عربستان باید با انصار‌الله گفت‌وگوی مستقیم کند

(روزنامه شرق – 1396/05/15 – شماره 2929 – صفحه 12)

** ما دو سال پیش این کار را شروع کردیم. من می‌دانم مردم حق دارند الان بپرسند چرا به راه‌حلی دست نیافتید؟ آنها تصور می‌کنند در این رابطه کاری صورت نگرفته است. اما در خلال این مدت تلاش‌های زیادی شده است. یکی از دستاوردهای مهم فضایی است که در کویت به آن دست یافتیم و توافقاتی که در آنجا تدوین شد هرچند به امضا نرسید. سه ماه تمام گفت‌وگوهای مستقیم بود که قطع نشد. شما می‌دانید در بحبوحه جنگ برقراری گفت‌وگو بین طرف‌های درگیر یکی از سخت‌ترین کارهاست؛ اگر به سفرهای ما به عمان و... نگاه کنید و اینکه حوثی‌ها قبول کردند قطع‌نامه ٢٢١٦ را بپذیرند. کار زیادی شده است. البته تصور نمی‌کنم این تلاش‌ها متعلق به سازمان ملل بوده باشد، بلکه ما از پشتیبانی اعضای دائم شورای امنیت و ١٨ کشوری که از حل بحران یمن پشتیبانی می‌کنند، برخوردار بودیم.

* شما قبل از آن به عنوان هماهنگ‌کننده امور انسانی ضمن برنامه توسعه یمن حضور داشتید؛ اما الان می‌بینیم اوضاع انسانی و بهداشتی در این کشور به شرایط وحشتناکی رسیده است، سازمان ملل با این وضعیت چه می‌تواند بکند؟

** من از ابتدای سال ٢٠١٢ تا ٢٠١٤ پیش از آنکه به لیبی بروم به عنوان هماهنگ‌کننده امور انسانی فعالیت داشتم، سپس رئیس هیئت سازمان ملل اعزامی به ایبولا شدم. آن زمان ما هفت میلیون پناهنده یمنی داشتیم که به کمک‌های انسانی احتیاج داشتند. سال ٢٠١٣ را می‌گویم. این تعداد خیلی زیاد بود. یعنی یک‌سوم جمعیت یمن. امروز اما از ٨٥ درصد یا بیشتر صحبت می‌کنیم؛ یعنی از ١٨,٨ میلیون نفر که به کمک‌های انسان‌دوستانه نیاز دارند. امروز یک‌سوم جمعیت یمن در آستانه قحطی قرار دارند. در هفته‌های گذشته وبا به سرعت پخش شده است. در دو ماه تقریبا تعداد مبتلایان به بیش از ٣٠٠ هزار نفر رسیده است. بیش از دو هزار مورد مرگ‌ومیر بر اثر وبا داریم. امروزه یمن در سطح جهان به لحاظ سوءتغذیه کودکان رتبه اول را دارد. بیماری‌هایی رو به انتشار است که قبلا خیلی اندک بود و گاه به صورت نادر یافت می‌شد؛ مثل فلج اطفال یا حصبه. این بیماری‌ها تازه دارد از نو شیوع پیدا می‌کند.

ولی می‌خواهم حقیقتی را برای شما بگویم و آن جداکردن روند سیاسی از روند انسانی است. با وجود همه این مصیبت‌هایی که یمن در آن به سر می‌برد، اگر گروه‌های کمک‌رسان و کمک‌های قابل تقدیر آنها نبود یا کمک سازمان‌های مردم‌نهاد، این وضعیت بدتر از اینها می‌شد. این سازمان‌ها با وجود همه مشکلات و خطرها و شرایط سخت حاضر به ترک یمن نشدند. همین امسال ما نیاز به میلیاردها دلار برای تأمین این کمک‌ها داریم. متأسفم که بگویم با وجود گذشت نیمی از سال جدید ما فقط به ٣٠ درصد از کمک‌های وعده‌داده‌شده دست پیدا کرده‌ایم. شورای امنیت پیوسته بر این بوده که در هر نشستی بر اهمیت جنبه‌های انسانی بحران یمن تأکید کند.

* مثل اینکه در دیدار اخیری که داشتید، در فرودگاه به شما حمله شد. آیا این نشانه آن نیست که کسانی قصد دارند مأموریت شما خاتمه پیدا کند و دیگر میانجی‌ای در میان نباشد؟

** بی‌شک. کاروانی را هدف قرار دادند که من در آن بودم. ولی من تصمیم گرفتم این مسئله را بزرگ نکنم. چون در نهایت به فرد من مربوط می‌شد. نمی‌خواهم مسئله را شخصی کنم. فراتر از این گمان می‌کنم همه یمنی‌ها اعم از کودکان، زنان و ملت یمن هر روز رنج می‌برند. خیلی از آنها به صورت مستقیم با مرگ مواجه هستند. این‌گونه تلاش‌ها البته عزم ما را برای ادامه کار تضعیف نمی‌کند. گروه امنیتی همان موقع به من توصیه کرد که از صنعا خارج شوم ولی من ماندم و به کارهایم ادامه دادم. با بعضی از رهبران کنگره ملی و انصارالله دیدار داشتم. بااین‌حال متأسف شدم که نتوانستم برای گفت‌وگو بر سر طرحی جلسه تشکیل دهیم. به نظر من آن مهم‌تر بود. یکی از نقاط امتیاز بحران یمن این است که همه طرف‌های جامعه بین‌المللی بر سر آن وحدت نظر دارند و از دولت مشروع حمایت می‌کنند و تلاش‌های سازمان ملل را مورد حمایت قرار می‌دهند.

* در چارچوب دیدارهایی که شما با رهبران ائتلاف (حوثی–صالح) داشتید، احساس می‌کنید یک صدای واحد وجود دارد یا چند صداست؟

** بله، بدون تردید. بعضی می‌گویند -و تا حدودی هم درست است- که بین اینها اختلافاتی وجود دارد. یک جریان تندرو وجود دارد و یک جریان غیرتندرو. اینها ممکن است، اما در اینجا دو مسئله هست. بدون‌تردید اختلاف‌نظر وجود دارد، اما به نظر من تا اینجا و در دیدارهای اخیری که با آنها داشته‌ام دیدم آنها موضع واحدی دارند. حتی حاضر نشدند دیدارهای جداگانه‌ای داشته باشند. البته گروه کنگره (طرفداران علی عبدالله صالح) همبستگی بیشتری نشان می‌دهند. به‌طورقطع بینشان اختلافاتی وجود دارد و دیدگاه‌هایشان در جاهایی با هم تضاد دارد، اما این اختلافات تا اینجا به نظر من به یک جدایی کامل منجر نشده است.

* آیا کشورهای منطقه همچنان بر این بحران اثر می‌گذارند؛ برای مثال ایران؟

** من تابه‌حال دوبار به ایران سفر کرده‌ام. ایران می‌گوید هیچ دخالتی در یمن ندارد. این موضع رسمی ایران است و ما به موضع رسمی آنها احترام می‌گذاریم.

* گفت‌وگوهایی که بین حوثی‌ها و فرماندهان امنیتی عربستان صورت گرفت روندی جدا از فعالیت‌های شما داشت؟

** بله، یک روند مستقل و مهم بود. ما فقط گفت‌وگوهای مستقیم را تشویق و راهش را هموار کردیم. دولت عمان و سایر کشورها در این راه نقش مهمی داشتند. عربستان‌سعودی هم گام‌های بزرگی برداشت. همچنین در بین انصارالله دیدیم گفتند رهبران سیاسی بزرگشان این روند را تشویق کردند. به نظر من این همان آینده است. زیرا در نهایت ما با هم همسایه هستیم. تو نمی‌توانی همسایه‌ات را خودت انتخاب کنی، اگر عربستان؛ به‌خصوص در مرز - به دلیل موشک‌هایی که حالا دیگر به شهرهای بزرگ می‌رسند و این خیلی خطرناک است - احساس نگرانی می‌کند، به نظر من باید گفت‌وگوهای مستقیم را ادامه دهد تا اطمینان‌خاطر بیشتری حاصل شود و حوثی‌ها این نگرانی‌ها را از بین ببرند. عربستان احساس می‌کند شلیک موشک به مرزهایش یعنی اینکه ایران آنجا حضور دارد.

* مارس گذشته شما دعوت به ازسرگرفتن گفت‌وگوها کردید. چرا به این دعوت پاسخی داده نمی‌شود؟

** ما همچنان به آن چیزهایی که در کویت هم گفتیم پایبند هستیم. در آنجا ما ٩٠ روز به صورت مستقیم و غیرمستقیم بحث می‌کردیم. من همیشه به آنها می‌گفتم راه‌حل دو وجه سیاسی و امنیتی دارد. به‌لحاظ امنیتی باید نیروها عقب‌نشینی کرده و سلاح‌هایشان را تحویل دهند. یک‌سری مسائل امنیتی دیگر هم هست که باید حل شود. نمی‌شود پذیرفت گروهی خارج از دولت عمل کند و شهرها و نهادها را به کنترل خودش درآورد.

اینها باید تحت کنترل دولت باشد. به‌لحاظ سیاسی هم راه‌حلش یک مشارکت سیاسی و حضور حوثی‌ها و گروه‌های علی عبدالله صالح و ... در هر دولتی است که بخواهد در آینده تشکیل شود. این حق آنهاست. هر راه‌حلی برای آینده باید در این چارچوب باشد. می‌شود سر یک موضوعی اختلاف داشت؛ اینکه مثلا انتخابات آینده چگونه برگزار شود یا به‌لحاظ زمانی چه‌موقع دولت آینده تشکیل شود، اما اینها همه جزئیات است و یک نکته جوهری به حساب نمی‌آید. نکات جوهری همان‌طور که گفتم امنیتی و سیاسی‌اند.

* اخیرا شما در شورای امنیت و در سفری که به بندر الحدیده داشتید، حرف‌هایی زدید که گویی ما شاهد یک روند جدید از مذاکرات هستیم. آیا این روند قرار است بر روند قبلی تأثیر بگذارد؟

** این سؤال مهمی است. زیرا به من فرصت می‌دهد درباره نکته‌ای صحبت کنم که کمتر کسی به آن توجه می‌کند. ما الان از بندر الحدیده صحبت می‌کنیم. متأسفانه بعضی فکر می‌کنند ما راه‌حل کامل و همه‌جانبه را کنار گذاشته‌ایم و فقط می‌خواهیم مشکل بندر الحدیده را حل کنیم، اما این درست نیست. برای ما الحدیده یکی از مراحل همان راه‌حل کامل و فراگیر است. ائتلاف عربی و دولت برای حمله نظامی به این بندر آماده بودند و آن را اعلام هم کردند. ما در سازمان ملل فکر کردیم حمله نظامی به این بندر پیامدهای انسانی خطرناکی خواهد داشت و ثبات منطقه را بیشتر تهدید می‌کند.

بنابراین پیشنهاداتی را به ائتلاف و برادران سعودی دادیم و آنها هم بخشی از آن را پذیرفتند، اما گفتند باید نقاط ابهام روشن شود. بعضی فکر می‌کنند توافقی امضا شده، ولی نشده است. فقط فکرهایی طرح شده و آنها هم به‌لحاظ مبنایی قبول کرده‌اند که دراین‌باره گفت‌وگو شود. متأسفانه تاکنون من نتوانسته‌ام با برادران انصارالله و کنگره به صورت مستقیم دراین‌باره گفت‌وگو کنم. چنان‌که گفتم، در صنعا با برخی رهبران تماس گرفتم و این فکرها را به آنها منتقل کردم، ولی نتوانستیم جلسه‌ای را که می‌خواستیم تشکیل دهیم.

* این فکرها چیست؟

** بله، اول اینکه الحدیده یک هدف نیست، بلکه گام نخست در مسیر یک راه‌حل فراگیر است. بعد از اینکه مسئله الحدیده را حل کردیم قصد داریم به آتش‌بس برسیم و دوباره بازگشت به مذاکرات مستقیم. شما می‌دانید من با صباح خالد الصباح، وزیر امور خارجه کویت، دراین‌باره دیدار داشتم و آنها هم استقبال کردند. گفتند ما واقعا برای پایان‌دادن به این بحران و امضای یک توافق صلح آماده‌ایم.

در الحدیده یک بخش امنیتی وجود دارد؛ یعنی باید یک کمیته نظامی امنیتی مرکب از افسرانی تشکیل شود که به صورت مستقیم در جنگ شرکت نداشته و مورد احترام همگان باشند. آنها باید بر مسائل امنیتی شهر الحدیده و بندر آن نظارت داشته باشند. این افسران از سوی واحد‌های نظامی مستقر و موجود در آنجا حمایت می‌شوند و آنها نیز در مسافتی که تعیین می‌شود باقی خواهند ماند. مورد دیگر مسئله اقتصادی است که باید یک کمیته اقتصادی و مالی مرکب از بازرگانان تشکیل شود. دراین‌باره ما با افراد مختلفی صحبت کردیم. آنها، هم به‌نفع خودشان و هم شهرشان است و حاضر شده‌اند بر این کار نظارت کنند. قرار است سازمان ملل و دیگران هم بر این روند نظارت کنند تا درآمدهای بندر معلوم شود و حقوق کارمندان را پرداخت کنند.

اگر برادران انصارالله به سازمان ملل به‌خاطر مسئله حقوق‌ها ایراد می‌گیرند، باید گفت درآمدها زیاد است و باید حقوق‌ها پرداخت شود. بندر و گمرکات درآمدهای زیادی دارند. همه اینها باید محاسبه شود، اما ما می‌خواهیم این فکر را تعمیم دهیم و چیزهایی را که بانک مرکزی به کمک سازمان ملل و بانک جهانی مدیریت می‌کند تحت محاسبه قرار دهیم. این امور را می‌خواهیم به بندر الحدیده یا بندر عدن، المکلا، المخا و ... نیز تعمیم بدهیم، حتی به درآمدهای جنوب تا یک حساب یکپارچه‌ای برای همه آنها باشد، اما متأسفانه چیزی را که مشاهده می‌کنیم این است که بعضی منافع شخصی خودشان را ترجیح می‌دهند و مردم را تحریک می‌کنند تا نسبت به این طرح‌ها و فکر‌ها اعتراض کنند.

* آیا دولت جدید آمریکا در مقایسه با دولت قبلی توانسته تغییری را در پرونده یمن به وجود آورد. موضع دولت قبلی در طرح‌های جان کری، وزیر خارجه سابق آمریکا، خلاصه می‌شد. موضع دولت کنونی چیست؟

** من با آقای رکس تیلرسون، وزیر خارجه و تعدادی از اعضای دولت جدید آمریکا در کاخ سفید و مشاوران ترامپ دیدار داشتم. چیزی را که من حس کردم دو موضوع بود که آشکارا هم اعلام کرده‌اند: یکی اینکه آنها با قدرت از تصمیمات شورای همکاری و ثبات کشورهای عضو آن قاطعانه حمایت می‌کنند. هرچیزی که این ثبات را تهدید کند برای آنها غیرقابل‌قبول است. دوم اینکه آنها نسبت به گسترش تروریسم خیلی حساس هستند. متأسفانه این جنگ و بی‌ثباتی موجود در یمن موجب گسترش فعالیت گروه‌های تروریستی شده و آنها را قوی‌تر از گذشته کرده است.

* با وجود همه اینها به نظر می‌رسد شما هنوز نسبت به آینده یمن خوش‌بین هستید؟ ‌

** بی‌تردید ما خوش‌بین هستیم. بگذارید بگویم متأسفانه اگر اراده سیاسی لازم وجود داشت خیلی زودتر این بحران حل می‌شد. ملت یمن خسته است، منطقه خسته است و این جنگ عواقب ناگوار و خطرناکی داشته است؛ هم از نظر گسترش تروریسم و هم بی‌ثباتی منطقه. شما می‌دانید کشتی‌رانی در دریای سرخ را هم دارد تهدید می‌کند.

* نقش مصر را در این بحران چگونه می‌بینید؟ ‌

** از مصر تشکر می‌کنم. ملت مصر با آغوش باز از هزاران یمنی آواره استقبال کردند. الان تعداد اینها به صد هزار نفر می‌رسد. در دیدار با وزیر خارجه مصر و دبیرکل اتحادیه عرب دیدم که آنها حاضر به هرگونه کمکی برای حل این بحران هستند.

منبع: الاهرام

http://www.sharghdaily.ir/News/137774

ش.د9601629