حرمت انسان در اسلام

آیات قرآن درباره حرمت قتل نفس و احترام به مقام و موقعیت انسان، به‌وضوح نشان‌دهنده ارزش والای انسان در اسلام است. آیه شریفه «وَ لا یَقْتُلُونَ اَلنَّفْسَ اَلَّتِی حَرَّمَ اَللّهُ إِلاّ بِالْحَقِّ» به صراحت می‌گوید که انسان‌ها حق ندارند جان کسی را بگیرند مگر در مواردی که حق باشد. این دستور نه تنها به حفاظت از جان انسان‌ها اشاره دارد، بلکه به‌معنای احترام به آبرو و شخصیت آنها نیز هست. اسلام به شدت بر حفظ حرمت خون، آبرو و حتی نطفه انسان تأکید دارد. از دیدگاه قرآن، انسان از نخستین لحظه‌ای که نطفه‌اش منعقد می‌شود، مورد احترام و مراقبت قرار می‌گیرد. این احترام تا زمان مرگ و حتی پس از آن ادامه دارد. به‌عبارت دیگر، هر انسانی، از زمان تولد تا مرگ و حتی پس از آن، باید تحت حفاظت و احترام قرار گیرد. در اسلام، اگر فردی عمداً انسانی را بکشد، عواقب بسیار سنگینی در انتظار اوست. آیه‌ای که می‌فرماید: «وَ مَنْ یَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فِیها» نشان می‌دهد، مجازات این عمل بسیار سخت و نابخشودنی است. خداوند به‌شدت بر کسانی که جان مؤمنان را می‌گیرند، خشم می‌گیرد و عذاب بزرگی برای آنها آماده کرده است. حتی اگر قتل به صورت خطایی رخ دهد، پیامد‌های آن نیز سنگین است. در این موارد، فرد باید بنده‌ای مؤمن را آزاد کند و دیه‌ای به خانواده مقتول بپردازد. این قوانین نه تنها عادلانه هستند، بلکه به ایجاد یک جامعه متعهد به احترام به زندگی انسان‌ها کمک می‌کند. با توجه به این آیات و آموزه‌ها، می‌توان گفت اسلام برای انسان‌ها احترام و ارزش ویژه‌ای می‌دهد و این ارزش‌گذاری در مقابل آسیب‌هایی که امروزه به وسیله سلاح‌های ویرانگر و جنگ‌ها به انسان‌ها می‌رسد، به‌ویژه بارزتر می‌شود. در دنیایی که تکنولوژی‌های ویرانگر به‌سرعت در حال افزایش است، این آموزه‌ها می‌توانند به مثابه راهنمایی برای حفاظت از زندگی انسان‌ها و جلوگیری از خشونت و کشتار استفاده شوند.
خداوند در قرآن با تأکید بر حرمت جان انسان‌ها، به ما می‌آموزد که باید زندگی را ارزشمند بدانیم و به حقوق یکدیگر احترام بگذاریم. این تعالیم نه تنها به فرد، بلکه به کل جامعه کمک می‌کند تا به سوی صلح و همبستگی پیش برود و از کشتار و خشونت پرهیز کند. خداوند در آیه ۳۲ سوره مائده می‌فرماید: «.. هر کس انسانی را جز برای حق، [قصاص]یا بدون آنکه فسادی در زمین کرده باشد بکشد چنان است که همه انسان‌ها را کشته و هر کس انسانی را از مرگ برهاند و زنده بدارد، گویی همه انسان‌ها را زنده داشته است...» مسلمانان باید با عمل به دستورات قرآن علیه قاتلان و جانیان قیام کنند. امام باقر (ع) در تفسیر آیه بالا می‌فرمایند: «هر که کسی را زنده کند، گویی همه مردم را زنده کرده است؛ یعنی آنان را از آتش و غرق شدن نجات بخشد.» (الکافى، ج ۲، ص ۲۱۰) نباید فکر کنیم موضوع نجات جان انسان‌ها در این آیات فقط مربوط به کسانی است که به دست دشمن کشته می‌شوند؛ بلکه مربوط به خود دشمن و نجات او از آتش جهنم و غرق شدن در ظواهر فریبنده دنیایی هم هست. به‌عبارتی، اسلام احترام و اهمیت به انسان را تأکید می‌کند و از ما می‌خواهد برای اصلاحات اساسی در زندگی انسان‌ها تلاش کنیم.