سیل طلا

میزان ثروتی که از شبه قاره هند غارت شده و به انگلستان برده شده است، بیرون از تصوری است که بتوان برای آن مشابهی در تاریخ پیدا کرد! «پل باران» میزان ثروتی را که در فاصله جنگ پلاسی (۱۷۵۷) تا جنگ واترلو (۱۸۱۵) از هند به وسیله انگلیسی‌ها به غارت رفت، بین پانصد تا هزار میلیون پوند استرلینگ برآورد می‌کند. در این دوران تاریخی بسیار مهم، انباشت سرمایه، بی‌شک در پیدایش انقلاب صنعتی نقش تعیین‌کننده داشت. در نتیجه، انگلستان با این سیل طلا به انقلاب صنعتی موفق شد؛ وگرنه پیش از سال ۱۷۶۰، دستگاه‌های نخ‌ریسی لانکشایر با دستگاه‌های مشابه در هند، ایران و چین تفاوتی نداشت. 

بزرگی این رقم را وقتی می‌توان مجسم کرد که در نظر داشته باشیم در شروع قرن نوزده، کل سرمایه شرکت‌های سهامی که در هند فعالیت می‌کردند، بالغ بر ۳۶ میلیون پوند بوده است! 

«ورا آنتستی» انگلیسی می‌نویسد: «در هند تا قرن هیجدهم، شرایط اقتصادی نسبتاً پیشرفته‌ای وجود داشت و روش‏های تولیدی، صنعتی و سازمان تجاری آن کشور با سایر بخش‏های جهان قابل قیاس بود... این کشور موسلین‌های زیبا و سایر ساخته‌ها و مصنوعات نفیسی را می‌ساخت و صادر می‌کرد، در حالی که نیاکان ما بریتانیایی‌ها در همان هنگام، زندگانی بدویان را داشتند؛ اما هند نتوانست در انقلاب اقتصادی که به دست نوادگان همان نیمه‌وحشی‌ها صورت گرفت، شرکت کند.»

پل باران پس از ذکر این گفته «آنتستی» می‌افزاید: «این «قصور» نه تصادفی بود و نه ناشی از بی‌لیاقتی نژاد هندی؛ بلکه ثمره تاراج حساب‌شده، بی‌رحمانه و منظم هندوستان به دست سرمایه‌های انگلیسی بود. این برنامه از آغاز حکمرانی بریتانیا آغاز شد. میزان تاراج و آنچه از هندوستان به یغما برده شد، چنان اعجاب‌آور است که مارکیز سالیسبوری، وزیر وقت امور هند، در سال ۱۸۷۵ هشدار داد: «اگر قرار است هندوستان چاپیده شود، باید این چاپیدن به نحوی عاقلانه صورت گیرد.» 

در طول ۱۰۰ سال نخست سلطه انگلیس بر شبه قاره، غارت و چپاول و خیانت خودفروختگان و عوامل انگلیس در سرتاسر هندوستان، به صورت امری کاملاً طبیعی و روزمره درآمده بود. کمپانی هند شرقی با کمک تکنسین‌های خود، منابع سرشار هند را با استفاده از نیروی کار ارزان غارت می‌کرد.»