منازعات مسکو و ناتو در حال تبدیل شدن به نقطه ای غیرقابل مدیریت می باشد.تنش زایی مستمر اعضای پیمان آتلانتیک شمالی در مرزهای اوکراین، عزم آمریکا و انگلیس در خصوص گسترش ناتو به شرق و بحرانهای جدید ایجاد شده در دریای سیاه جملگی سبب شده است تا مقامات روسی گارد خود در مواجهه با ناتو را بسته تر نگاه دارند. با این حال، به نظر می رسد این بار روسیه تصمیم گرفته است از موقعیت "پدافندی" خارج شده و در صورت لزوم، اقداماتی "آفندی" را با هدف مدیریت صحنه منازعه با غرب صورت دهد.
در تماس سران آلمان و روسیه چه گذشت؟
صدر اعظم آلمان که در هفته های آخر حضور در راس معادلات قدرت در برلین قرار دارد، اخیرا هشدار معناداری را از رئیس جمهور روسیه در خصوص مداخله ناتو در دریای سیاه دریافت کرده است. ولادیمیر پوتین و آنگلا مرکل در دو تماس تلفنی جداگانه مسائل بحران پناهجویان در اروپا را به بحث گذاشتند.
به نوشته روزنامه «استریت تایمز»، پوتین در تماس با مرکل پیشنهاد کرد اتحادیه اروپا برای حل بحران پناهجویان و تنش‌های مرزی ناشی از آن، با بلاروس وارد گفت‌وگو شود.کاخ کرملین در بیانیه‌ای درباره گفت‌وگوی رهبران روسیه و آلمان نوشت، دو طرف اوضاع مرزهای بلاروس و لهستان را به بحث گذاشته و درخصوص اهمیت یافتن راه‌حلی سریع برای این بحران، در مطابقت با استانداردهای بین‌المللی بشردوستانه به توافق رسیدند.
مرکل روز چهارشنبه نیز در تماسی تلفنی با پوتین، از وی درخواست کرد از قدرت اثرگذاری خود بر «الکساندر لوکاشنکو» رئیس جمهور بلاروس، برای خاتمه دادن به این بحران استفاده کند.
هشدارهای صریح پوتین به مرکل
در این میان، نمی توان هشدارهای صریح رئیس جمهور روسیه به صدراعظم آلمان را نادیده انگاشت.در بیانیه کرملین درباره آخرین تماس تلفنی پوتین و مرکل آمده است، دو طرف تنش‌های میان روسیه و اروپا بر سر اوکراین و نواحی اطراف آن را به بحث گذاشتند.پوتین در این تماس تلفنی درباره ماهیت خطرناک و بی‌ثبات‌کننده اقدامات تحریک‌آمیز نیروهای مسلح ایالات متحده و برخی دیگر از کشورهای عضو ناتو در دریای سیاه هشدار داد.مطابق این هشدار، مقامات ناتو در صورت استمرار تحرکات خود در دریای سیاه، نمی توانند از روسیه انتظار سکوت یا انفعال داشته باشند!
هشدار ولادیمیر پوتین به مرکل به وضوح نشان می دهد که اعضای اروپایی ناتو در صورت همراهی با آمریکا و پیروی از استراتژی توسعه ناتو به شرق، به اصلی ترین قربانیان تقابل با مسکو تبدیل می شوند. بی دلیل نیست که طی سالهای اخیر، بر عمق شکاف و بحران به وجود آمده میان آمریکا و اعضای اروپایی ناتو افزوده شده است.
اروپا در بحران
در این معادله، نمی توان از بحرانی که امروز اتحادیه اروپا با آن رو به روست به سادگی گذشت! اخیرا پس از آنکه لهستان در اتهام‌زنی بدون سند خود، مسکو را «مغز متفکر» رویدادهای مرزی خواند، کرملین قرار داشتن در پس این بحران فزاینده را رد کرد.
آخرین تحولات در بحبوحه پرتنش‌ترین دوره تا به امروز پس از ماه‌ها مهاجرت سنگین در مرزهای بلاروس با لهستان، لیتوانی و تا حدی با لتونی رخ می‌دهد.اتحادیه اروپا دولت لوکاشنکو را به تلاش برای ایجاد بی‌ثباتی با موج جدیدی از مهاجرت دسته جمعی به اتحادیه اروپا متهم کرده است. رهبران اتحادیه اروپا می‌گویند بلاروس در حال تلافی تحریم‌هایی است که این اتحادیه علیه دولت لوکاشنکو اعمال کرده است.
«ماتیوس موراوتسکی» نخست‌وزیر لهستان گفت که وضعیت در مرز لهستان با بلاروس بخشی از «جنگ از نوع جدید» است.در مقابل، لوکاشنکو و دولت بلاروس تاکید کرده اند که نمی توانند در مواجهه با مداخله مستیم غرب در امور داخلی خود بی تفاوت باقی بمانند.
تهدید سخت لوکاشنکو
ماجرا به این نقطه ختم می شود. زورآزمائی میان اتحادیۀ اروپا و رژیم بلاروس با تدارک مجازات‌های تازه از سوی بروکسل و تهدیدات متقابل الکساندر لوکاشنکو وارد مرحلۀ تازه‌ای می‌شود.
رئیس جمهوری بلاروس تاکید کرده است که وی نیز به تصمیمات در دست تهیۀ اروپا «پاسخ خواهد داد» و با تاکید بر اینکه «اروپا را ما گرم می‌کنیم»، تهدید کرد که «اگر گاز طبیعی را که به آنجا می‌رود قطع کنیم، چه خواهد شد؟» لوکاشنکو «به رهبران لهستان و لیتوانی و دیگر رهبران بی فکر» توصیه کرد که «پیش از حرف زدن، فکر کنند».
لوکاشنکو این تهدید را زمانی که برخی کشورهای اروپائی با بحران افزایش بهای گاز به دلیل کمبود آن روبرو هستند، ابزاری کارآ در رویارویی با آنها تلقی می‌کند. اروپا ۳۵ درصد گاز طبیعی مورد نیاز خود را از روسیه تامین می‌کند. شاه لولۀ حمل این گاز با عبور از بلاروس به لهستان و آلمان و دیگر کشورهای اروپائی می‌رسد.
تا قبل از هشدار اخیر لوکاشنکو، مقامات اروپایی تقابل همه جانبه و آشکاری را با بلاروس آغاز کرده بودند. حتی یک منبع دیپلماتیک به خبرگزاری رویترز گفته بود که وزرای امور خارجۀ کشورهای عضو اتحادیۀ اروپا احتمالاً مجازات‌های تازۀ در نظر گرفته شده علیۀ بلاروس را در نشست آیندۀ خود که در بروکسل برگزار می‌شود مورد تصویب قرار خواهند داد.
این مجازات‌ها بگفتۀ همین منبع، شخصیت‌های حقیقی و حقوقی دیگری را در بر خواهد گرفت. اتحادیۀ اروپا از هنگام برگزاری انتخاباتی در اوت ۲۰۲۰ برای ششمین دورۀ پیاپی به گزینش الکساندر لوکاشنکو انجامید، چهار رشته مجازات علیۀ شخصیت‌ها، نهادها و شرکت های بلاروس برقرار کرده است.
ناتو قدرت اداره بازی را ندارد
علی رغم ادعاهای صورت گرفته از سوی مقامات اروپایی در قبال آنچه امروز در این منطقه جغرافیایی می گذرد، آنها تحمل مواجهه با دو بحران بزرگ، یعنی یکی منازعه با مسکو در دریای سیاه و قطع شدن مسیر انتقال گاز طبیعی از سوی بلاروس را ندارند.
طی سالهای اخیر، اکثر شهروندان اروپایی در نظرسنجی های گوناگون تاکید کرده اند که اتصال راهبردی-دفاعی بسیاری از اعضای اتحادیه اروپا از جمله آلمان و فرانسه به آمریکا( در ذیل ساختار ناتو) مولد هزینه های زیادی برای اروپای واحد بوده و باید هر چه سریع تر، اروپا مسیر جاری در حوزه امنیتی و سیاست خارجی خود را با تکیه بر اولویتهای منطقه ای و فاصله گیری از آمریکا بازتعریف کند.
با این حال،چنین موضوعی با توجه به حضور سیاستمدارانی مانند آنگلا مرکل و امانوئل مکرون تحقق پیدا نکرده است. مسیری که اگر ادامه پیدا کند، قطعا ناتو را به سوی دفرمه شدن ساختار امنیتی حاکم بر این مجموعه و حتی اضمحلال و فروپاشی هدایت خواهد کرد.