برای درک بهتر شعار سال و نحوه دست یابی به آن ابتدا باید به نقد وارد بر اقتصاد فعلی پرداخت. اقتصاد ما در چله اول انقلاب با همه تلاش‌های صورت گرفته و امید‌های شکل گرفته در برخی زمینه ها، اما هنوز به درستی و واقعی از اقتصاد وابسته فاصله چندانی نگرفته است.
خام فروشی نفت و کسب درآمد ارزی فراوان از این موهبت و اتخاذ سیاست سهل و کم زحمت ِ واردات کالا در جهت کاهش بار تورمی، باعث کاهش تولید داخلی و ملی شده است. اقتصاد نفتی موجب رونق کسب وکارِ غیر مولد و دلال محور شده که این خود افزایش فساد مبتنی بر رانت و انحصار را به دنبال داشته است.
در این نوشته کوتاه بصورت فهرست وار به دو سئوال اصلی در زمینه جهش تولید می‌پردازیم:
چرا تولید؟
تولید تنها مولفه و شاخصی است که مستقیماً بر روی شاخص‌ها و پارامترهایی، چون تورم، اشتغال، رشد اقتصادی، صادرات، ارزش پول ملی و. تأثیر مثبت دارد؛ چنانچه می‌توان تولید را در بیان عامیانه «مادرِ تمام شاخص‌های اقتصادی» دانست.
چرا جهش؟
۱) گام اول انقلاب و تجربه پرهزینه، اما پر ارزش ِ رفتن به بیراهه اقتصادِ تک خطی غربی و عقب افتادگی با گره کور وابستگی: کشور با توجه به این تجربه ۴۰ سال در نگاه به بیرون، به نگاه به درون و پرش از دام اقتصاد نفتی مبتنی بر واردات و وابستگی به سمت میدان سخت، اما ممکن تولید و رونق اقتصاد درون‌زا با راهبرد جهش رسیده است و این یعنی ضرورتِ جهش از کف وابستگی به سکوی پرش اقتصاد مولد و پیشرونده که حاکی از یک انتخاب با اراده در حرکت به سمت الگوی شدنی ِ پیشرفت بومی و اسلامی مبتنی بر آمایش سرزمینی و فرهنگی خود است.
۲) کشور‌های پیشرفته و جهش پیشرفت در دوره‌ای سخت و بغرنج و توأم با ناکامی ها: کشور‌های پیشرفته جهان از جمله ژاپن، آلمان، کره جنوبی و... بنیان پیشرفت خود را با خروج از دام وابستگی و تکیه به توان داخلی و در یک کلمه اقتصاد مقاومتی و اعمال تعرفه بر واردات کلید زدند (رجوع کنید به کتاب‌های هاجونگ چونگ استاد دانشگاه کمبریج آمریکا)؛ بنابراین ایرانِ امروز نیز در فرصتی که تحریم‌ها در اختیار گذاشته که همانا کاهش فروش نفت، خروج شرکت‌های خارجی و نیاز به تولیدات داخلی است، با بهره گیری از این دو مولفه نیاز و اجبار انگیزشی دو برابر برای پیمودن مسیر جهش و پیشرفت در داخل دارد.
چگونگی جهش در تولید؟
۱) تهیه فهرستی از دارایی‌ها:
- نیروی انسانی جوان، خلاق و تحصیل کرده (با ایجاد بانک اطلاعات نیروی کار در کشور) – نقدینگی بیش از ۲۲۰۰ هزار میلیارد تومان به عنوان ثروتی که قابل بهره برداری است - شرایط داخلی با بازار مصرف ۸۰ میلیونی - ظرفیت منطقه‌ای وهمسایگان با ظریفیت ۶۰۰ میلیونی بعنوان بازار مصرف - اقلیم متنوع و پراکنده در گستره جغرافیای کشور- منابع معدنی و ذخایر با ارزش بعنوان ورودی تولیدات در کاخانجات با بهره گیری از مخترعان و کار آفرینان داخلی- فرصت تحریم و اجبار تکیه به داخل و.
نکته: اقتصاد ایران با مشکل نقدینگی یا کمبود سرمایه مواجه نیست، بلکه مشکل اصلی، هدایت و سوق دادن سرمایه‌های موجود به سمت تولید است. در اقتصاد باید متناسب با رشد نقدینگی، رشد تولید نیز رخ دهد در غیر این صورت هر مقداری از رشد نقدینگی که منجر به افزایش تولید نشود اصطلاحاً در تورم ذخیره شده و موجب افزایش تورم خواهد شد.
۲) تهیه فهرستی از نیاز‌ها
- مواد اولیه، کالا‌های واسطه ای، دارو و تجهیزات بهداشتی، انطباق آموزش با صنعت و نیاز‌های تکنولوژیکی و فناورانه و...
۳) بهره گیری از اقتصاد دانش بنیان در مسیر رفع نیاز‌های بند دو با تکیه بر دارایی‌های بند یک.
۴) چابک سازی دولت از یک سو و بالا بردن نقش بخش‌های خصوصی در چرخه اقتصادی با حمایت از بعد تقنینی و مالی و حمایتی و کاهش چالش بهره وری و ارتقاء خروجی کار و محصول و ...
۵) اصلاح ساختار‌های درگیر اقتصاد مولد:
- سازمان برنامه و بودجه و اصلاح ساختار بودجه ریزی و شفاف سازی حمایت‌های سرمایه‌ای (برای مبارزه با فساد و رانت) – اصلاح نظام پولی و بانکی (ضرورت رفتن به سراغ عقود اسلامی با محوریت کار و تولید نه بنگاه‌های مبادله پول بر اساس سود) - اصلاح مبادی ورودی کالا یعنی گمرک‌ها و مبارزه با قاچاق – اصلاح نظام خصوصی سازی و جلوگیری از شکل گیری بخش خصولتی و...