چرا سال سرمایه‌گذاری؟

یک قاعده اقتصادی وجود دارد هرگاه سرمایه‌گذاری در بخش‌های اقتصادی کمتر از استهلاک دارایی‌ها باشد اقتصاد به سمت ناترازی و چالشی پیش خواهد رفت.

سرمایه‌گذاری استهلاک
اگر دارایی‌های فیزیکی خوب نگهداری نشوند، سریع‌تر مستهلک می‌شوند و عمر مفید آنها کوتاه می‌شود و در حین استفاده بیشتر خراب می‌شوند. دارایی‌های فیزیکی به تمامی ماشین‌آلات، ساختمان‌ها و زیرساخت‌هایی می‌گویند که توسط بشر ساخته می‌شود و یکی از عوامل تولید و بهره‌وری انسانی در اقتصاد به‌شمار می‌رود. دارایی‌های فیزیکی با سرمایه‌گذاری ایجاد می‌شوند و به‌تدریج مستهلک می‌شوند. بخش‌های اقتصادی مانند بخش‌های نفت و گاز، پتروشیمی‌ها، نیروگاه‌ها، راه آهن، مخابرات، ساختمان‌ها، راه‌ها، رایانه‌ها و... سرمایه‌گذاری کمتر از استهلاک شده و دارایی‌های فیزیکی در آن بخش‌ها رو به کاهش است. (دو نمودارپایین)

سقوط سرمایه‌گذاری در یک دهه
با توجه به آخرین آمار منتشر شده از بانک مرکزی، موجودی سرمایه از ۴ هزار و ۵۱۲ هزار میلیارد تومان در سال ۹۰ به ۵ هزار و ۳۲۸ هزار میلیارد تومان در پایان سال ۱۴۰۰ رسیده است. بررسی داده‌ها نشان می‌دهد که میزان رشد موجودی سرمایه خالص در ایران در ابتدای دهه ۹۰ حدود ۴/۸ درصد به ثبت رسیده بود. اما این میزان به‌تدریج نزولی شد و این کاهش به اندازه‌ای چشمگیر بود که از سال ۱۳۹۷ میزان رشد موجودی سرمایه به نزدیکی صفر درصد رسید. مطابق جدیدترین داده‌های بانک مرکزی، میزان رشد موجودی سرمایه در سال ۱۴۰۰ به میزان ۰۹/۰ رصد برآورد شده است. پس یکی از عمده‌ترین دلایل عدم رشد اقتصادی در دهه ۹۰ کاهش رشد در سرمایه‌گذاری بوده است. در واقع به‌طور کلی پایین بودن سطح سرمایه گذاری در بیشتر کشور‌های در حال توسعه، مهم‌ترین دلیل اقتصادی پایین بودن رشد اقتصادی به حساب می‌آید و گرفتار شدن در تله فقر نیز رخ می‌دهد. در متون اقتصادی تله فقر زمانی ایجاد می‌شود که کاهش سرمایه، رشد اقتصادی را تحت تأثیر قرار دهد و یک نظام اقتصادی برای رهایی از فقر به سرمایه قابل توجهی نیاز داشته باشد.

بررسی نشان می‌دهد دلیل اصلی وضعیت وخیم سرمایه‌گذاری، سرمایه‌های موجود در اقتصاد نیز یا به بازار‌های سوداگرانه مانند طلا و ارز پناه برده‌اند یا صرف ملک‌بازی شده‌اند. کارشناسان معتقدند که تا زمانی که میزان تورم در یک اقتصاد بالا باشد، سرمایه‌ها به‌جای بخش مولد به بخش غیرمولد سرازیر خواهند شد.
بررسی آمار‌های اقتصاد کلان در دهه۹۰ حاکی از آن است که در این دهه یکی از ضعیف‌ترین عملکرد‌های اقتصادی ثبت شده است. درآمد سرانه به‌منزله یکی از مهم‌ترین شاخص‌های رفاه در این دهه یک روند نزولی را داشت. آمار‌های اقتصادی در دهه۹۰ وضعیت مناسبی نداشتند، تقریبا هیچ آماری اقتصادی را نمی‌توان پیدا کرد که در انتهای این دهه وضعیت بهتری نسبت به ابتدای آن داشته باشد. به‌نظر می‌رسد که نبود فضای با ثبات اقتصادی، نبود چشم‌انداز مناسب برای سرمایه‌گذاری و خروج سرمایه قابل توجه، تحریم‌های اقتصادی، قطع روابط مالی فرامرزی، نبود انضباط آمار‌های پولی، کسری بودجه ساختاری و در آخر شیوع کرونا این دهه را یکی از ضعیف‌ترین دهه‌های اقتصاد ایران از لحاظ کارنامه آماری کرده است.