واکاوی طرح اصلاح برخی از بندهای قانون انتخابات در آخرین هفته ­های مجلس دهم و چگونگی مواجهه با آن؛

پایگاه بصیرت

الف) اهمیت موضوع؛
- نقش مبنایی قانون انتخابات در سلامت ساختار سیاسی و جلوگیری از فساد سیاسی-اقتصادی؛
ب) مؤلفه­ های اساسی جهت تحلیل موضوع؛
- تشریح مختصر قانون انتخابات جمهوری اسلامی ایران با توجه به بندهای حسّاسی همچون نظارت استصوابی و تفسیر شورای نگهبان از آن؛
- توجه به برداشت­های مختلف از نظارت استصوابی و ملاک بودن نظر شورای نگهبان از این منظر که قانون این نهاد را مرجع تفسیر قوانین دانسته است و در عین حال توجه به استقبال مکرر کدخدایی، قائم مقام و سخنگوی شورای نگهبان، از ضرورت اصلاح قانون انتخابات(مصاحبه کدخدایی با مجله آسمان، 21 مرداد 1392) با توجه به شبهات مختلفی که در زمینه نظارت استصوابی مطرح می­شود؛
- تشریح طرح اخیر نمایندگان مجلس مبنی بر اصلاح بندهایی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، ریاست جمهوری و شوراهای شهر و روستا با تمرکز بر تعیین محدوده نظارت استصوابی، ملاک دانستن حکم قطعی دادگاه در زمینه فساد مالی یا اخلاقی نامزدهاکه شرط التزام عملی آنها به اسلام را مخدوش می­کند، قابل استناد نبودن گزارش­هایی غیر از مراجع چهارگانه در زمینه تعیین صلاحیت نامزدها، اصلاح مدت و زمان بررسی صلاحیت­ها و...؛
- نقد و بررسی حقوقی طرح مذکور مبنی بر مخالفت آن با اصل 112 قانون اساسی که مجمع تشخیص مصلحت را مرجع تصمیم­گیری در موارد اختلاف میان مجلس و شورای نگهبان معرفی می­کند و به­ویژه تأکید بر مصوبه‌ مجمع تشخیص مصلحت در 22 آبان 1387 به نام قانون «لزوم رسیدگی دقیق به شکایات رد‌صلاحیت‌شدگان در انتخابات مختلف» که رسیدگی به شکایات نمایندگان را بی­نیاز از قانون­گذاری جدید می­داند؛
- توجه به بند دوم ماده چهار طرح نمایندگان که در آن درباره شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان از ابراز وفاداری به ولایت فقیه سخن گفته شده و لفظ مطلقه حذف شده است و مخالفت این بند با اصل 57 قانون اساسی؛
- توجه به حذف عبارت »ابراز وفاداری به نظام مقدس جمهوری اسلامی» به عنوان شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان در بند سوم ماده 4 این طرح که در مخالفت با اصل 57 قانون اساسی قرار دارد؛
ج) ملاحظات اساسی بحث؛
- در تحلیل این اقدام مجلس که برخی در تحلیل­هایی معتقدند این اقدام ریشه در ردّ صلاحیت نمایندگان فعلی مجلس دارد و بحث را با رویکردی سیاسی دنبال می­کنند، چندان ضرورت ندارد. هرچند شمار زیادی از نمایندگان مجلس ردّصلاحیت شده­اند و طرح اخیر آنان نوعی واکنش به ردّصلاحیت­ها می­تواند باشد، اما این طرح آن قدر به لحاظ حقوقی سُست و در مخالفت با قانون اساسی است که نقد حقوقی آن کفایت انتقاد از آن را می­کند و به احتمال زیاد از سوی شورای نگهبان ردّ خواهد شد؛