امارات؛ نخستین قربانی طرح معامله قرن

«امروز موفقیت بزرگی حاصل شد، توافقنامه صلح تاریخی بین دو دوست خیلی خوب ما، اسرائیل و امارات متحده عربی... »
این سخنان دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا است که به عنوان میانجی، بیش از همه از خبر توافق رژیم صهیونیستی و امارات متحده عربی مبنی برعادی سازی روابط میان دو طرف، خوشحال شده است.

زمانی که شیخ محمد بن زاید ولی عهد ابوظبی با انتشار متنی در توییتر این خبر را اعلام کرد، توجه محافل مختلف به ویژه در سطح منطقه، به این ماجرا جلب شده است.

به این ترتیب، امارات بعد از مصر و اردن سومین کشور عربی است که روابط رسمی و علنی با اسرائیل را آغاز می ‌کند.

به گفته «رابرت او برایان»، مشاور امنیت ملی آمریکا توافق میان اسرائیل و امارات برای عادی ‌سازی روابط در کاخ سفید امضا خواهد شد.

همچنین قرار است برای اجرایی کردن این توافق، هیات‌ های اسرائیل و امارات در هفته‌ های آینده برای امضای توافقات دوجانبه در زمینه‌های امنیت، سرمایه ‌گذاری، گردشگری، پروازهای مستقیم، مخابرات، فن آوری، انرژی، بهداشت، فرهنگ، محیط زیست، تأسیس سفارتخانه‌ و سایر حوزه های منافع دوطرفه دیدار کنند.
همچنین قرار است اسرائیل و امارات متحده عربی، در جهت آغاز یک برنامه راهبردی برای خاورمیانه و توسعه همکاری‌های دیپلماتیک، تجاری و امنیتی، به طرح ها و سیاست های آمریکا بپیوندند.
 
پیشینه روابط دو طرف
مناسبات رژیم صهیونیستی و امارات به شکل غیررسمی پیشینه طولانی دارد. طبق اسناد ویکی لیکس، عبدالله بن زاید وزیر خارجه امارات از دیرباز با مقامات اسرائیلی از جمله شیمون پرز روابط نزدیکی داشته است.

به همین دلیل افتتاح دفتر دیپلماتیک اسرائیل در ابوظبی در سال 2005 مورد استقبال مقامات امارات قرار گرفت و راه شرکت های اسرائیلی به داخل امارات گشوده شد. پیش از آن  در سال 2009 به یک بازیکن تنیس اسرائیلی اجازه داده شد تا در مسابقات ابوظبی شرکت کند و پرچم رژیم صهیونیستی برای اولین بار در نشست آژانس انرژی های تجدید پذیر در حضور مسئولان صهیونیستی برافراشته شد.

در دسامبر سال 2010 نیز امارات از یک گروه توریستی صهیونیستی میزبانی کرد. در ژانویه سال 2014 وزیر انرژی اسرائیل «سیلفان شالوم» از امارات دیدن کرد و در دسامبر همان سال یک خط هوایی ویژه بین امارات و اسرائیل بازگشایی شد و امارات با شرکت های صهیونیستی قرار دادهای متعددی منعقد کرد.

با این تفاصیل امضای توافق عادی سازی روابط دو طرف، در واقع به منزله پرده برداری از مناسباتی است که طی سال های گذشته میان ابوظبی و تل آویو برقرار بوده و اینک حالت رسمی و علنی یافته است.
 
اهداف و انگیزه ها
با توجه به این که آمریکا در این توافق نقش اساسی داشته ، لازم است به اهداف و انگیزه های ترامپ پرداخته شود. به نظر می رسد ترامپ که تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا فرصت زیادی ندارد در صدد کسب دستاورد تازه ای در عرصه سیاست خارجه و در سطح منطقه می باشد.

برای ترامپ که در سیاست خارجی خود در قبال ایران، چین و کره شمالی دستاوردی نداشته، این توافق که از طریق نوعی تحمیل و نیرنگ علیه اعراب حاصل شده، اهمیت ویژه ای خواهد داشت.
بنا به درخواست ترامپ و با حمایت امارات متحده عربی، اسرائیل اعلام حاکمیت بر مناطق اعلام‌ شده در طرح «معامله قرن» ترامپ را تعلیق کرده و تلاش‌ های خود را بر توسعه روابط با سایر کشورها در جهان عرب و اسلام متمرکز خواهد کرد.

نکته قابل توجه این است که ترامپ با پیشنهاد الحاق حدود 30 در صد از خاک کرانه باختری از جمله شهر بیت ‌المقدس به اسرائیل، دولت غاصب را در موقعیت چانه ‌زنی بالایی قرار داد، به طوری که برخی کشورهای عربی مطالبه عقب ‌نشینی از کرانه در ازای ایجاد رابطه را به توقف طرح الحاق در برابر برقراری ارتباط تقلیل دادند.

بنا بر این امارات، عادی ‌سازی رابطه با اسرائیل را به زعم خود رایگان نفروخته است، بلکه در ازای آن، حمایت ترامپ برای تعلیق طرح الحاق را به دست آورده است. به عبارتی، اگر آمریکا و اسرائیل اصلاحات حدود 15 درصدی در معامله قرن را بپذیرند، توافق اکثر کشورهای عربی و اسلامی نسبت به معامله قرن جلب خواهد شد.

ترامپ با این توافق به زعم خود با یک تیر چند نشان زده است. از یک سو قصد دارد آرای یهودیان آمریکا را که معمولا به دموکرات ها رای می دهند، به نفع خود جلب کند و از دیگر سو به نتانیاهو برای تحکیم جایگاه متزلزل خود در ساختار قدرت اسرائیل کمک کند.

اما این توافق برای امارات و متحدش عربستان هم خالی از برخی اهداف و فواید نیست. از یک طرف، نگرانی ‌های آن ها در باره شکست احتمالی ترامپ در انتخابات آمریکا رفع خواهد شد، زیرا بر این باورند که با وارد شدن اسرائیل در مناسبات امنیتی و نظامی و سیاسی با امارات، دولت های آمریکا نمی‌ توانند مانند ترامپ در خصوص فروش امنیت بر اعراب فشار وارد کنند.

امارات همچنین بر این باور است که مناسبات سیاسی و امنیتی با اسرائیل تا حدی این کشور را در برابر جمهوری اسلامی ایران تقویت خواهد کرد.

این نگاه برخاسته از آثار پروژه «ایران هراسی» در منطقه است. اما واقعیت این است که امارات با اعلام روابط رسمی با رژیم صهیونیستی بیش از گذشته آسیب پذیر خواهد شد، زیرا حضور اسرائیل در این کشور ضمن آن که مخالفت شدید ایران را برمی انگیزد، بر حساسیت‌ محورمقاومت نیز خواهد افزود و احتمال تشدید فعالیت عناصر این محور را علیه نیروهای اشغالگر خارجی در منطقه را تشدید خواهد کرد.
نکته دیگر آن است که با توجه به مخالفت مردم امارات با عادی سازی روابط با اسرائیل، شکاف میان حاکمان این کشور با ملت بیش از پیش خواهد شد.
 
واکنش ها
سازمان ملل متحد در واکنش به توافق اسرائیل و امارات اعلام کرد از هر طرحی که به تقویت صلح و امنیت در منطقه بینجامد استقبال می کنیم.

 ترامپ رئیس جمهور آمریکا این توافق را «تاریخی» خواند و گفت: این توافق مهمترین دستاوردی است که در ۲۵ سال اخیر به دست آمده و چه بسا شاهد اتفاقات دیگری در آینده باشیم. از رهبران امارات و اسراییل به خاطر شجاعتشان تشکر می کنم.

جو بایدن نامزد دموکرات ریاست جمهوری آمریکا نیز به رغم آن که رقابت سختی با ترامپ دارد، این توافق را گامی تاریخی توصیف کرد.

برایان هوک نماینده سابق آمریکا در امور ایران نیز توافق امارات و اسراییل کابوسی برای ایران خواند.
بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی توافق با امارات برای آغاز رسمی و علنی روابط با امارات را ستود و آن را موجب پیشرفت و شکوفایی منطقه قلمداد کرد.

عبدالفتاح سیسی رییس جمهور مصر با استقبال از این توافق آن را گامی در مسیر برقراری صلح در خاورمیانه خواند.
بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس نیز گفت از تعلیق طرح الحاق اراضی فلسطینی استقبال می کنیم زیرا باعث خاورمیانه ای امن تر می شود.

جارد کوشنر داماد رییس جمهور آمریکا و و یکی از طراحان معامله قرن هم گفت ترامپ از ما اقدامی سخت و غیرمتعارف از ما خواست و ما انجامش دادیم و این توافق فرصت های «صلح» را فراهم خواهد کرد.
این در حالی است که توافق عادی سازی روابط بین اسرائیل و امارات از سوی تشکیلات خودگردان فلسطین نیز به معامله‌ای ننگین تعبیر شده است. محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در واکنش به این توافق خواهان نشست فوق العاده اتحادیه عرب و همچنین نشست فوری رهبران و گروه های فلسطینی برای بررسی پیامدهای این توافق شد.

محمود عباس همچنین این توافق را به مثابه به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل و خیانت به قدس و مسجدالاقصی دانست.

سازمان آزادی بخش فلسطین هم گفت این توافق جایزه امارات به اسراییل از طریق مذاکرات محرمانه بود.

فوزی برهوم سخنگوی حماس هم ضمن محکوم کردن این توافق، آن را اقدامی خطرناک و جایزه‌ای مجانی به دشمن صهیونیستی در مقابل جنایات در حق ملت فلسطین دانست و گفت این توافق موجب تشویق هرچه بیشتر رژیم اشغالگر به ارتکاب جنایت علیه ملت و مقدسات فلسطین خواهد شد.

جنبش جهاد اسلامی هم در بیانیه ‌ای عادی‌سازی روابط امارات با رژیم صهیونیستی را به شدت محکوم کرد و گفت عادی‌سازی روابط یعنی تسلیم شدن در برابر این رژیم و این هرگز نمی‌تواند حقایق را تغییر دهد.

جمهوری اسلامی ایران به این توافق واکنش شدیدی نشان داد. وزارت امور خارجه کشورمان با صدور بیانیه‌ ای ضمن محکومیت شدید برقراری روابط دیپلماتیک میان امارات عربی متحده و رژیم صهیونیستی، این اقدام را یک حماقت راهبردی از سوی ابوظبی و تل آویو دانست که بدون تردید حاصل آن تقویت محور مقاومت در منطقه خواهد بود.
 
جمع بندی
اعلام برقراری روابط رسمی بین رژیم صهیونیستی و امارات متحده عربی، حاصل پروژه ای نسبتا طولانی از سوی آمریکا محسوب می شود که در چهارچوب طرح معامله قرن، در صدد عادی سازی روابط اسرائیل با کشورهای منطقه می باشد.

اما دونالد ترامپ برای این که اعراب را نسبت به این موضوع قانع کند در ابتدا اعلام کرد قصد دارد بخش های زیادی از کرانه باختری را به خاک اسرائیل ضمیمه کند که به طور طبیعی با مخالفت اعراب مواجه شد. اما در ادامه با تعلیق این طرح، نظر مثبت اعراب را جهت ایجاد رابطه رسمی با رژیم صهیونیستی جلب کرد.
امارات نخستین قربانی این توطئه نیرنگ آمیز بود و بعید نیست با فشارهای واشنگتن،  سایر کشورهای عربی خصوصا در حوزه خلیج فارس، راه امارات را ادامه دهند.
اما آن چه مهم است فرهنگ ریشه دار مقاومت در منطقه است که نه تنها در کشورهای محور مقاومت، بلکه در میان ملت های مسلمان تجلی یافته و به عنوان سدی مستحکم، مانع پروژه عادی سازی روابط خواهد شد.
لذا می توان پیش بینی کرد که امارات پس از امضای توافق با اسرائیل، به رغم خوش بینی مقامات این کشور، شاهد مشکلات و دردسرهای تازه ای خواهد بود.