افول و کاهش نفوذ ایالات متحده آمریکا در منطقه یکی از شاخص های گذر نظم بین المللی است. رهبر معظم انقلاب اسلامی در خصوص تضعیف آمریکا در منطقه فرمودند: "بوضوح امروز آمریکا، در این منطقه ضعیف‌تر از ده سال پیش و بیست سال پیش است؛..."
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای قضایای سوریه را یک نمونه‌ی موفق از مهار آمریکا برشمردند و خاطرنشان کردند: آمریکایی‌ها اکنون در سوریه شکست واقعی خورده‌اند و به اهداف خود نرسیدند. ایشان با تشریح اهداف آمریکا در ابتدای قضایای سوریه به‌ویژه بعد از سرنگونی حکومت‌های وابسته به آمریکا در مصر و تونس گفتند: آمریکایی‌ها قصد داشتند با استفاده از شرایط به‌وجودآمده در آن زمان در کشورهای عربی، ضربه‌ی وارده در مصر و تونس را در سوریه و با سرنگونی حکومت طرف‌دار مقاومت جبران کنند اما اکنون کاملاً شکست خورده‌اند.
بررسی واقعیت های منطقه نشان دهنده کاهش تدریجی نفوذ و قدرت آمریکا در منطقه می باشد. این روند در حالی ادامه دارد که حتی کشورهایی که با دید راهبردی بدنبال تامین امنیت خود از طریق آمریکا بودند، نیز امروز به این نتیجه رسیدند که ایالات متحده توانایی خود را از دست داده است و دیگر نمی توان روی آن حساب باز کرد.
کشورهای همچون عربستان سعودی و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله کشورهایی هستند که روند رابطه راهبردی با آمریکا فاصله می گیرند و سعی در ایجاد ارتبتاط با رقبای این کشور یعنی چین و روسیه و ایران می باشند.
خارج شدن تدریجی کشورهای از حوزه نفوذ و قدرت آمریکا زنگ خطر را برای آمریکا به صدا در آورده و این کشور چارهای جز قبول واقعیت ها ندارد. البته با توجه به این که کاهش نفوذ و قدرت برای آمریکا بسیار دردناک است، ممکن است اقدام به بحران سازی در منطقه برای نجات خود کنند، ولی باز هم ایالات متحده توان جلوکگیری از این روند نخواهد داشت.
از طرفی تحلیل روندها نشان دهنده تحقق نظم نوین جهانی است که مهمترین شاخصه آن کاهش تدیجی قدرت آمریکا در حوزه های مختلف نظامی- امنیتی- اقتصادی- قدرت نرم و ... می باشد.
یکی از کشورهایی که در چند سال اخیر از روند نفوذ آمریکا خارج شده است کشور امارات متحده عربی می باشد. در همین راستا نشریه آمریکایی "هیل" در گزارشی با اشاره به روند فزاینده فاصله گرفتن دولت امارات از سیاست و خط مشی های دولت آمریکا و نزدیکی بیشترِ آن به چین، روسیه و البته ایران، به این نکته پرداخته است که شواهد امر حاکی از این هستند که امارات عملا از حوزه نفوذ و قدرت واشنگتن در منطقه حاشیه خلیج فارس خارج شده و این موضوع خود جدای از آنکه یکی از نشانه های افول موقعیت بین المللی آمریکا است، زنگ هشدارهای جدی را نیز در واشنگتن به صدا درآورده است.
نشریه هیل در گزارش خود می نویسد:
«پیوندها و روابط راهبردی آمریکا با متحدانش در منطقه حاشیه خلیج فارس، روز به روز تیره و تیره تر می شود. در این راستا، رهبریِ کشور عربستان سعودی به عنوان یکی از مهمترین متحدان آمریکا در منطقه حاشیه خلیج فارس به صراحت به دولت بایدن اعلام کرده که "اگر این دولت مایل است در حوزه های نفتی، فروش تسلیحات و انرژی هسته ای با عربستان کار کند، ریاض از آن استقبال می کند، اما اگر چنین قصد و نیتی ندارد، دیگرانی وجود دارند که نیازهای عربستان را تامین کنند".
در این راستا، شکاف های قابل توجهی نیز در قالب پیوندها و روابط آمریکا با دولت امارات هم ایجاد شده اند. در دو سال گذشته، مقام های آمریکایی دو مرتبه به صورت جدی به دنبال تنش زدایی و آرام کردن رهبران امارات در رابطه با کشورشان بوده اند. "محمد بن زاید آل نهیان" رئیس امارات متحده عربی در دو سال گذشته با پیشنهادهای مختلفی از سوی طرف آمریکایی جهت تقویت و احیای روابط با واشنگتن رو به رو شده است.
هنگامی که او در ماه جولای گذشته در شهر جده عربستان بود، جو بایدن رئیس جمهور آمریکا شخصا محمد بن زاید را به یک دیدار رسمی از واشنگتن قبل از پایان سال 2022 میلادی دعوت کرد. با این حال، طرف اماراتی اشتیاقی را جهت انجام این دیدار نشان نداد و دیداری انجام نشد.
دلخوری های امارات از واشنگتن به حدودا یک دهه قبل باز می گردد. زمانی که دولت اوباما اقدام به مذاکره با ایران و دستیابی به توافق هسته ای با این کشور کرد و هیچ توجهی را نیز به متحدان عربِ خود در منطقه غرب آسیا نکرد. در عین حال، محدودیت ها و کمبودهای فناورانه وزارت خارجه و دفاع آمریکا در دولت های ترامپ و بایدن نیز سبب شد تا دولت امارات قرارداد 20 میلیارد دلاری خرید جنگنده های پیشرفته اف 35 از آمریکا را لغو کند. البته اماراتی ها از اجرای حملات موشکی جنبش انصار الله یمن به شهرهای مهم امارات نظیر ابوظبی و دوبی و انفعال آمریکا در این رابطه نیز به شدت از واشنگتن دلخور هستند.
مجموع این مسائل سبب شدند که رهبران امارات به این نتیجه برسند که با وجود دوستانی نظیر آمریکا، آن ها واقعا چه نیازی به وجود دشمن دارند؟ مساله ای که موجب شد تا ابوظبی به سمت چین و روسیه تغییر جهت بدهد تا هم از مزایای اقتصادی این روابط برخوردار شود و هم اهرم های دیپلماتیک جدیدی را برای خود ایجاد کند. اکنون امارات بزرگترین شریک تجاری چین و روسیه در جهان عرب است.
چین بزرگترین شریک تجاری امارات در حوزه تجارت غیرنفتی در سطح جهان است و امارات نیز دومین شریک تجاری بزرگ چین است. بهبود روابط امارات با چین و به طور خاص محور رقبای جهانی آمریکا، عملا بسیاری از سیاستمداران و اعضای کنگره آمریکا را واداشته تا در مورد قابل اتکا بودنِ امارات به عنوان یک شریک راهبری برای آمریکا، ابراز تردید های جدی کنند. مساله زمانی جدی تر می شود که بدانیم امارات با این دسته از کشورها به شبکه ای از پیوندهای امنیتی نیز شکل داده است.
البته که الگوی رای دهیِ امارات در مجامع مهم بین المللی به نفع چین و روسیه نیز سبب شده تا رویکردهای تهاجمی دولت بایدن علیه امارات به نحو قابل توجهی افزایش یابد. جالب است که ارزش قطعات الکترونیکی صادر شده از امارات به سمت روسیه در فاصله میان سال های 2021 تا 2022، تا هفت برابر افزایش یافته است. در همین دوره، امارات بیش از 15 برابر در حوزه ریزتراشه ها و همچنین بیش از 150 پهپاد را به روسیه صادر کرده است.
وزارت خزانه داری آمریکا به صراحت از امارات به دلیل بی توجهی به تحریم های تحمیل شده از سوی واشنگتن علیه کنشگران بین المللی همچون چین و روسیه انتقاد کرده است. بر اساس برخی گزارش های دیگرِ محافل غربی نیز، امارات با ایران جهت انتقال پهپادهای ایرانی و دیگر پرسنل و تجهیزات مرتبط از طریق امارات به روسیه همکاری می کند.
جالب اینکه مقام های آمریکایی از فعالیت گسترده بانک های روسی تحریم شده توسط آمریکا در امارات و همکاری مقام های ارشد اماراتی با آن ها و البته توسعه همکاری های اطلاعاتی و امنیتی روسیه و امارات که آژانس های جاسوسی آمریکا به آن اشاره داشته اند نیز قویا انتقاد کرده و می کند. با این همه، شاید یکی از نگران کننده ترین تحولات در قالب روابط خارجیِ امارات برای آمریکا، توسعه همکاری های امنیتی میان چین و امارات است. دو سال قبل، سرویس های اطلاعاتی آمریکا مطلع شدند که چین به صورت مخفی در حال ساخت یک پایگاه نظامی در یک بندر در امارات متحده عربی است.
از آن زمان تاکنون، بایدن در چندین مورد از محمد بن زاید خواسته که پروژه مذکور هر چه سریع تر متوقف شود. اگرچه اخباری نیز منتشر شده که محمد بن زاید با این مساله موافقت کرده با این حال، هنوز تحول و تغییر ملموسی در این رابطه اتفاق نیفتاده است. مسائلی که همه و همه بسیاری از ناظران و تحلیلگران را در واشنگتن به این درک راهبردی رسانده اند که ظاهرا امارات در حال خروج از حوزه نفوذ راهبردی آمریکا است و به رقبا و مخالفان این کشور در عرصه بین المللی، گرایش روزافزونی پیدا می کند.
برخی منتقدانِ دولت امارات به طور خاص به رویکرد استقبال جویانه ابوظبی از فعالیت های شرکت های مطرح چینی، نظیر هوآوی در خاک امارات و سخت گیری های این کشور نسبت به فعالیت های شرکت های مشابه آمریکایی اشاره می کنند.
در واقع، این طیف به طور خاص به این نکته اشاره می کنند که توسعه همکاری های اطلاعاتی و امنیتی دولت‌های چین و امارات و در عین حال، توسعه نفوذ فعالیت های غول فناوری اطلاعات و ارتباط چین(یعنی شرکت هوآوی) در امارات، همه و همه حامل سیگنال ها و هشدارهای جدی برای امنیت ملی آمریکا هستند که واشینگتن راهی جز جدی گرفتن آن ها ندارد."
اختلاف آمریکا و امارات متحده عربی در حالی آشکار است که در جریان جنگ اوکراین، امارات متحده عربی در کنار روسیه ماند و در تحریم ها نیز تلاش کرد به روسها در دور زدن تحریم کمک کند. و یا همکاری بین امارات و چین در حوزه امنیتی از نقاط آشکار ساز اخنلاف واشنگتن با دوبی است. مقام های آمریکایی از فعالیت گسترده بانک های روسی تحریم شده توسط آمریکا در امارات و همکاری مقام های ارشد اماراتی با آن ها و البته توسعه همکاری های اطلاعاتی و امنیتی روسیه و امارات که آژانس های جاسوسی آمریکا به آن اشاره داشته اند نیز قویا انتقاد کرده و می کند. با این همه، شاید یکی از نگران کننده ترین تحولات در قالب روابط خارجیِ امارات برای آمریکا، توسعه همکاری های امنیتی میان چین و امارات است. دو سال قبل، سرویس های اطلاعاتی آمریکا مطلع شدند که چین به صورت مخفی در حال ساخت یک پایگاه نظامی در یک بندر در امارات متحده عربی است.