سفارش خداوند به دعا کردن برای دیگران

خدا وعده داده است اگر قدردان و سپاسگزار باشید، من رشدتان می‌دهم و نعماتم را بر شما افزون می‌کنم. روایت داریم خدای متعال به حضرت موسی (ع) فرمود: «ای موسی به زبانی دعا کن که گناه نکرده باشی.» عرض کرد: «بار پروردگارا من با زبانم گناه کردم.» خطاب شد: «ای موسی (ع) تو با این زبان برای خودت گناه کردی، برای دیگران که گناه نکردی. زبان شما برای خودتان گناه کرده، پس دعای شما درباره دیگران مستجاب می‌شود.» در روایت دیگری یکی از یاران امام صادق (ع) در موقف عرفه از ظهر تا غروب همه‌اش برای دیگران، برای مؤمنان و مؤمنات دعا می‌کرد. بعد از پایان دعا از او سؤال کردند که چرا فقط برای دیگران دعا کردی و برای خودت دعا نکردی؟ گفت: امام صادق (ع) فرموده‌اند: «اگر مؤمنی پشت سر مؤمنی دعا بکند. یک علامت بخشیدن خدا این است که ما را هم بخشنده می‌کند. اگر دیدی که دلت واقعاً صاف شده و کینه‌ای از کسی نداری، ناراحتی‌ات را کنار گذاشتی و برای دیگران دعا می‌کنی بدان که خدا تو را بخشیده است....» آنهایی که دیگران را حلال می‌کنند و گذشت می‌کنند، شک نکنند که اهل بهشتند. آیه و حدیث فراوان داریم، کسی که عفو بکند و آشتی بکند، اجرش با خداست. ما روایت داریم روز قیامت خدا خطاب می‌کند کجا هستند آنهایی که به خدا حق دارند؟ همه تعجب می‌کنند آیا انبیاء، علماء، شهداء و اولیاء خدا هستند، کیا هستند؟ خدا به همه حق دارد و کسی از خدا طلب ندارد. خطاب می‌رسد: «إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ نَادَى مُنَادٍ مَنْ کَانَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ فَلْیَدْخُلِ الْجَنَّةَ فَیُقَالُ مَنْ هُمْ فَیُقَالُ الْعَافُونَ عَنِ النَّاسِ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ بِلَا حِسَاب» (بحار الأنوار، ج ۶۸، ص ۳۹۷) کجا هستند آنهایی که در دنیا از دیگران گذشت کردند؟ کجایند آنهایی که محض رضای خدا از تقصیرات دیگران گذشتند و حلال کردند؟ خدا می‌فرماید، آنها که اهل عفو و بخششند، بیایند بدون حساب به بهشت بروند. اول کسانی‌که به بهشت می‌روند، یک گروه‌شان آدم‌های اهل گذشت و عفوند.

در نهج‌البلاغه داریم، هر طور با دیگران رفتار کنی، خدا هم همان طور با شما رفتار می‌کند. ببخشی می‌بخشند، گیر بدهی گیر می‌دهند، سخت بگیری سخت می‌گیرند، آسان بگیری آسان می‌گیرند؛ یعنی هر طور که جزاء و مزد بدهی، خودت هم همان‌طور مزد می‌گیری. عذاب جهنم و نعمت‌های بهشت دستورد خود ماست. امامان ما تجلی گذشت بودند. به آنها می‌گفتند: «آقا فلانی پشت سرت حرف زده» می‌فرمودند: «ولش کنید گذشتم...» این دعایی که ما در ماه رمضان می‌خوانیم: «اللَّهُمَّ أَغْنِ کُلَّ فَقِیرٍ اللَّهُمَّ أَشْبِعْ کُلَّ جَائِعٍ» (مفاتیح الجنان، دعا‌های ماه مبارک رمضان) خدایا هر فقیری را بی‌نیاز گردان، خدایا هر برهنه‌ای را بپوشان. «اللَّهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَرِیضٍ» (همان). خدایا هر اسیری را آزاد کن. در این دعا نمی‌گوید فقیر و مریضی که مؤمن و مسلمان باشد. اگر زمین خورده و گرفتاری را دیدیم اگر چه مسیحی باشد، باید نجاتش بدهیم. ابن ملجم قاتل امیرالمؤمنین (ع) بود، اما امام (ع) نگفت به او آب و شیر ندهید، در غل و زنجیرش بکنید. امیرالمؤمنین (ع) با دشمنش رفتار خوبی داشت و در نهج‌البلاغه آمده که می‌فرمایند: «من عفوش می‌کنم شما هم عفوش کنید.» بعضی از بچه‌های حضرت گفتند: «ما نمی‌توانیم قاتل حضرت را ببخشیم و قصاصش کردند.» در نامه ۲۳ نهج‌البلاغه است که حضرت فرمود: «من عفوش می‌کنم، شما هم عفوش کنید.»