است تداوم داشته باشد.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دومین مقام ایرانی بود که گروسی بعدازظهر سه‌شنبه چهارم شهریور ماه با وی دیدار کرد. در این دیدار سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه نیز حضور داشت.
گروسی پس از این دیدار در توئیتی نوشت که از تمایل ظریف برای افزایش همکاری‌ها با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قدردانی می‌کنم.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز در توئیتی با بیان اینکه برخی درصددند با اعمال فشار از طریق بازگشایی پرونده‌های مختومه این شفافیت را از بین ببرند، عنوان کرد: ما خواستار روابط نرمال و عادی با آژانس هستیم.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بعدازظهر چهارشنبه پنجم شهریور ماه به دیدار حسن روحانی رئیس جمهوری ایران رفت و پس از آن بیانیه مشترک صالحی و گروسی منتشر شد. روحانی در دیدار گروسی گفت: روابط ایران با آژانس در سطح بسیار خوبی است و پیام سفر مدیرکل آژانس به تهران برای جهانیان این است که ایران مثل گذشته آماده است در چارچوب پادمان با آژانس همکاری نزدیکی داشته باشد.(جزییات بیشتر)
براساس توافق ایران و آژانس، ایران داوطلبانه به دو مکان مشخص شده دسترسی داده و فعالیت‌های راستی آزمایی آژانس را برای حل و فصل این موضوعات تسهیل می‌کند و بعد از تجزیه و تحلیل اطلاعات، آژانس هیچ سوال دیگری از ایران و هیچ درخواستی برای دسترسی به مکان‌های فراتر از آنچه ایران اظهار کرده، ندارد.(اینجا بخوانید)
در این ارتباط، ایران به طور داوطلبانه به دو مکان مشخص شده توسط آژانس دسترسی داده و فعالیت های راستی آزمایی آژانس را برای حل و فصل این موضوعات تسهیل خواهد کرد.تاریخ های مربوط به دسترسی‌های آژانس و فعالیت های راستی آزمایی، مورد توافق قرار گرفته است.فعالیت‌های راستی آزمایی آژانس مطابق با موافقتنامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی و رویه استاندارد راستی آزمایی آژانس، همان گونه که برای همه کشورهای دارای موافقتنامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی اجراء می‌شود، به صورت برابر و بدون تبعیض اجراء خواهد شد.
- در چارچوب قطعنامه GOV/2015/72 که در تاریخ ١۵ دسامبر ٢٠١۵ توسط شورای حکام به تصویب رسید، آژانس و ایران تایید می‌کنند که این موضوعات مرتبط با اجرای پادمان، منحصرا مربوط به مواد و فعالیت‌های هسته‌ای تحت پادمان براساس موافقتنامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی می‌باشند.
- در این چارچوب حاضر، براساس تجزیه و تحلیل اطلاعات در اختیار آژانس، آژانس هیچ سؤال دیگری از ایران و هیچ درخواستی برای دسترسی به مکان‌هایی فراتر از آنچه که توسط ایران تحت موافقتنامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی اظهار شده‌اند، ندارد.
مدیرکل آرژانتینی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از آن راهی فرودگاه امام خمینی شد و تهران را به مقصد وین ترک کرد.
رئیس سازمان انرژی اتمی هم در اظهاراتی با اشاره به بیانیه مشترک ایران و آژانس تصریح کرد: فراتر از تعهداتمان، قطعا خواسته‌ای را نمی‌پذیریم.
*اولیانوف: پیشرفتی واقعی
پس از بیانیه مزبور اولین مقام خارجی که به آن واکنش نشان داد «میخائیل اولیانوف»، نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین بود. او در توئیتر نوشت: «پیشرفتی واقعی! سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران، رافائل گرواسی به توافقی بسیار مهم در زمینه دو سایت مشخص‌شده توسط آژانس منجر شد. این گواه دیگری است که نشان می‌دهد گفت‌وگو سازنده‌تر از فشار است. تبریک به هر دو طرف.»
نماینده روسیه همچنین در توئیت دیگری با استقبال از توافق ایران و آژانس اتمی، اظهار داشت که گفت‌وگو همواره سازنده‌تر از فشار است.
حمید بعیدی‌نژاد سفیر جمهوری اسلامی ایران در لندن نیز با اشاره به بیانیه مشترک ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عنوان کرد که توافق حاصله آمریکا را برای کشانیدن بحث پادمان ایران به شورای امنیت ناامید کرد.
*اشمید: خبری خوب از تهران
«هلگا اشمید» دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و معاون مسئول سیاست خارجی این اتحادیه نیز در این باره نوشت: «خبری خوب از تهران در خصوص همکاری بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی. اتحادیه اروپا به نقش غیرجانبدارانه و منصفانه آژانس اعتماد دارد. همزمان، ما به تلاشمان برای حفظ برجام در جلسه هفته آینده کمیسیون مشترک ادامه می‌دهیم. من از طرف جوزپ بورل ریاست این جلسه را به عهده خواهم داشت.»
استفان کلمنت سفیر اتحادیه اروپا در دفتر اروپایی سازمان ملل متحد در وین نیز در توئیتی در این باره از این توافق استقبال و از تلاش‌های بی طرفانه و مهم آژانس قدردانی کرد.
*واکنش لندن
نماینده انگلیس در آژانس (+) هم دیگر مقامی بود که به این بیانیه واکنش نشان داد. «دیوید هال» در توئیتی در این زمینه نوشت: «این خبری فوق‌العاده است که ایران دسترسی‌های مورد نیاز آژانس را اعطا کرده است. این یک نشانه مثبت از سلامت فعالیت‌ها و نظام پادمانی آژانس است. انگلیس از اقدامات "رافائل گروسی" مدیرکل آژانس و تیم پادمانی آژانس به طور کامل حمایت می‌کند.»
کاظم غریب‌آبادی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس نیز در اظهاراتی در پایان این سفر گفت: متناسب با رفتار آژانس، رفتار خود را تنظیم می‌کنیم. چنانچه آژانس تحت هر شرایط یا بهانه‌ای بخواهد مفاد تفاهم مشترک را در آینده زیر پا گذاشته و یا در رسیدگی به این دو سه موضوع، با حسن نیت رفتار نکند، همکاری‌ها و تعاملات ایران با این سازمان را نشانه خواهد رفت.(بیشتر بخوانید)
*گروسی: هیچ ترفند خارق العاده‌ای وجود نداشته
پس از آنکه گروسی به وین بازگشت در جمع خبرنگاران از ذکر زمان دسترسی به ۲ مکان مورد نظر آژانس در ایران خودداری اما تاکید کرد که این دسترسی به زودی میسر خواهد شد. گروسی همچنین در پاسخ به سؤال خبرنگاری که پرسید از چه طریقی این دسترسی حاصل شد؟ عنوان کرد که در این خصوص هیچ ترفند خارق‌العاده‌ای وجود نداشته است و دست‌یابی به این دسترسی‌ها نتیجه گفت‌وگوی سیستماتیک بوده است.(اینجا بخوانید)
*تحسین چینی‌ها
«ژائو لیجیان»، سخنگوی وزارت خارجه چین هم یک روز بعد (پنجشنبه) در کنفرانسی خبری، به این توافق واکنش نشان داد و گفت: «چین از توافقی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران بر سر حل و فصل توافقات پادمانی بعد از رایزنی‌های دوستانه به آن رسیدند استقبال کرده و آن را تحسین می‌کند.ما امیدواریم که دو طرف در همین مسیر به همکاری خود ادامه دهند و صادقانه به این توافق عمل کنند. ما همچنین از تمام طرف‌های این توافق می‌خواهیم اقدامات سازنده‌ای را در این خصوص انجام دهند.»
لیجیان همچنین گفت: «حقایق بارها نشان داده که قلدری یک طرفه، تنها موجب افزایش رویارویی می‌شود، در حالی که اختلافات تنها می‌تواند از طریق مذاکرات برابر کاهش یابد.»
*فرانسه استقبال کرد
وزارت خارجه فرانسه نیز از توافق ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره دسترسی به دو مکان مشخص شده توسط آژانس در ایران استقبال کرد. این وزارتخانه در بیانیه‌ای در این خصوص عنوان کرد: «توافقی که بر اساس آن ایران به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی دسترسی به دو سایت در داخل خاک خود را می دهد گامی در مسیر صحیح به شمار می آید.»
*سکوت آمریکا
از سه عضو اروپایی برجام فقط انگلیس و فرانسه واکنش نشان دادند و هنوز واکنشی از آلمان تا لحظه تدوین این گزارش مشاهده نشده است.البته مقامات آمریکایی هم تاکنون سکوت پیشه کرده‌اند.
لازم به یادآوری است، «جرت بلانک» هماهنگ کننده پیشین وزارت خارجه آمریکا در برجام البته روز چهارشنبه پس از انتشار بیانیه مشترک ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در صحفه توئیتر خود نوشت: بسیاری از سیاست‌های مربوط به ایران دونالد ترامپ و مایک پامپئو بر این پیش فرض بنا شده است که آنها می‌توانند به طرز پیش‌بینی‌پذیر و کنترل شده، پاسخ‌های خاصی از دیگر بازیگران را برانگیزانند.از همه مهم‌تر خود ایران بود که آنها بارها انتظار داشتند واکنش تندی به تحریکات آمریکا در مسیری نشان دهد که به پاره کردن برجام و تخریب کلی دیپلماسی منجر شود.اما ایران واکنش‌های خود را سنجیده برداشت و اکنون برای بازرسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی توافق کرده است که البته ارتباط کلی به برجام ندارد. این توافق به نگرانی عمده اروپا توجه کرده است و موانع اساسی را برای بازگشت به اجرای بیشتر برجام برطرف می‌سازد.
گفتنی است رژیم صهیونیستی هم که با طرح ادعاهای بی اساس به دنبال گل آلود کردن مناسبات ایران و آژانس و ایجاد اختلال در مسیر همکاری ایران و این سازمان بود، تاکنون در این زمینه واکنشی نشان نداده است.