خاورمیانه در نبرد هوش مصنوعی

در ماه‌های گذشته، امارات متحده عربی و عربستان سعودی توافق‎های پرشماری را با موضوع هوش مصنوعی (‎ (AI منعقد کردند؛ چرا که هم ریاض و هم ابوظبی به ‎دنبال تبدیل شدن به بازیگران برجسته این فناوری هستند. 

امارات با هدف ارتقای آموزش هوش مصنوعی در میان جوانان این کشور تفاهم‌نامه‌ای را با شرکت «سامسونگ» کره ‎جنوبی امضا کرد و مؤسسه «نوآوری فناوری» این کشور نیز مدل جدیدی از هوش مصنوعی را رونمایی کرد.

تأسیس شرکت سرمایه‌گذاری فناوری «MGX» در امارات، تحول کلیدی دیگری برای توسعه دانش هوش مصنوعی در خاورمیانه ‎است؛ شرکتی که به‎ دنبال ساخت دارایی‌هایی با ارزش بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار است.

در مقابل، عربستان سعودی همکاری‎ اش با شرکت «IBM» آمریکا را با هدف طراحی «LLM» (مدل زبانی بزرگ) بر روی داده‎ های عربی آغاز کرده است. پادشاهی سعودی اعلام کرده است، صندوقی با سرمایه ۴۰ میلیارد دلاری برای توسعه هوش مصنوعی راه‌اندازی خواهد کرد؛ این صندوق، در صورت عملیاتی شدن، ریاض را به بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار هوش مصنوعی در جهان تبدیل می‎کند.

این دو کشور برای تنوع‌بخشی به اقتصاد خود و کاهش وابستگی به درآمد‌های نفتی، اهداف بلندپروازانه‌ای دارند و سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی بخشی از راهبرد امارات و عربستان در این مسیر است. «نرمین السعدنی» معاون منطقه‌ای سازمان غیرانتفاعی جامعهٔ اینترنت (Internet Society) درباره حرکت کشور‌های غرب آسیا در زمینه فناوری هوش مصنوعی می‎گوید: «هوش مصنوعی دیگر فقط یک واژه نیست، بلکه واقعیتی مهم در آینده خاورمیانه خواهد بود.»

واضح است که رقابت میان امارات و عربستان در دانش هوش مصنوعی تأثیرات قابل‌توجهی بر زیست‎بوم دیجیتال منطقه خواهد داشت؛ چنانکه «محمد سلیمان» مدیر برنامه فناوری‌های استراتژیک و امنیت سایبری در «مؤسسه خاورمیانه» درباره تأثیر این سرمایه‎ گذاری‎ها می‎گوید: «سرمایه‌گذاری‌های دو کشور امارات و عربستان، می‌تواند موقعیت آنها را به عنوان بازیگران اصلی در صحنه جهانی تقویت کرده و استعداد‌های منطقه‌ای را جذب کند.» همچنین، طبق تخمین‌های «PwC» (شرکت خدمات حرفه‌ای چندملیتی بریتانیایی در زمینه سرمایه‎ گذاری) هوش مصنوعی می‌تواند تا سال ۲۰۳۰، ۳۲۰ میلیارد دلار به اقتصاد منطقه منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) کمک کند که ۱۳۵.۲ میلیارد دلار آن تنها در عربستان سعودی خواهد بود. 

با وجود آنچه تاکنون گفته شد، برای موفقیت در این حوزه، تمرکز بیشتری بر توسعه مهارت‌ها و آموزش نیروی‎ کار مورد نیاز خواهد بود؛ چرا که همچنان کمبود استعداد در این حوزه به مثابه یک چالش مطرح است.

کشور‌های دیگری، مانند مصر و قطر نیز در حال سرمایه‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی هستند. مصر به دلیل دارا بودن نیروی کار متخصص و با استعداد در حوزه فناوری اطلاعات، می‌تواند نقش مهمی در حمایت از اهداف عربستان و امارات ایفا کند؛ به عبارت دیگر این تلاش‌ها به جذب استعداد‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای منجر خواهد شد.

افزون بر چالش‌های مربوط به نیروی کار، مسائل مربوط به حریم خصوصی داده‌ها و مدیریت داده‌ها نیز از موضوعات مهمی است که باید به آن توجه شود. 
 پی‎نوشت: ترجمه اختصاصی صبح صادق