پنجم مهرماه بود که رهبر معظم انقلاب در پایان مراسم عزاداری اربعین حسینی به اهمیت مسئله «تبیین» پرداختند و خطاب به دانشجویان فرمودند: «شما جوانان عزیز و دانشجویان عزیز که به معنای واقعی کلمه میوه‌ی دل ملّت و امید آینده‌ی این کشورید، به مسئله‌ی «تبیین» اهمّیّت بدهید. خیلی از حقایق هست که باید تبیین بشود. در قبال این حرکت گمراه‌کننده‌ای که از صد طرف به سمت ملّت ایران سرازیر است و تأثیرگذاری بر افکار عمومی که یکی از هدفهای بزرگ دشمنان ایران و اسلام و انقلاب اسلامی است و دچار ابهام نگه داشتنِ افکار و رها کردن اذهان مردم و بخصوص جوانها، «حرکت تبیین» خنثی‌کننده‌ی این توطئه‌ی دشمن و این حرکت دشمن است. هر کدام از شما به عنوان یک وظیفه، مثل یک چراغی، مثل یک نوری پیرامون خودتان را روشن کنید.»
«جهاد تبیین» و «جریان تحریف»
البته این نخستین بار نبود که رهبری در بیانات خود به اهمیت موضوع «تبیین» می‌پرداختند بلکه قریب به 2 سال است که همواره ایشان بر «جهاد تبیین» و «جریان تحریف» تاکید می‌کنند. 18 مرداد 99 بود که ایشان در سخنرانی تلویزیونی به مناسبت عید قربان فرمودند: « [غالب مردم] شناخته‌اند آمریکا را، شناخته‌اند دشمن را، میدانند که این‌ها دروغ میگویند، میدانند که این‌ها مغرضانه حرف میزنند؛ پس جریان تحریف هم به نتایج مورد نظر آنها نرسیده؛ و من به شما بگویم که اگر جریان تحریف شکست بخورد، جریان تحریم قطعاً شکست خواهد خورد؛ زیرا که عرصه، عرصه‌ی جنگ اراده‌ها است؛ وقتی جریان تحریف شکست خورد و اراده‌ی ملّت ایران همچنان قوی و مستحکم باقی ماند، قطعاً بر اراده‌ی دشمن فائق می‌آید و پیروز خواهد شد.»
رسانه مقابل کتمان حقایق انقلاب بایستد
بنابراین آنچه از بیانات رهبر معظم انقلاب بر می آید این است که مخاطب و فعال عرصه «جهاد تبیین» نه فقط جوانان و دانشجویان بلکه آحاد ملت هستند لذا اذعان به این امر ضروری است که در کشور ما رسانه در خط مقدم «جهاد تبیین» قرار می‌گیرد زیرا در معرفی حقایق و مقابله با تحریف‌ها نقش اساسی را ایفا می‌کند به خصوص حالا که رسانه‌های سنتی جای خود را به رسانه‌های نوین داده‌اند و اینگونه فضای مجازی گسترش پیدا کرده است پس رسانه بیش از گذشته باید مقابل کتمان حقایق انقلاب بایستد.
چرا «تبیین» اهمیت دارد؟
در این میان سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا موضوع «جهاد تبیین» در شرایط کنونی مطرح شد؟ در پاسخ به این سوال باید به این نکته بپردازیم که سالهاست رهبر انقلاب به اهمیت حضور و فعالیت افسران جنگ نرم تاکید کرده‌اند؛ این در حالیست که جهاد تبیینی یکی از ابعاد گسترده جنگ نرم بوده و همانند جنگ سخت نیازمند سازماندهی است.
در توضیح بیشتر این مضوع سیّدعلیرضا آل‌داوود کارشناس فضای مجازی در گفتگو با خبرگزاری میزان می‌گوید: «جهاد تبیین در عصری که فضای سایبر رکن نخست آن است، اهمیت دو چندانی دارد. تبیین در لغت به معنای بست، شفاف سازی و توضیح یک موضوع برای انسان‌ها به نحوی است که تغییری جدی در نگرش مخاطب اتفاق بیافتد. امروز در فرآیند جنگ شناختی با پیام‌های چند وجهی و حاوی مفاهیم فرا متنی رو به رو هستیم که اگر توسط دشمن با تکنیک‌های رسانه‌ای مانند جعل، پارۀ حقیقت گویی، دروغ بزرگ تحریف شود، شاهد کاهش تاب آوری اجتماعی جامعه در شرایط مختلف و بحران‌ها خواهیم بود که منجر به ناامیدی مردم خواهد شد بنابراین تبیین باید شکل بگیرد تا جامعه امکان تشخیص اخبار منفی و پیام‌های جعلی و مقابله با آنها را پیدا کند و مخاطب با ارادۀ خود پیامی را بپذیرد یا آن را رد کند.»
و اما گام دوم انقلاب
در این میان مساله حائز اهمیت این است که پرداختن به موضوع «جهاد تبیین» مستلزم توجه به بیانیه گام دوم انقلاب است زیرا درونمایه آن محتوای تبیینی و رسانه‌ای دارد که در وهله اول جوانان را مورد خطاب قرار داده است. بنابراین بیانیه گام دوم انقلاب درصدد است تا با استفاده از ظرفیت‌ها، دستاوردها و چالش‌ها مقابل روایت‌های نادرستی که از کشور و انقلاب اسلامی مطرح می‌شود، تبیین درستی برای تمام اقشار به ویژه برای جوانان به عنوان ترسیم کنندگان آینده کشور داشته باشد. از این رو می‌توان گفت هر کجا نسبت به شرایط نیاز به محتوا و سند بالادستی باشد، بیانیه گام دوم بهترین سند است و البته جهاد تبیین، خود برای گام دوم انقلاب اسلامی مهم‌ترین محور تولیدات محتوایی به شمار می‌رود.
نقش «تبیین» در نبرد میان حق و باطل
با بررسی اتفاقات مختلف در سال‌های اخیر درمی‌یابیم که زمانی «جهاد تبیین» و دعوت به آن مطرح شده که فتنه‌گری سپهر سیاسی کشور را تیره و تار کرد. به عبارت دیگر در نبرد میان حق و باطل همواره تبیین‌گری توانسته نقش مهمی را ایفا کند.
در طول سال‌های پس از انقلاب، جامعه ما عرصه‌های سختی را پشت سر گذاشته است اما وقتی تمام آن اتفاقات نظیر 8 سال دفاع مقدس یا حوادثی مانند فتنه 88 را بررسی می‌کنیم به این نقطه روشن می‌رسیم که روشنگری و تببین توانسته اعتماد را در مردم زنده نگه دارد.
در تاکید اهمیت این مساله «کبری خزعلی» رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرده است که «جهاد تبیین ابعادی دارد و باید ابعاد را بشناسیم، اولین گام در عرصه جهاد تبیین، دشمن شناسی است، پس از آن به مخاطب شناسی و روش شناسی توجه کنیم. ما باید در جایی که جوانان ما فعال هستند و دشمن هم هست، به عنوان مدافع جوانان میهن حضور فعال داشته باشیم. ما باید در عرصه ای که دشمن هست، باشیم و جوانان خود را نجات دهیم.»
«جهاد تبیین» بر اساس آیه ۵۲ سوره فرقان
همچنین حجت الاسلام روستا آزاد در سخنرانی اخیر خود با اشاره به موضوع «جهاد تبیین» خاطرنشان کرد: «اولین بار، مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۵ بر اساس آیه ۵۲ سوره فرقان «جهاد تبیین» را مطرح کردند که در قرآن کریم می خوانیم، «فَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا كَبِيرًا» ای پیامبر از کفار اطاعت نکن و با آنها مجاهده کن و به وسیله قرآن با آنها جهاد کبیر راه بینداز.»
وی با اشاره به آیه ۵۲ سوره فرقان، گفت: «مقام معظم رهبری در سال ۹۵ آیه را چنین تفسیر کردند که ضمیر «وَجَاهِدْهُمْ بِهِ» به قرآن بر می گردد و معنا به این صورت خواهد شد که ای پیامبر از کفار اطاعت نکن و به وسیله قرآن با آنها جهاد کن، ایشان در جلسه دیگری بیان کردند که به ذهنم رسید که این ضمیر بر می گردد به مفاد «فَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ» به این معنا که ای پیامبر مجاهده کن به وسیله عدم اطاعت و تبعیت از کفار، یعنی با مقاومت، ایستادگی و جهاد تبیین نه صرفاً با آیات قرآن کریم.»
معاون فرهنگی تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی با بیان اینکه «جهاد تبیین» در زمان فعلی کار سختی است، گفت: «هجمه های سنگینی که به مکتب اهل بیت علیهم السلام و باورهای دینی مردم وارد می شود، باعث شده است که در چند سال اخیر مقام معظم رهبری در کمتر سخنرانی بحث «جهاد تبیین» را مطرح نکنند.»
جان کلام
اکنون که در آستانه چهل و چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی قرار گرفته‌ایم، با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری باید بیش از گذشته در تبیین اهداف و آرمان‌‌های انقلاب اسلامی گام برداریم. در این راستا نقش رسانه بسار مهم و حیاتی است چرا که باید در «جهاد تببین» مانع وارونه نشان دادن حقایق انقلاب شود.
از سوی دیگر جوانان با بالابردن آگاهی خود موظف هستند در شناساندن حقایق و انتقال تاریخ انقلاب به نسل بعدی تلاش کنند و نباید اجازه دهند در عصر ارتباطات و افسارگسیختگی فضای مجازی حقایق مربوط به گذشته به خصوص تاریخ انقلاب وارونه جلوه داده شود.
از دعوت رهبر معظم انقلاب به تبیین و روشنگری این موضوع برمی‌آید که باید در صحنه مبارزه و مواجهه و موضع‌گیری درست گام برداشت و از آنجا که به طور مستقیم این مأموریت را متوجه جوانان، دانشجویان و هیئات دانشجویی میدانند باید بیش از گذشته «جهاد تبیین» را در راس برنامه‌ها قرار داد که در تحقق این مهم دولت و مجلس بسیار تاثیرگذار خواهند بود.