نشریه اخبار و تحلیل‌های یکشنبه، ۹ مرداد ماه

حرف روز            

سیل و آنچه که همچنان بر آب است

خسارت‌های سیل اخیر و آمار کشته‌شدگان ناشی از سیلاب‌ها نشان می‌دهد که مدیریت بحران در کشور باوجود تلاش‌های مؤثر در بعد از وقایع، نتوانسته آن‌طور که انتظار می‌رود در جلوگیری از خسارت و صدمات سیلاب موفق عمل کند. اگرچه بررسی فنی و دقیق این موضوع در این مقال نمی‌گنجد؛ اما در این خصوص می‌توان گفت:

1- متأسفانه ما مکرر غافلگیر می‌شویم؛ حتی اگر پیشتر سامانه‌های هواشناسی در خصوص وضعیت پیشرو و وقوع سیلاب در وضعیت هشدار قرمز داده باشد، باز هم غافلگیر می‌شویم. به‌واقع باورپذیری و اعتماد ما در خصوص هشدارها در سطح پایینی است؛ ازاین‌رو از یک سوراخ برای چندمین بار گزیده می‌شویم و در گل‌ولای سیلاب فرو می‌رویم. 2- باید بپذیریم که مدیریت سیل مسئله‌ای پیچیده و چندلایه است که کنترل و مهار آن نیازمند همکاری مشترک میان سازمان‌های مختلف است تا بدانیم خطر سیل در کجا ممکن است رخ دهد، چه اقداماتی را برای کاهش این خطر باید انجام دهیم و در صورت وقوع آنچه واکنش و برنامه‌ای باید انجام شود، مسئله‌ای که نیازمند دکترین و نگاه کلان حاکمیتی است. 3- در حوادث اخیر ناشی از بارش‌های شدید تابستانی در کشور، علی‌رغم همه کاستی‌ها در سامانه‌های هشداردهنده، کمتر کسی از احتمال وقوع سیل و آب‌گرفتگی در نقاط مختلف کشور بی‌اطلاع ماند؛ حداقل با قاطعیت می‌توان گفت سازمان‌های متولی این هشدار را دریافت کرده بودند؛ بااین‌حال آنچه که دیده شد گویای آن است که در همچنان بر پاشنه گذشته می‌چرخد و هماهنگی‌ها موکول به دقایق آخر و به شکل آنی انجام می‌شود. 4- مدیریت آنی نقطه مقابل مدیریت زیرساختی و آینده‌نگر است. در نگاه زیربنایی مسائلی همچون دادن فضای تنفسی بیشتر به رودخانه‌های منقبض، ممانعت از ساخت‌وساز در بستر رودخانه‌ها، عدم دست‌کاری در مسیر طبیعی آب، کاهش توسعه دشت‌های سیلابی و دادن وزن برابر به عوامل محیطی و اقتصادی در طرح‌های توسعه‌ای و ... مور توجه قرار می‌گیرد.

به‌طورکلی سیلاب به‌عنوان یکی از شدیدترین بلاها در بین ۱۵ نوع از بلایای طبیعی شناخته شده است که وقوع آن همواره کم‌وبیش با خسارات و ضایعات جانی و مالی همراه بوده است؛ بااین‌حال خسارت‌های ناشی از سیلاب‌های اخیر نشان داد که علی‌رغم همه پیشرفت‌های صورت گرفته در مهار بلایای طبیعی، نسبت به تحولات پرسرعت طبیعت، دچار عقب‌ماندگی زیادی هستیم؛ موضوعی که نیازمند بازبینی و تقویت سازوکارها و ساختارهای مدیریت بحران است. (نویسنده: حسین حسینی نژاد)

▼گزارش روز                      

لزوم توجه به معیشت نیروهای مسلح

امیر سرلشکر سید عبدالرحیم موسوی، فرمانده کل ارتش روز پنجشنبه (6 مرداد) در جمع دانشجویان دانشگاه فرماندهی و ستاد ارتش با اشاره به اقدامات صورت گرفته در دوره پنج‌ساله فرماندهی‌اش، اظهار داشت: «بنده در شهریورماه سال ۱۳۹۶ قول‌هایی را داده بودم؛ ازجمله اینکه ظرف مدت پنج سال دغدغه معیشت کارکنان را در ذهن رهبر معظم انقلاب اسلامی و خانواده‌های ارتشی مرتفع کنم که متأسفانه در این رابطه موفق نشدم. بر خود لازم می‌دانم از رهبر معظم انقلاب و کارکنان و خانواده‌های محترم و صبور ارتشی عذرخواهی کنم».

گزاره‌های خبری: یکی از تأکیدات و دغدغه‌های مقام معظم رهبری در خصوص نیروهای مسلح که در احکام مسئولین نظامی منعکس است، موضوع معیشت قوای مسلح است؛ 1- ایشان در حکم فرمانده کل ارتش (۳۰ مرداد ۱۳۹۶)، یکی از سرخط‌های تحول را تأمین نیازهای معیشتی کارکنان عنوان می‌کنند: «انتظار می‌رود در دوران فرماندهی شما با رویکرد تحولی و انقلابی، ارتقاء توان و آمادگی‌های رزمی و تعالی معنوی و بصیرتی و تأمین نیازهای معیشتی و هم‌افزایی با سایر نیروهای مسلح، شتاب گیرد». 2- معظم له در حکم فرمانده نیروی انتظامی (۱۸ اسفند ۱۳۹۳) نیز این‌گونه دغدغه معیشت نظامیان را مطرح می‌کنند: «لازم است اقدامات شایسته در خصوص ارتقاء فضای اسلامی و انقلابی ناجا، صیانت از کارکنان خدوم و توجه جدی به معیشت آنان و ... دنبال شود». 3- رهبر معظم انقلاب در حکم فرمانده نیروی دریایی سپاه در ۱ شهریورماه ۱۳۹۷ نیز به این امر تأکید می‌کنند: «بهره‌گیری از کارکنان متدین و انقلابی، ارتقاء آموزش و مهارت‌ها... و توجه به نیازهای معیشتی ... مورد انتظار است».

گزاره‌های تحلیلی: 1- نظامیان به‌عنوان نیروی خط مقدم دفاع و مبارزه با دشمن و حتی به‌عنوان نیروی صف اول حرکت در مسیر پیشرفت با کارویژه حفظ امنیت به‌عنوان مؤلفه پیش‌نیاز پیشرفت، در طول تاریخ موردتوجه بوده‌اند. امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در نامه به مالک اشتر، فرماندار حضرت در مصر، تأکید می‌کنند: «برگزیده‌ترین فرماندهان سپاه تو کسی است که از همه بیشتر به سربازان کمک رساند و از امکانات مالی خود بیشتر در اختیارشان گذارده باشد تا در نبرد با دشمن، سربازان اسلام تنها به یک چیز بیندیشند. همانا مهربانی تو نسبت به سربازان،‌ دل‌هایشان را به سوی تو می‌کشاند». 2- با توجه به تمرکز دشمنان بر مشکلات اقتصادی؛ لزوم توجه به معیشت مردم و نیروهای مسلح یکی از دغدغه‌های جدی رهبر معظم انقلاب و فرمانده کل قوا بوده و هست. ایشان در 30 فروردین 1396 در دیدار فرماندهان و کارکنان ارتش می‌فرمایند: «امروز تقویت اقتصادی در کشور، یک نقطه کلیدی و دارای اولویت است؛ بنده روی معیشت مردم، معیشت کارکنان دستگاه‌های مختلف و روی معیشت کارکنان نیروهای مسلّح تکیه می‌کنم؛ ما وقتی حرف‌های دشمنانمان را مطالعه می‌کنیم، می‌بینیم که آن‌ها اتفاقاً روی همین نکته تکیه دارند تا بلکه بتوانند از نقطه‌ضعف اقتصادی و کمبودهای اقتصادی برای تخریب، برای اخلال استفاده کنند».

نکته پایانی: باوجود پراسترس، سخت و شبانه‌روزی بودن نظامی‌گری و ضرورت توجه ویژه به سربازان این عرصه، همچنان شاهد پایین بودن میانگین حقوق و مزایای نیروهای مسلح به نسبت میانگین حقوق و پاداش‌های کشوری و بر زمین ماندن دستورات و تأکیدات رهبر معظم انقلاب در این حوزه هستیم؛ لذا مسئولین محترم در دولت و مجلس می‌بایست در این خصوص چاره‌ای بیندیشند تا مطالبه به‌حق نظامیان که جان خویش را برای دفاع از کشور بر کف دست گرفته‌اند، در سکوت نجیبانه‌شان فراموش نشود. (نویسنده: جواد خسروی)     

▼ اخبار

مقاله بورل و هشدار گروسی: سرنوشت برجام چه می‌شود؟

«جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا طی مقاله‌ای در فایننشال‌تایمز، متنی که تاکنون در مذاکرات هسته‌ای تولید شده را بهترین متن برای توافق توصیف کرد و از پایان زمان برای مصالحه‌ای مهم سخن گفت. همچنین رافائل گروسی، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از تداوم خاموشی برخی دوربین‌های فراپادمانی ابراز نگرانی نمود. این دو موضع‌گیری را باید در پازل گسترده‌تر دولت‌های اروپایی و آمریکا ارزیابی نمود که قصد دارند دو هدف را دنبال نمایند؛ هدف اول، وادارسازی ایران به پذیرش متن کنونی و احیای برجام است. در غیر این صورت، هدف دوم که برتری در «بازی سرزنش» و مقصر معرفی نمودن ایران در افکار عمومی داخلی و جهانی است. آمریکا گرچه مسائلی مانند اقتصاد داخلی، نبرد اوکراین و مهار چین را در اولویت می‌داند ولی بی‌نیاز از توافق هسته‌ای نیست؛ به‌ویژه که دستان دولت بایدن برای دستاوردسازی در سیاست خارجی چندان پُر نیست. دولت بایدن به دلیل اینکه نتوانسته گفتگوها را به مسائل منطقه‌ای تعمیم دهد و همچنین با توجه به مخالفت‌های داخلی جمهوری‌خواهان، تمایلی به امتیاز بیشتر به ایران ندارد. از سوی دیگر، بایدن فاقد طرح جایگزینی است که بتواند حداقلی از امکان‌مندی و مطلوبیت را دارا باشد. بایدن از یک‌سو برای پیروزی در انتخابات آتی کنگره نیاز به یک دستاورد در حوزه سیاست خارجی دارد و از سویی دیگر برای کنترل فضای ملتهب و رو به دگرگونی انرژی در اروپا نیز فرصت زیادی تا بهره‌گیری از توان تولید نفت ایران ندارد؛ زمستان پیش رو است و بایدن باید یخ خسّت آمریکایی‌اش را آب کند و برای تحقق توافق، به خواسته‌های بر حق ایران تن دهد.

محاسبات کرملین در نبرد گازی با اروپا

اندیشکده کارنگی در مقاله‌ای به بررسی اقدام روسیه درباره کاهش ظرفیت انتقال خط لوله نورداستریم ۱ پرداخته و آن را بخشی از یک راهبرد کلان برای فشار بر اروپا دانسته است. آن‌ها باید میان سرمای زمستان و پذیرش مطالبات مسکو درباره اوکراین، یکی را برگزینند. در این مقاله آمده است اروپا می‌تواند تابستان را بدون روسیه طی کند؛ به‌شرط آنکه به منابع گاز مایع در خاورمیانه دست یابد؛ که البته قیمت آن در مقایسه با گاز روسیه، بیشتر است؛ اما در زمستان حتماً به گاز روسیه برای مصرف خانگی و صنایع نیازمند است؛ زیرا خطوط انتقال گاز مایع، ظرفیت اندکی دارند و امکان ذخیره‌سازی آن برای زمستان وجود ندارد. چرا مسکو نورداستریم ۱ را متوقف نمی‌کند؟ اولاً توقف آن، زمینه شکایات حقوقی مشتریان را فراهم می‌کند. ثانیاً درآمدهای ارزی مسکو ناشی از فروش گاز به اروپا و ثالثاً اینکه تداوم فروش گاز، بخشی از دیپلماسی عمومی مسکو محسوب می‌شود تا مردم اروپا این پیام را دریافت کنند که مقصر کاهش منابع، دولت‌های آن‌ها هستند. اروپا بدون گاز روسیه، وادار به جیره‌بندی انرژی و تعطیلی برخی صنایع در زمستان خواهد شد. روسیه نیز تا پیش از تکمیل خط لوله «قدرت سیبری ۲» برای انتقال گاز به چین، به درآمد فروش به اروپا نیاز دارد. گرچه چرخش اروپا به‌سوی گاز مایع و انرژی‌های تجدیدپذیر از اوایل دهه ۲۰۱۰، اهمیت این مشتریان را برای مسکو کاهش داده است. ممکن است روسیه بخشی از توافق صلح احتمالی را به تمدید بلندمدت قراردادهای فروش گاز و بخشودگی شکایات و خسارات اختصاص دهد تا بدین ترتیب حداقل برخی از زیان‌های وارده ناشی از تحریم انرژی را جبران سازد.

۴۰۸ میلیون تومان؛ میانگین وام هر کارمند بانک در 1400!

در بررسی متوسط وام‌های اعطایی به کارکنان، بانک‌های خصوصی شده رتبه‌های اول تا چهارم را از آن خود کرده‌اند. این مقدار که از تقسیم کل وام پرداختی بانک به کارکنان خود و با فرض استحقاق و تساوی آن به تمام کارکنان بانک محاسبه می‏شود، نشان می‏دهد بانک رفاه به‌عنوان بانکی که بازوی مالی سازمان تأمین اجتماعی، با متوسط پرداختی ۱ میلیارد و ۱۸۰ میلیون تومانی در رتبه اول، بانک تجارت با ۱ میلیارد و ۹۳ میلیون تومانی در رتبه دوم و بانک توسعه تعاون با ۶۲۰ میلیون تومان در رتبه سوم قرار دارد. کمترین مقدار وام متعلق به بانک گردشگری بوده که متوسط ۱۴۸ میلیون تومانی را برای کارمندانش پرداخت کرده است.

اخبار کوتاه

◄ دستورالعمل اجرایی قانون حمایت از خانواده نهایی می‌شود/ دادستان تهران گفت: «در جلسات نهایی و مشترک بین دادستانی تهران، سازمان پزشکی قانونی کشور و پژوهشگاه قوه قضاییه، دستورالعمل اجرایی ماده ۵۶ (قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت) به‌زودی تدوین می‌شود. در تدوین پیش‌نویس این دستورالعمل، دادسرای ناحیه ۲۶ به نمایندگی از دادستانی تهران که عهده‌دار رسیدگی به جرائم سقط‌جنین، خرید، فروش، توزیع، حمل و نگهداری غیرمجاز داروهای سقط‌جنین است، نقش عمده‌ای دارد».

◄ عطش خشک‌سالی در سدهای پایتخت/ در شرایط فعلی، حجم آب موجود در مخزن سد امیرکبیر حدود ۱۲۴ میلیون مترمکعب است که این میزان نسبت به ذخیره ۱۶۱ میلیون مترمکعبی سال گذشته ۲۳ درصد کمتر است. همچنین حجم ذخیره آب سد طالقان از ۲۷۰ میلیون مترمکعب در سال گذشته به ۲۴۹ میلیون مترمکعب کاهش پیدا کرده و 7.8 درصد کمتر شده است. در این میان فقط حجم ذخیره آب سد لتیان در مقایسه با روزهای مشابه سال گذشته ۱۰ درصد رشد کرده و به ۵۴ میلیون مترمکعب رسیده است.

◄ برآورد ۵ میلیونی از شمار زائران ایرانی در اربعین امسال/ وزیر راه گفت: «اکنون ستاد اربعین تشکیل شده است و کار عمده مراسم اربعین در وزارت راه و شهرسازی انجام می‌شود. راهداری، راه‌آهن و سازمان هواپیمایی اعضای ستاد هستند. ۵ میلیون مسافر زائر کربلا هستند و در این ایام باید سرویس و خدمات به آن‌ها داد. امسال ۳۰۰ هزار نفر با قطار، ۶۰ هزار نفر با هواپیما و باقی زائران به طور زمینی به کربلا اعزام خواهند شد».

◄ دولت‌مردان در میدان!/ باوجود خسارات و تلفات انسانی ناشی از حوادث متعددی همچون سیل استهبان، ریزش ساختمان متروپل و سیل اخیری که بسیاری از شهرهای ایران را درگیر کرد؛ مسئولین دولتی نقش پررنگی در حضور و مدیریت میدانی این حوادث داشته‌اند. در آستانه یک سالگی دولت سیزدهم، حضور مسئولان در میدان در شرایط بحرانی، در یک سالی که گذشت، به‌وفور دیده شده است؛ موضوعی که سوژه کاربران فضای مجازی برای قیاس دولتمردان با مسئولان دولت‌های پیشین شده است.

◄۶۳ درصد وکلا در 1400 مالیات ندادند!/ طبق اعلام سامانه ملی انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، سال گذشته ۲۰۸۶۵ وکیل مشمول معافیت ابرازی شدند و ۱۹۲۵۳ وکیل هم مالیات قطعی صفر دارند. به‌این‌ترتیب، ۶۳ درصد از وکلا در سال قبل مالیات پرداخت نکرده‌اند.

◄ ترکیه همچنان رکورد می‌زند!/ هزینه بالای انرژی و کالا در جهان از یک سو و مداخلات منطقه‌ای ترکیه در دوره اردوغان موجب شده است تا با کاهش ارزش لیر، تورم در ترکیه در مقطع فعلی به ۸۱ درصد برسد.