انتقال از راه جنسی عامل 80 درصد آلودگی به HIV است

بصیرت: ایدز مهم‌ترین قاتل عفونی عصر مدرن است. قربانیان این بیماری که کمتر از ربع قرن از شناختن آن می‌گذرد، بیشتر از قربانیان طاعون قرن نوزدهم و کشته شدگان 2 جنگ جهانی است. بیماری ایدز هنوز مهم‌ترین چالش سلامت جهانی بویژه در کشورهای در حال توسعه و فقیر است هر چند با پیشرفت‌های اخیر در زمینه دسترسی بیشتر بیماران به درمان ترکیبی ضدویروسی در کشورهای پیشرفته، خطر این بیماری در این مناطق کم شده است، ولی بیش از 5/5 میلیون نفر نیازمند درمان ترکیبی ضدویروسی در کشورهای فقیر یا با درآمد متوسط، هنوز دسترسی به درمان ندارند. سازمان جهانی سلامت و کشورهای عضو آن در تلاش هستند با اقدامات خود از گسترش بیماری جلوگیری کرده و عواقب آن را در بیماران مبتلا کاهش دهند.
نکته مهم شیوع ایدز در کشورهای آفریقایی است.
8 کشور واقع در منطقه صحرای آفریقا، تقریبا یک‌سوم موارد تازه آلوده شده و فوت شده جهانی در اثر ایدز را به خود اختصاص می‌دهند. در سال 1990 تعداد 150 هزار نفر مبتلا به عفونت ویروس عامل ایجادکننده بیماری ایدز در قاره آسیا وجود داشت که هم‌اکنون به بیش از 7 میلیون نفر رسیده است. متاسفانه ایدز تاکنون بیش از 60 میلیون نفر را در سراسر جهان آلوده کرده که حدود 25 میلیون نفر آنان از دنیا رفته‌اند. این تعداد حدود 2 میلیون مورد مرگ در هر سال برآورد می‌شود.
ایدز در پشت پرده نقص سیستم ایمنی بدن
بیماری ایدز به دلیل ابتلا به ویروس‌عامل آن که به نام HIV شناخته می‌شود، ایجاد می‌شود. ویروس، یک ذره خیلی کوچک است که برای زندگی و تکثیر نیاز به ورود به داخل یک سلول زنده دارد. وقتی ویروس، سلولی را آلوده کند شروع به تکثیر در داخل آن سلول می‌کند که در نهایت منجر به آسیب و تخریب آن سلول می‌شود. متاسفانه ویروس‌عامل بیماری ایدز وارد سلول‌های لنفوسیت انسانی می‌شود. سلول‌های لنفوسیت جزو گلبول‌های سفید بوده و بخشی از سیستم ایمنی بدن محسوب می‌شوند. با تکثیر ویروس ایدز در داخل لنفوسیت‌ها و تخریب این سلول‌ها، سیستم ایمنی بدن تضعیف شده و قدرت پاسخ‌دهی به برخی بدخیمی‌ها و بیماری‌های عفونی، حتی یک سرماخوردگی ساده را هم ندارد. وقتی سیستم ایمنی آسیب ببیند، دیگر قادر به کشتن میکروب‌ها و ویروس‌هایی که قبلا برایش مشکلی ایجاد نمی‌کردند، نیست. علائم عفونت اولیه عبارتند از: تب، بزرگی غدد لنفاوی، گلودرد و جوش‌های پوستی. با گذشت زمان (معمولا بین 5 تا 10 سال) و با کاهـش بیشتر قدرت سیستـم دفاعـی، بـدن آماده ابتلا به انواع بیماری‌ها و عفونت‌های مکرر می‌شود.
این بیماری‌ها به صورت کم شدن شدید وزن، بیماری‌های ریوی، اسهال‌های شدید و مـزمـن،‌ تب‌های طولانـی، اختلالات شخصیتی‌، بیماری‌های مغـزی و پوستـی خـود را نشـان می‌دهند که در نهایت منجر به مرگ فرد مبتلا در عرض یک تا 2 سال به دلیل عفونت‌های شدید خواهد شد.
کودکانی که بیمار متولد می‌شوند
راه‌های انتقال ویروس‌عامل بیماری ایدز بیشتر از راه زیر جلدی و تماس مخاطی است. عمده‌ترین راه‌های انتقال، تماس جنسی محافظت نشده و انتقال از مادر آلوده به فرزند است. احتمال انتقال ویروس از مادر آلوده به فرزند، قبل از زایمان، حین زایمان و بعد از زایمان در دوران شیردهی وجود دارد. بدون استفاده از داروهای ضدویروس در دوران بارداری، احتمال انتقال ویروس به جنین حدود 40درصد است. در مادران باردار آلوده، به رغم هر درجه از پیشرفت عفونت ایدز، جهت کاهش میزان خطر انتقال ویروس به جنین، درمان ضدویروسی لازم و ضروری است. هرچند انتقال ویروس از مادر به نوزاد تقریبا به‌طور کامل قابل پیشگیری است اما امکان دسترسی به اقدامات پیشگیری‌کننده در بیشتر کشورهای فقیر یا با درآمد متوسط، پایین است. در سال 2008 حدود 45درصد از بانوان باردار که مبتلا به ویروس ایدز بودند، داروی ضدویروس برای پیشگیری از انتقال ویروس از مادر به نوزاد را دریافت کردند، در حالی که این میزان در سال 2004، بیش از 10درصد نبود. تماس با خون فرد آلوده، استفاده از خون و فرآورده‌های خونی آلوده مانند داروهای انعقادی ویروس‌زدایی نشده و استفاده از سرنگ‌های مشترک میان معتادان تزریقی نیز راه‌های دیگر انتقال ویروس هستند. البته تقریبا 75 تا 85 درصد موارد آلودگی به ویروس ایدز، انتقال از طریق جنسی است. بیشترین آلودگی در افرادی که شرکای جنسی متعدد دارند مشاهده می‌شود. این ویروس در ترشحات زنانه آلوده و در ترشحات جنسی مردان آلوده وجود دارد. در موارد تماس‌های جنسی غیرمعمول مانند تماس جنسی مرد با مرد، احتمال انتقال بیماری 10 برابر بیشتر خواهد شد. انتقال از طریق خون یکی دیگر از راه‌های موثر انتشار است که با انتخاب صحیح اهداکنندگان سالم و انجام آزمایش‌های غربالگری مناسب قابل پیشگیری است. خون و ترشحات آلوده به داخل مخاط چشم یا بینی کارکنان بیمارستانی هم از روش‌های دیگر پخش بیماری است.
داشتن رفتارهای پرخطر احتمال آلودگی به HIV و دیگر عفونت‌های‌ آمیزشی را بیشتر می‌کند. رفتارهای جنسی پرخطر عبارتند از: داشتن شرکای جنسی متعدد، تماس‌های جنسی نامعمول (تماس مقعدی و دهانی)، متوسل شدن به خشونت در زمان تماس جنسی، مصرف الکل، مواد مخدر یا روانگردان و تماس جنسی محافظت نشده (عدم استفاده از کاندوم). اگر فردی از رفتارهای پرخطر آگاهی داشته باشد بهتر می‌تواند درباره سلامت خود یا شریک جنسی خود قضاوت کند. پایبندی به اصول اخلاقی و اقدام به پیوند زناشویی و اجتناب از بی‌بند و باری جنسی، استفاده از وسایل و لوازم پزشکی یکبار مصرف و استریل، دوری از مواد مخدر، انجام خدمات دندانپزشکی در مطب‌های مطمئن، دفع صحیح پسماند‌های پزشکی و نوک‌تیز و استفاده از وسایل شخصی مانند مسواک، وسایل اصلاح و تیغ صورت‌تراشی جزو مهم‌ترین اقدامات پیشگیری از ابتلا به این بیماری هستند. روش جادویی واحدی برای پیشگیری از HIV وجود ندارد اما ما می‌توانیم
به طور خردمندانه گزینه‌های پیشگیری شناخته‌شده در دسترس را انتخاب کنیم طوری که این گزینه‌ها یکدیگر را تقویت و تکمیل کنند.
حرکت همگانی و جهانی
در سال‌های اخیر درباره آگاهی‌رسانی، ارائه راه‌های پیشگیری و انجام اقدامات درمانی و مراقبتی حرکت‌های وسیع در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی آغاز شده و در حال انجام است. درمان ترکیبی ضدویروسی علیه این بیماری از تکثیر ویروس در بدن جلوگیری می‌کند. اگر تکثیر و ازدیاد تعداد ویروس متوقف شود، سلول‌های سیستم ایمنی می‌توانند بیشتر زنده بمانند و در توانایی بدن در مقابله با عفونت‌ها موثر باشند. در سال 2008 حدود 4 میلیون نفر از افراد HIV مثبت در کشورهای فقیر یا با درآمد متوسط دسترسی به درمان ترکیبی ضدویروسی داشته‌اند، این پیشرفت در درمان بیماران، افزایش 36درصد نسبت به سال 2007 و 10 برابر در مقایسه با 5 ساله گذشته را نشان می‌دهد. به‌رغم این موفقیت‌ها، پوشش کامل درمان ترکیبی ضدویروسی هنوز پایین است و شامل تنها 42درصد از 5/9 میلیون افراد نیازمند به آن می‌شود. درمان‌های ضدویروسی و کاهش موارد مرگ و میر در کشورهای فقیر یا با درآمد اقتصادی متوسط قابل مقایسه با کشورهای ثروتمند بوده و این خبر خوبی است. علاوه بر ایدز، شیوع دیگر عفونت‌های ویروسی مانند
هپاتیت B و هپاتیت C بویژه در معتادان مواد مخدر تزریقی نیز گسترده است. آمار‌های جهانی حکایت از آن دارد که ابتلای توام به ویروس‌های هپاتیت C و HIV در برخی کشورها در میان معتادان تزریقی 72 تا 95درصد است.
توجه کنیم!
نکته مهم این است که ویروس ایدز از طریق تماس‌های معمولی مثل دست دادن، در آغوش کشیدن، روبوسی، عطسه، سرفه کردن و استفاده از حمام، دستشویی و استخر عمومی، استفاده از ظروف و وسایل غذاخوری مشترک، نیش حشرات، وسایل نقلیه عمومی، رختخواب، لباس مشترک، گوشی تلفن و نظایر اینها منتقل نمی‌شود. قرنطینه و جداسازی بیماران لزومی ندارد و این افراد می‌توانند با رعایت توصیه‌های بهداشتی به زندگی شخصی و اجتماعی خود ادامه دهند. همین‌طور باید بدانیم که ایدز درمان قطعی نداشته و به رغم تلاش‌های بسیار تاکنون واکسنی برای آن عرضه نشده است. آگاهی از راه‌های انتقال و استفاده از روش‌های پیشگیری تنها راه موثر مقابله با این بیماری محسوب می‌شود. غول ایدز را باید با آگاهی از بین برد؛ ترس راه درستی نیست، باید دست در دست هم دهیم و از فاجعه و انفجار جهانی این بیماری مهلک جلوگیری کنیم. روبان قرمز سمبل جهانی بیماری ایدز است. این نشانه، نشانه آگاهی و همبستگی با بیماران مبتلا به این بیماری است و مردم جهان را به نبرد با این بیماری متحد می‌کند. در سال 1988 در نشستی در شهر لندن، سران و وزیران بهداشت 140 کشور جهان
گرد هم آمده و به اتفاق آرا، اول دسامبر هر سال را به نام روز جهانی ایدز برای افزایش آگاهی، آموزش، پیشگیری و مبـارزه با آن نام‌گذاری کردند.
اصغر صفری‌فرد، دبیر آموزش شرکت پالایش و پژوهش خون