«جو بایدن» نامزد دموکرات انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا که از سوی رسانه‌ها پیروز این انتخابات و رئیس‌جمهور منتخب اعلام شده، در حال چیدن اعضای کابینه دولت آینده آمریکاست. او شب گذشته تکلیف وزارت خارجه دولتش را مشخص و «تونی بلینکن» را وزیر خارجه و «جیک سالیوان» را به عنوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید معرفی کرد.
سابقه تونی بلینکن و جیک سالیوان
«آنتونی جان بلینکن» سیاستمدار آمریکایی ۵۸ ساله متولد نیویورک از پدر و مادری یهودی، در طول سه دهه اخیر سمت‌های ارشد سیاست خارجی در دو دولت آمریکا داشته که متاخرترین آنها قائم مقام وزیر خارجه، دیپلمات شماره دوی آمریکا بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ در دولت اوباما بوده است. پیش از فعالیت در وزارت خارجه، بلینکن در کاخ سفید دستیار اوباما و معاون اصلی مشاور امنیت ملی کاخ سفید بود.
در دوره اول دولت اوباما او به عنوان مشاور امنیت ملی جو بایدن که آن زمان معاون اوباما بود، فعالیت داشت. او پیش از آن به مدت شش سال در کنگره آمریکا بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۸ به عنوان مدیر ستاد دموکرات کمیته روابط خارجی سنا خدمت کرد. پیش از آن هم عضو شورای امنیت ملی دولت «بیل کلینتون» بود که از جمله در سمت نویسنده اصلی سخنرانی‌های سیاست خارجی کلینتون و بعد مشاور ارشد او در امور اروپا فعالیت کرد. بلینکن خدمت دولتی در وزارت خارجه آمریکا را در سال ۱۹۹۳ آغاز کرد و بعد از ترک دولت کلینتون، عضو ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی شد.
پیش از پیوستن به دولت کلینتون در پاریس و نیویورک وکالت می‌کرد و برای نشریات زیادی از جمله نیویورک‌تایمز و فارین‌افرز مطالب بسیاری با موضوع سیاست خارجی نوشته است. او فارغ‌التحصیل دانشکده هاروارد و دانشکده حقوق کلمبیاست.
بلینکن در سال‌های اخیر مدیر اجرایی دفتر بایدن تحت عنوان «مرکز پن بایدن برای دیپلماسی» بوده و هر ماه مطالبی را درباره نظراتش در نیویورک تایمز منتشر می‌کند و به عنوان تحلیلگر امور جهانی شبکه سی‌ان‌ان هم فعال است.
این متحد و مشاور نزدیک بایدن در یک سال گذشته در رویدادها و جلسات مختلف، تیم بایدن را نمایندگی و مواضع سیاست خارجی او در خصوص چین، روسیه و خاورمیانه را بیان کرده است.
«جیکاب جرمایا سالیوان» سیاست‌گذار ۴۴ ساله آمریکایی است که مشاور ارشد سیاست خارجی ستاد انتخاباتی «هیلاری کلینتون» در سال ۲۰۱۶ بود.
سالیوان همچنین مشاور ارشد دولت آمریکا در مذاکرات هسته‌ای ایران و استاد مدعو در دانشکده حقوق «ییل» بوده است. قبل از تدریس در ییل، سالیوان در دولت اوباما به عنوان معاون دستیار رئیس‌جمهور و مشاور امنیت ملی جو بایدن، معاون اوباما، فعالیت کرد. وی همچنین به عنوان مدیر برنامه‌ریزی سیاست در وزارت امور خارجه ایالات متحده و به عنوان معاون رئیس ستاد کارکنان وزارت خارجه در دوران هیلاری کلینتون خدمت کرد. پیش از آن، وی معاون مدیر سیاست‌گذاری در ستاد انتخاباتی هیلاری کلینتون در دوره مقدماتی در سال ۲۰۰۸ و عضو تیم آماده‌سازی مناظره ستاد انتخاباتی باراک اوباما بود.
در سال‌های اخیر سالیوان عضو برنامه Montgomery Fellows در کالج دارتموث و یک عضو ارشد و استاد مدرسه سیاست‌های عمومی کارسی در دانشگاه نیوهمپشایر بوده است.
مواضع بیلنکن و سالیوان در قبال ایران
بلینکن در خصوص وضعیت فعلی آمریکا و خروج این کشور از توافقات متعدد تحت دولت ترامپ معتقد است خارج بودن آمریکا از توافقات به جایگاه و نفوذ این کشور آسیب می‌زند. وی در مصاحبه‌ای با روزنامه وال استریت ژورنال گفت: «اگر ما داخل بازی نباشیم احتمال اینکه اوضاع مشکل‌ساز شود بیشتر است. اگر ما داخل [توافقات] باشیم احتمال اینکه بتوانیم موثرتر عمل کنیم بیشتر است. اگر بیرون باشیم، جایگاهی نداریم و نفوذمان را واگذار کرده‌ایم.»
یکی از توافقات مورد اشاره او، برجام است که آمریکا در سال ۲۰۱۸ به صورت یکجانبه از آن خارج شد و بعد تحریم‌های گسترده‌ای را تحت آنچه سیاست «فشار حداکثری» خوانده، علیه ایران اعمال کرد. بلینکن در سال ۲۰۱۹ هنگام افزایش تنش‌ها میان ایران و آمریکا در مصاحبه با شبکه فرانس ۲۴ بخشی از مواضع خود در قبال ایران را اینطور بیان می‌کند: متاسفانه ما نباید جایی که الان قرار داریم، می‌بودیم. خیلی باعث تاسف است که ایالات متحده از توافقی خارج شد که ایران به دلیل انجام همه آن چیزهایی که ما دوست نداریم انجام دهد متعهد به توافق هسته‌ای شده بود. فکر می‌کنم از منظر ایران قطعاً اگر آنها منافع اقتصادی این توافق که بر سر آن چانه‌زنی و توافق کردند، نصیبشان نشود، احتمالاً تصمیم بگیرند برنامه هسته‌ای خود را ادامه دهند که به نظر می‌رسد به این نقطه رسیده‌اند.
او در پاسخ به سوال مجری درباره این که آیا می‌توان کاهش تعهدات برجامی ایران را گام آخر پیش از خروج تهران از توافق دانست، گفت: مسئله این است که شما یا در توافق هستید یا نیستید. آنها (مقامات ایران) گفته‌اند که در توافق می‌مانند اما شروع به کارهای خاصی کرده‌اند و بنابراین سایر طرف‌های قرارداد، طرف‌های اروپایی، روسیه و چین باید تصمیم بگیرند که آیا ایران در واقع هنوز به توافق متعهد است.
وی در ادامه می‌گوید: چیزی که خیلی مشکل‌ساز است این است که این (وضعیت) ما را به طور بالقوه به موقعیت قبل از انعقاد توافق بازگردانده که ایران در آستانه دستیابی سریع به ظرفیت توسعه سلاح هسته‌ای است و آمریکا کشور دیگری که با این مسئله مواجه است باید تصمیم بگیرد که چه کاری می‌خواهد انجام دهد، اجازه دهد این کار را بکنند یا برای متوقف کردن آنها دست به کار شود. این انتخاب بدی بود و توافق هسته‌ای گزینه سومی را ایجاد کرد که در واقع قرار دادن محدودیتهای واقعی بر برنامه هسته‌ای ایران برای مدت زمانی طولانی بود و اکنون در حال فروپاشی است و ما به جای اول بازگشته‌ایم.
وی در ادامه می‌گوید: اگر ایران به این نقطه برسد که دیگر به چیزهایی که برای آنها توافق کرد، دست نمی‌یابد و تصمیم بگیرد برنامه هسته‌ای را به طور کامل ادامه دهد، آن زمان تصمیم برای سایر کشورها بسیار دشوار خواهد شد. آیا باید به ایران اجازه دهیم پیش برود و به ظرفیت هسته‌ای دست یابد یا اقدام کنیم و مانع آن شویم.
بلینکن در ادامه ابراز امیدواری می‌کند آمریکای تحت هدایت ترامپ و ایران بتوانند راهی برای مذاکره بیابند و هر دو طرف به تعهدات کامل طبق توافق برگردند، اما این مسئله را چالش برانگیز توصیف می‌کند و به اتهام‌زنی علیه ایران می‌پردازد: چالش برانگیز است زیرا رئیس‌جمهور ترامپ تصمیم گرفت توافقی را پاره کند که ایران به آن متعهد بود و این را با آگاهی از سایر اقدامات ایران، اقدامات بی‌ثبات‌کننده در منطقه، حمایت از تروریسم، سابقه وحشتناک آن در حقوق بشر، همه چیزهایی که ما دوست نداریم و به انجامشان ادامه می‌دهد، می‌گویم.
این دیپلمات آمریکایی صحبت‌هایش را اینطور ادامه می‌دهد: اما تنها چیزی که (ایران) واقعاً داشت با حسن نیت انجام می‌داد، توافق هسته‌ای بود، همان چیزی که ما اکنون پاره‌اش کرده‌ایم. تردید دارم که ایران بخواهد با دولت (آمریکا) مذاکره کند اما این قطعاً بهتر از گزینه کشیده شدن به درگیری است.
او در پاسخ به این سوال که چه کسی را در دولت آمریکا مسئول و هدایتگر سیاست خارجی این کشور در قبال ایران می‌داند، می‌گوید: در نهایت قطعاً آقای بولتون (مشاور امنیت ملی وقت کاخ سفید) و وزیر خارجه مایک پامپئو دیدگاه‌های قوی و طولانی‌مدتی درباره ایران دارند، اما در این مورد رئیس‌جمهور ترامپ به شدت پیگیر یک چیز است و آن وعده‌های ستاد انتخاباتی‌اش است و یکی از قول‌هایی که داد خروج از توافق هسته‌ای ایران بود، پس به آن توافق عمل کرده و باز هم می‌گویم فکر می‌کنم این کار اشتباه بوده و بنابراین بیشتر از همه خودش آن را انجام داده تا کسی دیگر. تعهدی است که داد و روی آن ایستاده.
او ماه اوت هم در مجمع امنیتی اسپن از توافق سال ۲۰۱۵ دولت اوباما حمایت کرد و در پاسخ به سوالی در این خصوص که اگر بایدن به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شود، در ارتباط با توافق هسته‌ای ایران چه خواهد کرد، گفت: اگر ایران به عمل دقیق به توافق بازگردد، او (بایدن) به دنبال توافق هسته‌ای و طولانی‌تر کردن و مستحکم‌تر کردن آن خواهد بود.
بلینکن در مصاحبه با شبکه سی‌بی‌اس نیوز که ۲۵ سپتامبر بعد از شکست آمریکا برای تمدید نامحدود محدودیتهای تسلیحاتی ایران در شورای امنیت و بعد تلاش‌های واشنگتن برای فعال کردن مکانیسم ماشه، روی وبسایت این شبکه قرار گرفت، ضمن انتقاد از اقدام دولت ترامپ به خروج از برجام و نداشتن حقی در استفاده از این مکانیسم به عنوان مشارک در برجام به دلیل خروج از توافق، گفت: اگر ایران به پایبندی به توافق هسته‌ای بازگردد، ما هم همین کار را خواهیم کرد. اما از آن به عنوان سکو استفاده می‌کنیم و در همکاری با متحدان و شرکایمان تلاش خواهیم کرد آن را محکم‌تر و طولانی‌تر کنیم. فکر می‌کنم این حُسن را دارد که ما را در کنار متحدان و شرکایمان قرار می‌دهد تا بتوانیم با هم به شکلی موثرتر علیه فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران فشار بیاوریم و اطمینان یابیم وقتی بحث این فعالیت‌ها در میان است، این ایران است که منزوی است نه آمریکا.
سالیوان که به عنوان دستیار امنیتی بایدن در دوران معاونت ریاست‌جمهوری او کار کرده و از دستیاران دیرینه هیلاری کلینتون محسوب می‌شود، از کسانی است که ادعا می‌شود در مذاکراتی نقش داشته که زمینه مذاکرات هسته‌ای منتهی به برجام در سال ۲۰۱۵ شد.
به گزارش روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز، او هم مانند بلینکن از منتقدان سیاست اول آمریکایی ترامپ است و معتقد است این سیاست ایالات متحده را منزوی کرده و برای دشمنانش فرصت‌ها و جاهای خالی ایجاد کرده است.
او در اکتبر ۲۰۱۹ در یادداشتی برای روزنامه نیویورک تایمز، تصمیم ترامپ به خروج از توافق هسته‌ای ایران را احمقانه توصیف کرد و نوشت این اقدام در حالی رخ داد که هیچ مدرکی درباره عدم پایبندی ایران به این توافق قابل پیش‌بینی نبود و پیش‌بینی نشد.
او در این یادداشت که به صورت مشترک نوشته شده، اوضاع را این طور توصیف می‌کند که ایران تصور نمی‌کرده که تحریم‌ها چنین فشاری به اقتصاد این کشور وارد کند و از طرف دیگر دولت ترامپ بدون توجه به این نکته که ایران هم کارت‌هایی برای بازی دارد، فکر می‌کرد می‌تواند این کشور را با فشار حداکثری به پای میز مذاکره برای دستیابی به توافقی بهتر بکشاند.
وی در ادامه مدعی شده در نتیجه ایران به اقدامات تحریک‌آمیز خود در منطقه ادامه داده و پیشبرد برنامه هسته‌ای خود را آغاز کرده و اروپا هم به جای پیوستن به آمریکا برای تشکیل یک جبهه متحد در مقابل ایران برای منزوی کردن آن، نقش میانجی میان دو طرف را ایفا می‌کند. او در ادامه می‌نویسد که آمریکا قبل از آن که دیر شود باید در قبال ایران به دیپلماسی برگردد.
سالیوان پیشنهاد می‌کند که برای شروع هر دو طرف باید در انتظاراتشان تجدیدنظر کنند و گام به گام سعی کنند از تنش‌ها بکاهند. به اعتقاد او، بدون در نظر گرفتن برخی معافیت از تحریم‌های اقتصادی یا به طور مستقیم و یا از طریق اتحادیه اروپا، آمریکا نخواهد توانست ایران را به پای میز مذاکره بیاورد. او می‌نویسد آمریکا همچنین باید ۱۲ خواسته را که پامپئو به صورت عمومی مطرح کرده بود، به عنوان پیش‌شرط برای پیشرفت کار با ایران کنار بگذارد.
او سپس مدعی شده «ایرانی‌ها هم باید واقع‌بینانه‌تر عمل کنند زیرا تصور اینکه ایالات متحده تحریم‌های قابل توجهی را رفع می‌کند، بدون اطمینان از اینکه ایران بلافاصله مذاکرات پیرامون توافقی را آغاز می‌کند که دست‌کم برنامه زمانی توافق را گسترش می‌دهد و موضاعاتی مثل راستی آزمایی و موشک‌های بالستیک بین‌قاره‌ای را شامل می‌شود، اشتباه است.»
مواضع گزینه‌های بایدن در قبال رژیم صهیونیستی
به نوشته روزنامه صهیونیستی تایمز اسرائیل، بلینکن در گفت‌وگو با گروه‌های یهودی دوست دارد نکته‌ای را درباره جنگ غزه در سال ۲۰۱۴ برجسته کند. او اینطور تعریف می‌کند که سفیر رژیم صهیونیستی نیمه شب او را از خواب بیدار می‌کند و خواستار کمک نظامی فوری به این رژیم می‌شود. بلینکن فردای آن روز مسئله را با اوباما و بایدن در کاخ سفید در میان می‌گذارد و از آنها جواب مثبت می‌گیرد. بلینکن بعد از آن به همراه بایدن با کنگره لابی می‌کند و موفق می‌شود کنگره را به پرداخت کمکی ۲۵۰ میلیون دلاری برای بازسازی سامانه موسوم به «گنبد آهنین» رژیم صهیونیستی در طول چند روز متعهد کند.
او در مصاحبه ماه گذشته خود با همین نشریه، توافقات عادی‌سازی روابط با برخی کشورهای عربی خاورمیانه تحت هدایت ترامپ را تحولاتی خوشایند توصیف می‌کند.
بلینکن در ماه مه امسال هم در وبیناری که از سوی دموکرات‌های حامی رژیم صهیونیستی موسوم به «اکثریت دموکرات برای اسرائیل» برگزار شد، گفت: بایدن به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا اختلافات با اسرائیل را از دید عموم مخفی نگه می‌دارد. جو بایدن قویاً معتقد است تفاوت‌ها با دوستان را تا جای ممکن پشت درهای بسته نگه دارد.
وزیر خارجه احتمالی آینده آمریکا در ادامه به بیان موضع بایدن می‌پردازد و می‌گوید آمریکا در دولت او بدون قید و شرط به تل‌آویو کمک خواهد کرد. بلینکن گفت: او (بایدن) کمک نظامی خود به اسرائیل را به هیچ تصمیم سیاسی آن (این رژیم) مرتبط نخواهد کرد.
جیک سالیوان هم به عنوان مشاور سیاست خارجی مبارزات انتخاباتی بایدن در ماه سپتامبر در مصاحبه با یاهو نیوز در اظهارنظری به تمجید از نقش دولت ترامپ در کمک به مذاکرات عادی‌سازی روابط میان رژیم صهیونیستی و امارات پرداخت و آن را دستاوردی مثبت برای سیاست خارجی رئیس‌جمهور آمریکا خواند.
در این مصاحبه که قبل از امضای توافق میان دو طرف صهیونیست و اماراتی در کاخ سفید بود، او گفت که پایه این توافق در زمان اوباما گذاشته شد.
به گفته «مارک ملمن» موسس گروه اکثریت دموکرات برای اسرائیل، سالیوان هم به طور عمومی و هم خصوصی به شدت در اردوگاه حامی اسرائیل قرار داشته است.
* اهرم فشار بر ایران
به طور کلی جو بایدن و مشاورانش قبلاً در چند موضع‌گیری، علی‌رغم بیان ادعای قصد او برای بازگشت به برجام در صورت پیروزی در انتخابات، با عباراتی مبهم و غیرصریح از لزوم «توافقی دیگر» با ایران صحبت کرده‌اند که این موضوع بیشتر با عنوان تقویت توافق فعلی مورد بحث قرار گرفته است.
بایدن در یادداشتی در این خصوص نوشت: «من مسیر روشنی برای بازگشت به دیپلماسی در برابر ایران قرار خواهم داد. اگر ایران به پایبندی کامل توافق هسته‌ای برگردد، ایالات متحده به عنوان نقطه شروعی برای ادامه مذاکرات به توافق هسته‌ای خواهد بازگشت. ما به همراه متحدانمان برای تقویت توافق هسته‌ای تلاش خواهیم کرد.»
با این حال، این توضیح بایدن درباره بازگشت به برجام با تفسیرهایی همراه شده است. به عنوان مثال خبرنگار واشنگتن‌پست درباره این موضع بایدن نوشته است: «قبول دارم که ابهاماتی در اینجا وجود دارد، اما راز مسئله در جزئیات است. بایدن می‌گوید اگر ایران ابتدا اقدام X را انجام دهد، او برای آغاز مذاکرات بر سر توافقی جدید، اقدام Y را انجام خواهد داد. این، به هیچ وجه با بازگشت به توافق هسته‌ای در روز نخست یکی نیست.»
ماه پیش خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال در بروکسل هم گزارش داده هیچ مقامی در اروپا تصور نمی‌کند که جو بایدن در صورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بدون ایجاد تغییراتی در برجام به این توافق بازخواهد گشت.
«لاورنس نورمن»، خبرنگار این روزنامه آمریکایی گزارش داده بسیاری از مقام‌های اروپایی فکر می‌کنند جو بایدن از مسئله خروج آمریکا از برجام به عنوان «یک اهرم فشار مفید» استفاده خواهد کرد.
بسیاری از کارشناسان روابط بین‌الملل معتقدند که دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات، علی‌رغم پاره‌ای اختلافات بر سر تاکتیک‌ها با یکدیگر، اختلاف راهبردی در خصوص ایران ندارند. طبق این دیدگاه، هدف نهایی هر دو حزب محدود کردن مولفه‌های قدرت جمهوری اسلامی ایران است، اما هر یک از آنها در برخی برهه‌ها از تاکتیک‌های متفاوتی برای دسترسی به این هدف استفاده کرده‌اند.