سفر اعلام نشده «عبدالله بن زاید» وزیر خارجه امارات در راس یک هیات عالی رتبه به سوریه توجه محافل مختلف سیاسی را به خود جلب کرده است. این هیات اماراتی اولین هیات عالی رتبه دیپلماتیک این کشور می باشد که طی ۱۰ سال گذشته به دمشق سفر کرده است.
طبق اعلام منابع سوری، در این دیدار روابط دوجانبه، توسعه همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های مختلف و مشترک، افزایش تلاش ها برای کشف افق های جدید این همکاری ها به ویژه در بخش های مهم به منظور افزایش سرمایه گذاری در این بخش ها مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
بشار اسد رئیس جمهور سوریه در این دیدار بر روابط برادرانه و مستحکم سوریه و امارات از زمان شیخ زاید بن سلطان آل نهیان تاکید و از مواضع واقعگرایانه امارات قدردانی کرد.
بن زاید نیز در این دیدار با تاکید بر حمایت امارات از تلاش های ثبات ساز در سوریه، گفت که آن چه در سوریه رخ داد، همه کشورهای عربی را تحت تأثیر قرار داد.
احتمالا رئیس جمهوری سوریه بعد از دریافت دعوتنامه رسمی از جانب ابوظبی، به امارات سفر خواهد کرد.
این در حالی است که بازتاب سفر بن زاید به دمشق با سکوت کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و در عین حال با ناخشنودی آمریکا همراه بوده است.
«ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به سفر وزیر خارجه امارات به دمشق و دیدار با رئیس جمهور سوریه ابراز نگرانی کرد و گفت: آنتونی بلینکن وزیر خارجه امریکا در دیدار با عبدالله بن زاید، عدم موافقت خود را با این سفر به وی اعلام کرده بود. به گفته پرایس آمریکا روابط خود با رژیم اسد را عادی سازی یا ارتقا نخواهد بخشید و از انجام این اقدام توسط دیگر کشورها نیز حمایت نمی کند.
در واقع کشورهای غربی و به ویژه آمریکا هراس دارند خروج بشار اسد از انزوا، موجب مشروعیت و تقویت حکومت او شود و در عین حال احتمال هرگونه محاکمه در مورد اتهام های جنایت جنگی علیه او را منتفی کند. همچنین از نگاه غرب، تقویت حاکمیت سوریه به تحکیم محور مقاومت و نفوذ بیشتر ایران در این کشور خواهد انجامید.
با شروع بحران سوریه در اسفند ماه سال ۱۳۸۹ دولت امارات مانند رژیم سعودی، قطر و شماری دیگر از کشورهای غربی ـ عربی در صف حامیان اصلی تروریست ها قرار گرفت، اما با اسارت یکی از مقامات عالی رتبه امنیتی امارات در سوریه در اوایل بحران این کشور و معامله او با رژیم امارات، ابوظبی دست از حمایت علنی و مالی تروریست ها برداشت و در ادامه نیز سعی کرد خود را کمتر درگیر بحران سوریه کند.
ابوظبی در سال ۲۰۱۸ سفارت خود در دمشق را در سطح کاردار بازگشایی کرد؛ همچنین عمان نیز سفیر خود را به سوریه فرستاد که اولین دیپلمات بازگشته در بین کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس محسوب می شود.
به نظر می آید پس از توافق سازش میان بحرین و امارات با رژیم صهیونیستی در شهریور ماه سال گذشته، امارات عملا به دلال رابطه میان کشورهای عربی و تل آویو تبدیل شده که هدف از آن تامین امنیت رژیم صهیونیستی با حل اختلافات میان کشورهای عربی با تل آویو و همچنین دستیابی امارات به نقش آفرینی عربی می باشد، اقدامی که در رقابت با عربستان و قطر صورت می گیرد.
از این منظر، یکی از اهداف سران ابوظبی برای دستیابی به رویای هژمونی عربی، سازش با رژیم صهیونیستی بوده که سال گذشته انجام شده و سران امارات برای ادامه مسیر نیاز دارند تا با کشورهای عربی دیگر رابطه خوبی برقرار کنند.
انور قرقاش، دیپلمات ارشد امارات و مشاور دیپلماتیک رییس امارات متحده عربی در واکنش به سفر به زاید به دمشق در توییتر خود نوشت: امارات متحده عربی به تلاش ها برای ایجاد پل، بهبود روابط و اتصال اموری که منفصل شده اند، ادامه می دهد و مشتاق است که منطقه را از تنش های بیشتر و استمرار درگیری‌ها، رها کند.
از دیگر اهداف مهمی که ابوظبی از نزدیکی به سوریه دنبال می کند ایجاد خدشه در روابط راهبردی میان تهران ـ دمشق می باشد تا از این طریق نیروهای ایرانی از سوریه خارج شوند و خواسته صهیونیست ها در این باره عملی شود.
آمریکا و رژیم صهیونیستی از مدت ها پیش خواستار خروج ایران از سوریه شده و حتی از روسیه خواسته اند که در این باره بر ایران اعمال فشار نماید. حملات ایذایی اسرائیل که هر از گاهی علیه مواضع مقاومت در سوریه انجام می گیرد در این راستا قابل ارزیابی است.
با این حال، پاسخ ایران آن است که ما با دعوت رسمی دولت سوریه وارد این کشور شده و بدون درخواست سوریه خارج نمی شویم. تعیین فرمانده جدید سپاه پاسداران در سوریه نیز حاکی از ادامه حضور ایران و تداوم همکاری های دفاعی و امنیتی با این کشور در کنار سایر همکاری های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی می باشد.
یکی از کارشناسان غربی گفته است کاهش نفوذ ایران در سوریه یکی از چالش های پیچیده‌ای است که مقابل دولت های عربی خلیج فارس قرار دارد.
تقریبا در کوتاه مدت غیرممکن است که بتوان جایگاه ایران را در سوریه جا به جا کرد. به گفته این کارشناس غربی، ایران به خوبی خود را در این کشور جای داده است؛ با این حال احتمال دارد که رژیم سوریه به نوعی ایران و امارات را علیه یکدیگر بازی دهد تا به تدریج بتواند جایی برای مانور خودش باز کند.
بعد از سفر عبدالله بن زاید، به نظر می رسد که به تدریج مسیر بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و عادی سازی روابط دولت بشار اسد با دیگر دولت های عربی هموار شده و کشورهای عربی چاره ای جز به رسمیت شناحتن بشار اسد و ایجاد رابطه با این کشور عربی ندارند.
از طرفی، کشورهای غربی هر چند موضع رسمی سیاسی خود را در قبال دولت اسد تغییر نداده اند، اما به نظر می رسد در طول یک سال گذشته، مقاومت آنها در مقابل عادی سازی روابط با دمشق کمتر شده است.
برای نمونه واشنگتن در ماه های اخیر به صورت ضمنی با خط لوله جدید گاز طبیعی به سمت لبنان موافقت کرده است، خط لوله ای که قرار است کمبود سوخت در لبنان را برطرف کند. این کار عملا باعث شکسته شدن تحریم های امریکا و غرب علیه سوریه خواهد شد.
پیش بینی می شود پس از بازگشت سوریه به اتحادیه عرب، دولت های منطقه سرمایه گذاری در سوریه را از سر بگیرند، هر چند شرکت های خصوصی منتظر می مانند تا ابتدا واکنش دولت ایالات متحده را ببینند.
در این راستا، سامح شکری، وزیر خارجه مصر که مدتی قبل در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد با همتای سوری خود دیدار و گفت وگو کرده بود، همزمان با سفر وزیر خارجه امارات به دمشق در سخنانی از ضرورت بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و اجتناب‌ناپذیر بودن عادی‌سازی روابط با دولت دمشق گفت.
سوریه نیز به نوبه خود از عادی سازی روباط با کشورهای عربی استقبال می کند، زیرا در مرحله پساجنگ به ویژه در حوزه بازسازی، نیاز به سرمایه گذاری آن ها دارد. در این میان، امارات متحده عربی در واقع رگ حیاتی حکومت بشار اسد، زیر سایه تحریم های شدید غرب محسوب می شود.
در مجموع می توان گفت سوریه پس از پشت سر گذاردن جنگ و بحران 10 ساله ثبات و مشروعیت خود را بازیافته و آماده همکاری با کشورهای عربی منطقه به ویژه در عرصه اقتصادی و بازسازی می باشد، موضوعی که از سوی کشورهای عربی و در راس آن ها امارات متحده عربی مورد مورد استقبال واقع شده است.
این در حالی است که بر خلاف برخی اهداف غربی ـ عربی، نزدیکی سوریه به اعراب، مانع تداوم روابط و همکاری های راهبردی میان تهران و دمشق نخواهد شد.