بعد از حرف و حدیث هایی که از مذاکره بر سر توافق نامه برجام در وین به بیرون درج شد، بیش از ۲ هزار استاد و اعضای هیات علمی دانشگاه‌های کشور با انتشار بیانیه ای از مسئولان دیپلماسی و تیم مذاکره کننده هسته‌ای خواستند که ضمن اغتنام فرصت پدیدآمده برای رفع عزتمندانه تحریمها و هموارسازی مسیر انتفاع از برجام، نگاه سیاسی کوتاه‌مدت خود را بر منافع ملی و بلندمدت تفوق ندهند.
متن این بیانیه به شرح زیر است:
بلاشک سابقه ذهنی و تاریخی ملت بزرگ ایران اقدام نابخردانه و غیرانسانی دولت آمریکا و خروج غیرقانونی از توافقنامه برجام و اعمال سخت ترین و بی سابقه ترین تحریمها در تـاریخ اقتـصادجهـانی در جهت فشار حداکثری علیه ملت ایران را فراموش نخواهد کرد.
اعمال این تحریم ها و حمایت برخی از کشورهای اروپایی در کنار ایجاد موانع عدیده در واردات و صادرات، نقل و انتقالات بانکی و حتی تامین نیازهای پزشکی و دارویی باعث مشکلات و رنج مردم ایران شده که فقط یکی از موارد آن فوت 165 بیمار تالاسمی و پروانه ای در سال 2019 به دلیل کمبود دارو بوده است و حتی در شرایط سخت شیوع ویروس کرونا هم باعث مانع در خرید دارو، واکسن، کیت های تشخیصی و تجهیزات آزمایشگاهی شدند و این جنایات آمریکا و همپیمانان آنها در نزد مردم ایران فراموش شدنی نخواهد بود.
علیرغم همه این فشارها، قرائن نشان می‌دهد دیواره تحریم ترک برداشته، نقشه های آمریکایی و جنگ ظالمانه اقتصادی آنها در سایه استقامت، وحدت و هوشمندی ملت و مجموعه اقدامات کاهش تعهدات، همراه با استفاده از ظرفیت ها و توانمندی های ملی و تبدیل تهدید به فرصت به شکست خود نزدیک شده است.
در چنین شرایطی دولت جدید آمریکا ندای بازگشت به برجام را سرداده است. با توجه به سوابق قبلی و عدم پایبندی به توافقات و عدم اراده جدی مقامات آمریکا در رفع تحریمها، به نظر می رسد قابل پیش بینی باشد که با سنگ‌اندازی‌ها و بهانه‌جویی‌های حقوقی، درهم‌تنیده نمودن تحریم‌های هسته‌ای و غیرهسته‌ای، در مسیر رفع واقعی تحریمها مانع ایجاد نموده و همچنین با استفاده از ابزارهای مختلف ریسک همکاری اقتصادی با ایران را افزایش دهد، بدین جهت مقامات عالی و دستگاه دیپلماسی کشور باید بدانند که امتیاز بزرگی که صبر و استقامات ملت ایران برای دولت و دستگاه حاکمه به وجود آورده است کالایی است گرانبها که باید با عقلانیت و روشن بینی از آن صیانت شود و تلاش جدی صورت گیرد که با بهره مندی از آن گره های اصلی کشور باز شود. لذا چند نکته اساسی در این جهت مورد جدیت باید قرار گیرد:
1. تلاش برای صرف رفع حقوقی تحریمها، یک خطای راهبردی بوده و اتخاذ این رویکرد، به هیج وجه نمی‌تواند زمینه انتفاع اقتصاد ایران از ناحیه رفع تحریمها را فراهم کند و بازگشت ایران به تعهدات برجامی زمانی باید باشد که آمریکا همه انواع تحریم ها اعم از هسته ای، حقوق بشری و حمایت از تروریسم را در عمل و نه در حرف یا بر روی کاغذ، لغو کند و این لغو تحریمها باید مورد راستی‌آزمایی قرار گرفته و تحقق شاخص‌های عملیاتی و سنجش‌پذیر به‌عنوان پیش‌شرط اجرای اقدامات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران از اهمیت فوق العاده ای برخوردار می باشد، و البته همانطور که کارشناسان امر تأکید دارند، این راستی آزمایی در چند ساعت و چند روز ممکن نبوده و ممکن است چند ماه هم زمان ببرد.
حتی در ادامه کار نیز ضروری است که جهت تداوم انتفاع اقتصاد ایران از محل رفع تحریمها در بازه‌های زمانی معین ( برای مثال هر ۶ ماه یکبار ) راستی‌آزمایی گردد و بدون آن، هر امضایی برای بازگشت به برجام بی‌اعتبار خواهد بود.
2. غلبه بر تحریم و خنثی سازی آن از اولویت بیشتری نسبت به رفع تحریم برخوردار می باشد. از جمله آن، عدم وابستگی اقتصادی به فروش نفت خام و تبدیل آن به کالاهای دارای ارزش افزوده، عدم وابستگی به دلار در مبادلات کشورهای دیگر، استفاده از ظرفیت دانشگاهها و شرکت های دانش بنیان در جهت تأمین نیاز داخلی و عدم نیاز به واردات و اقدامات دیگری که می تواندعامل خنثی سازی تحریم گردد، از اهمیت بالاتری برخوردار می باشد
3. تقویت همکاری‌‌های اقتصادی با کشورهای منطقه و قدرت های اقتصادی مستقل، ارتقای بازدارندگی نظامی، کاهش سوء حکمرانی‌های اقتصادی در داخل و وحدت نظر مسئولان به ویژه در‌خصوص سیاست خارجی اقدامات موثر دیگری است که در کنار رفع تحریم باید مورد اهتمام جدی باشد.
لذا ما اعضای هیئت علمی دانشگاهها از مقامات و بویژه دستگاه دیپلماسی و تیم مذاکره کننده ایران انتظار داریم که ضمن اغتنام فرصت پدیدآمده برای رفع عزتمندانه تحریمها و هموارسازی مسیر انتفاع از برجام همه ظرفیت‌های خود را در جهت اجرای موارد فوق فعال نموده و نگاه سیاسی کوتاه‌مدت خود را بر منافع ملی و بلندمدت تفوق ندهند.