در شرایطی که منطقه به سمت آرامش و ثبات پیش می رود و کشورهای حاشیه خلیج فارس دست دوستی با جمهوری اسلامی ایران دادند، وزیر نفت کویت به همراه یک منبع در وزارت امورخارجه عربستان در یک ادعای عجیب اعلام کردند که میدان گازی آرش حق مشترک عربستان و کویت است و از ایران می خواهیم که مذاکرات در این خصوص را آغاز کند. طرح چنین موضوعاتی در شرایط کنونی نه تنها مشکلی را حل نخواهد کرد بلکه ممکن است اختلافات را در منطقه افزایش دهد. اینکه کویت از لحاظ گازی با مشکل مواجه است و میدان گازی آرش را محلی برای تامین نیازهای خود در حوزه گاز می بیند، ایده و رویکرد امکان پذیری نیست، نباید این کشور بر خلاف واقعیت رفتار کند.
در همین راستا محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران گفته که هماکنون میدان نفتی مشترک تعیین تکلیف نشدهای بین ایران و عربستان وجود ندارد، از سوی دیگر با توجه به احیای روابط بین دو کشور کارهای مقدماتی برای انجام همکاری دوجانبه آغاز شده است.
وی گفت: برای همه میدانهای مشترک بین ایران و عربستان برنامه و مصوبههای لازم برای افزایش تولید و نگهداشت توان تولید دریافت شده است.
خجستهمهر تصریح کرد: آمادگی کامل برای آغاز حفاری در میدان مشترک نفتی آرش وجود دارد و منابع قابلتوجهی را برای اجرای طرح توسعه این میدان در هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران مصوب کردهایم و با آماده شدن شرایط، حفاری را در میدان آرش آغاز میکنیم.
سعد البراک وزیر نفت کویت مخالفت کامل کشورش را با اقدامات ایران در میدان گازی آرش اعلام کرد و مدعی شد: میدان «الدره» (آرش) ثروت طبیعی کویت و عربستان است و هیچ طرف دیگری تا زمانی که ترسیم مرزهای دریایی تعیین تکلیف نشده است، در آن حقی ندارد.
همچنین خبرگزاری رسمی عربستان (واس) به نقل از یک مقام آگاه در وزارت امور خارجه این کشور ادعا کرد، مالکیت ثروتهای طبیعی در مناطق آبی تقسیم شده ازجمله میدان گازی «الدره» (آرش) کاملاً متعلق به عربستان و کویت است و این دو کشور از حاکمیت کامل بر منابع طبیعی این منطقه برخوردارند.
این اختلاف به دهه ۱۹۶۰ برمی گردد. در این دوره، مرزهای دریایی به درستی تعریف نشده بودند و گاز هم یک کالای استراتژیک به شمار نمیرفت به همین دلیل ایران و کویت به دو شرکت امتیازات فراساحلی برای کشف اعطا کردند؛ یکی به شرکت نفت انگلیس و ایران سابق، که بخشی از BP شد و دیگری به رویال داچ شل.
همزمان کویت و عربستان، یک منطقه خنثی یا بیطرف به نام PNZ ایجاد کردند و قرارشان بر این شد که در این منطقه، توسعه میادین هیدروکربنی به صورت مشترک توسط شرکتهای نفت هر دو کشور انجام بگیرد اما از آنجایی که تمرکز کشورها تا این لحظه بر توسعه میادین غیر مشترک بوده، این میدان دستنخورده باقی ماند.
بر اساس گزارش مؤسسه خاورمیانه، "با بالارفتن تقاضای گاز، عربستان سعودی و کویت مذاکرات توسعه میدان را در دهه ۲۰۰۰ آغاز کردند اما این مذاکرات سال ۲۰۱۳ به دلیل اختلافنظر در مورد اشتراک تولید گاز و خطوط لوله متوقف شد. طرح مذاکرات این بود که گاز تولید شده به بخش تحت کنترل عربستان در PNZ منتقل شود و بعد از فرآوری بخشی از آن به کویت داده شود؛ اما کویت میخواست مستقیما ۵۰ درصد گاز تولیدی را در اختیار داشته باشد و به دلیل عدم اعتماد به عربستان با این طرح مخالف بود. مذاکرات سالهای ۲۰۱۴-۱۵ هم ادامه پیدا کرد، اما اختلاف بر سر فلسفه عملیات سبب شد که در نهایت کل پروژه متوقف شود و توسعه میدان الدوره به فراموشی سپرده شود. اخیرا بدون توجه به ادعای ایران، عربستان سعودی و کویت توافقنامهای برای توسعه این میدان امضا کردند و قرار شده دو خط لوله مجزا در میدان احداث شود."
اهمیت اقتصادی این میدان را میتوان در چهار زمینه طبقه بندی کرد؛
1-حمایت از توسعه بخشهای مختلف اقتصادی هر سه کشور
2-تولید روزانه 1 میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی
3-تولید ۸۴ هزار بشکه میعانات گازی در روز
4-تأمین تقاضای داخلی برای گاز طبیعی و مایعات هر سه کشور
میدان نفتی و گازی آرش یکی از میادین توسعه نیافته استراتژیک کشورمان است که مشترک با ناحیه بی طرف بین کویت و عربستان است. امتداد ساختمان میدان آرش در آبهای ایران و ناحیه بی طرف بین کویت و عربستان، به میدان الدوراء کویت میرسد که از سال ١٩٧۵ در حال بهرهبرداری است.
طبق این مرز حدود چهل درصد از این میدان انرژی در آبهای فلات قاره ایران است. سالها پیش شرکت ملی نفت ایران به منظور تعیین میزان ذخائر درجا اقدام به حفر یک حلقه چاه اکتشافی (چاه شماره یک آرش) نمود که موقعیت این چاه نزدیک به خط مرزی مورد قبول کشورمان است. طی۱۲ سال گذشته کشور کویت با مستمسک قرار دادن نتایج لرزه نگاری انجام شده توسط شرکت شل برای این کشور، اقدام به تعریف خط مرزی جدید نموده که بر اساس این مرز کل ساختمان میدان آرش در بخش عربی میدان قرار می گیرد، اما این مرز هیچگاه مورد پذیرش کشورمان قرار نگرفته است.
آبهای فلات قاره چیست و اختلاف ایران و کویت بر سر چه موضوعی می باشد؟
براساس ماده ۷۶ کنواسیون ۱۹۸۲ حقوق بین الملل دریاها، فلات قاره دولت ساحلی شامل بستر و زیر بستر مناطق دریایی در ماوراء دریای سرزمینی است که تا لبه بیرونی حاشیه قاره کشیده شده است. طبق این ماده چنانچه لبه بیرونی قاره گسترش چندانی نداشته باشد. تا ۲۰۰ مایل از خط مبدأ به عنوان فلات قاره دولت ساحلی در نظر گرفته می شود. در این منطقه اکتشاف و بهره برداری و حفاظت و اداره کلیه منابع طبیعی جاندار و بی جان بستر و زیربستر دریا و آب های روی آن و انجام سایر فعالیت های اقتصادی مرتبط با بهره برداری از آب، باد و جریان های دریایی جهت تولید انرژی در انحصار دولت ساحلی است. در دریاهایی که فلات قاره دو کشور، بر هم منطبق می شود از روش خط میانه یا ترسیم نقاطی که در فاصله برابر از هر دو کشور قرار دارد، استفاده می شود.
محل اصلی اختلاف، به تعیین مرز آبهای فلات قاره بین این دو کشور بازمیگردد. توضیح اینکه دولت کویت برای تعیین مرزهای فلات قاره، خط مستقیم ایران را نمی پذیرد و معتقد است که خط مبداء دریایی ایران باید قبل از جزیره خارک و نزدیک ساحل ایران باشد.